Van 2005 tot 2020 vatte ik het online beschikbare oudheidkundige nieuws elke maand samen en mailde dat als de Livius Nieuwsbrief naar een groeiend publiek. Uiteindelijk waren er 7900 abonnees, maar de kwaliteit van de samengevatte berichten was abominabel. Rond 2014 constateerde ik dat 40% van de online-artikelen fouten bevatte die de betrokken wetenschappers herkend behoorden te hebben. Het duurde daarna nog zes jaar tot bij mij het kwartje viel: door die informatie te delen, zelfs als ik aangaf dat het onzin was, was ik medeplichtig aan de academisch desinformatie. Dus stopte ik ermee. De oudheidkunde gaat kapot, zeker, maar het hoeft niet door onze handen te gebeuren.
Hieronder vindt u een van de nieuwsbrieven. Veel links zijn inmiddels verouderd.
========================================
WIN EEN BOEK
Tien jaar geleden publiceerde uw redacteur Stad in marmer, waarvan deze week een goedkope herdruk is verschenen in de welbekende reeks van Rainbow-pockets. Er zijn vijf exemplaren om weg te geven, en die worden verloot onder degenen die voor a.s. maandag de onderstaande vraag hebben beantwoord (antwoord insturen per mail).
VRAAG: op het Forum Romanum staat de boog van Septimius Severus. Deze keizer had de eer dubbel en dwars verdiend, maar de eerste keer zag hij af van een triomftocht omdat het kon lijken alsof hij had gezegevierd in een burgeroorlog. Om welke reden weigerde hij ook zijn tweede triomftocht?
========================================
EGYPTE
Je wordt helemaal blij van dit leuke stukje over Egyptische meetkunde.
Een lieve, kleine buste van Nefertiti. En meer lievigheid: een herenigd echtpaar.
En verder: Amarna, Dayr al-Barsha, Vallei der koningen, het maandelijkse gesleep met mummies en diefstal van oudheden, het vervolg, een andere zaak en nog een.
========================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
Controverse over een opgraving die niet de Fenicische haven van Beiroet is.
Meer controverse: Irak weigert samenwerking met Amerikaanse zolang joods erfgoed uit Irak niet wordt teruggegeven.
En verder: Assur, Babylon, Jerash, Persepolis, plus: veertig nieuwe sites.
========================================
GRIEKENLAND en TURKIJE (en wijde omgeving)
De Derveni-papyrus was een boekrol, die niet ver van Thessaloniki is gevonden. Weliswaar verbrand en beschadigd, maar leesbaar. Nog beter: het betreft religieuze teksten, die dus rechtstreeks tot ons komen, ongeacht wat Byzantijnse monniken hebben gedacht – welwillende kopiisten die nogal wat heidens materiaal ongekopieerd hebben gelaten. Er wordt nu gewerkt aan een online-editie.
Leer onderwaterarcheologie in… Konya?!
De metroaanleg van Thessaloniki blijft leuke berichten opleveren. Zoals antiek plaveisel.
En verder: Sardes, de brug van Aizanoi, Metropolis, de tempel van Athena van Laodicea (wat geeft uw redacteur nou toch het gevoel dat hij al wist dat die tempel was gevonden?), gearresteerde smokkelaars en nog meer smokkel.
========================================
ROME EN ZIJN RIJK
Uw onzinradar slaat uit als u “mystery of Palmyra” leest, maar lees toch even door, want dit stukje is ondanks de afschrikwekkende kop wel degelijk aardig.
Een Romeins scheepswrak bij Antibes (leuk filmpje).
In de urbs ipsa: restauratie van de ereboog van Titus op de Velia en onderzoek van de Cloaca Maxima.
Indachtig het archeologische spreekwoord “waarom maar één keer naar geld hengelen als je nieuws ook twee keer naar buiten kunt brengen?”: de Romeinse wolvin maar weer eens (origineel uit 2008).
De mozaïeken van Piazza Armerina zijn schoongemaakt en men is ook weer eens bezig met de papyrusrollen uit Herculaneum.
En verder: de scheepswrakken uit de Eerste Punische Oorlog opnieuw, Ruse, Romeinse kralen in Japan.
========================================
ISRAËL (en, zowaar, PALESTINA)
De Geboortekerk is geplaatst op de Werelderfgoedlijst. Een politieke daad, natuurlijk, zoals in die contreien gebruikelijk. Hier is een mooi stuk over het Israëlische gebruik van het verleden. En de vondst van een joods ritueel bad – een identificatie die op zich overigens omstreden is – bij de Al-Aksamoskee zal de gemoederen niet tot bedaren brengen. Maar sommigen blijven optimistisch over depolitisering.
Het grootste probleem is overigens Battir. De Palestijnen willen het werelderfgoed maken. Het gaat om een joodse lieu de mémoire: het antieke Bethar, waar Bar Kochba om het leven kwam. De Israëlische radiostilte is oorverdovend.
De huidige opgravingen van Megiddo dienen om chronologische problemen op te lossen. Het feit dat de persberichten nu al drie maanden over schatvondsten gaan, suggereert dat de campagne dit jaar is mislukt.
In de vorige nieuwsbrief schreven wel al over het toenemende vandalisme in Israël. Een achtergrondartikel.
En verder: een schatvondst in Kiryat Gat, de inscriptie van Khirbet Qeiyafa, Gezer, en een goed stuk over schade aan de Dode Zee-rollen.
========================================
BENOORDEN DE ALPEN
Spectaculair: een schatvondst op het eiland Jersey. Een ton aan IJzertijdmunten. Een ton.
Een Romeins fort bij Kuës is niet helemaal de “Sensation” die de Trierischer Volksfreund zegt dat het is. Fort Princastellum was al bekend.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Maryport, Teignbridge en een Angelsaksisch graf.
En verder: de goudschat van Gessel (Bronstijd) nog maar eens, Griekse begraafplaats bij Marseille, Dronrijp, Paderborn, een leuke app om langs de Romeinse weg door Limburg te zwerven (al heeft uw redacteur natuurlijk weer wat te brommen), Marquion, Pittem, Naaldwijk, Voorburg, verbouwing van het museum van Haltern.
========================================
JODENDOM EN CHRISTENDOM
Een curieus bericht dat een smokkelaar zou zijn betrapt met een Dode Zee-rol. Het riekt naar een vervalsing.
Zeker geen vervalsing: de tekst van enkele preken van Origenes. Het persbericht is bescheiden, gegeven het belang van de ontdekking. Commentaar.
De wetenschappelijke reconstructie van de tekst van het Nieuwe Testament is een project dat is begonnen door Erasmus van Rotterdam. De standaardreeks staat bekend als de Nestle-Aland, naar twee bekende medemewerkers, en daarvan is inmiddels de achtentwintigste editie verschenen (“met meer dan dertig tekstwijzigingen”).
En verder: een mooi synagogemozaïek uit de vijfde eeuw.
========================================
OVERIG
Komend weekend: ruim veertig laat-Romeinse re-enactors in het heropende Orientalis.
Ietwat off topic, maar wel de moeite waard: de Karolingische kapel van Aken.
De volgende aflevering in de Elgin-soap.
En verder: keizerin Zenobia in de bioscoop, triest verhaal over de Cypriotische archeologische dienst, triest verhaal uit de Swatvallei, triest verhaal uit Oezbekistan, triest verhaal uit Italië, triest verhaal over Mohenjo Daro.
========================================
DWAASHEID
Archeologen claimen in Bulgarije het gebeente van Johannes de Doper gevonden te hebben. Omdat het de serieuze pers haalde, nog even de criteria waarin de vondst moet voldoen – doorscrollen naar het einde, maar het artikel is ook als geheel lezenswaard.
Wie het snapt mag het zeggen. Uitwisseling van genen tussen Ethiopië en Syrië suggereert dat de koningin van Sheba (Yemen) is geweest in Jeruzalem (Israël).
En verder: de Olympische Spelen of de schuldencrisis. Je zou willen dat onderzoekers en journalisten beter begrepen dat door dit soort domme berichten mensen concluderen dat oudheidkunde onbelangrijk is. En op wat niet belangrijk is, kun je bezuinigen. Dat is waarom het Rijksmuseum van Oudheden het nu zo moeilijk heeft.
========================================
INTERNET
Met de digitalisering van oude teksten valt geld te verdienen. Er bestaan zelfs copyrightdisputen, want welke rechten kun je bezitten als je een tekst-zonder-auteursrecht hebt gedigitaliseerd en klaargemaakt voor een online publicatie? En zo zijn er meer vragen. Als uw redacteur het goed begrijpt, heeft een soortgelijk dispuut ertoe geleid dat de website Hodoi Elektronikai al enkele weken geen oude teksten meer aanbiedt. LacusCurtius is dus begonnen ze opnieuw online te plaatsen, en dat heeft in elk geval het voordeel dat het kwalitatief beter is, want “Lacus” is bekend om de accuratesse van het proeflezen. Het aantal opnieuw beschikbare Griekse teksten van Dion Chrysostomos neemt dagelijks toe.
Wat dan weer wel leuk is, is dat hier 245 tweetalige boeken (Grieks/Latijn en Engels) kunnen worden gedownload.
En met een apparaat als dit, wordt het alleen maar makkelijker.
========================================
ONLINE FOTO’S
Uw redacteur heeft op zijn Facebookpagina zo’n vierduizend foto’s van antieke locaties geplaatst. Ideaal voor leerlingen die werkstukken willen maken. Als u een mecenas weet die kan helpen dat ook de andere vijfenveertigduizend foto’s online komen (op groot formaat) en veilig kunnen worden gedownload, dan kunt u contact opnemen.
========================================
EN TOT SLOT
Wat in elk modern kantoor ontbreekt: een ballista. Plus: hoe ging het eraan toe in een Romeins badhuis?
Inderdaad: het stuk over de bolvormige potten met een omtrek van een el maakt vrolijk! Slim!
Wat i echter nog boeiender vind is de suggestie dat er een sterk top-down management moet zijn geweest bij de invoering van dit systeem. Dat lijkt me aannemelijk, maar ik zou het (als totale leek) heel boeiend vinden om te begrijpen hoe je dat als oudheidkundige zou kunnen aantonen.
Even van de heup schietend: Werden deze potten in grote batches gemaakt? Was er kwaliteitscontrole? Intern? Of extern (een soort bureau van ijking)? Zouden daar documenten bij zijn gemaakt, of keurmerken? En hoe gingen de producenten van wat er in de potten zat om met leegwaar? Steeds nieuwe potten maken lijkt ineffcient.
Ik denk dat er inderdaad een ijkbureau zal zijn geweest, zelfs als het niet zo heette. Het paleis van de farao was een behoorlijke organisatie en standaardiseerde meer dingen (zoals de lengte van de el en de gewichten). Doordat er behoorlijk wat uitwisseling was van mensen tussen Beneden- en Boven-Egypte, kon het zich ook snel verspreiden.
Echt heel boeiend. Dank!