We verlaten het universum en gaan naar een ander heelal. Da’s inderdaad een heel groot verhaal. En het is dus onzin. De Voyager verlaat het zonnestelsel, wat al spectaculair genoeg is.
Ik denk dat als je de krant vraagt hoe zo’n fout nu op de voorpagina kan komen, men zal antwoorden dat het een ongelukje was. De kop van het (overigens uitstekende) stuk was “aan de grens van het heelal” en degene die voor de voorpagina een verleidelijke samenvatting moest maken, dacht dat het de buitengrens was. En vervolgens heeft er niemand meer naar gekeken. Zoiets zal het wel zijn.
Toch bevredigt dat antwoord niet. Ik vermoed dat een rol speelt dat wetenschap geen populair onderwerp meer is. De politiek negeert de conclusies sowieso, de betrokkenen zelf komen te vaak verkeerd in het nieuws, de bureaucratische wijze waarop bijv. KNAW-mensen trots zeggen dat Nederland de meeste publicaties in internationale tijdschriften heeft, stoot mensen vooral af. Wat resteert is onverschilligheid. En die werkt slordigheden als de bovenstaande in de hand.
Of misschien is het iets anders. Als het om wetenschappelijk nieuws gaat, zetten journalisten hun kritische instincten wat lager. Als een politieke partij iets beweert of als een groot bedrijf komt met jaarcijfers, dan weet je als journalist dat je moet doorvragen en dat wantrouwen noodzakelijk is. Dat geldt natuurlijk ook voor de wetenschap – ik heb op deze blog al wel eens aangegeven dat archeologische persberichten vaak overdreven claims bevatten – maar blijkbaar hebben journalisten daarin toch meer vertrouwen, zodat men, als het ware in slaap gesust, alsnog slordigheden begaat.
Het is natuurlijk te mooi om die fout niet te maken…
De krant van vanavond bevatte een aantal beoordelingen van het waarheidsgehalte van de uitlatingen van lijsttrekkers. Ik vraag me na het bovenstaande af wat ik daar nu van moet geloven. Of wel: de vergissing is in elk geval niet onschuldig, want ze doet afbreuk aan de geloofwaardigheid van de krant.
Ik beschouw het als een gewone onnadenkendheid. Bedrijfsongelukje. Tenzij je dit natuurlijk als iets symptomatisch beschouwd, wat Jona Lendering doet. Niet doordacht, dat overkomt mij ook wel eens. Maar hoe dit door de zeef van NRC is heengekomen (ik bedoel dus niet dat NRC Handelsblad zelf een zeef is…), dat is de vraag. Moet Peter Vandermeersch nu alweer het boetekleed aantrekken?
Ik denk niet dat het ergens symptomatisch voor is, of het moest zijn: dat journalisten bij wetenschappelijk nieuws niet de alertheid hebben die ze hebben bij politiek nieuws. Ik ga de staart van het artikel even aanpassen.
Ja, goed! Dat treft de zaak nog meer.
Er is wel een verschil tussen de journalisten die een stuk schrijft en de eindredacteur die koppen maakt. Die laatste heeft hier geblunderd.
Bijna net zo leuk (en dom) als die kop in de Telegraaf over Neil Armstrong als eerste man op Aarde….
Wellicht wilde de journalist idd betogen dat er meerdere heelallen zijn, een theorie die volgens mij niet is uit te sluiten.
Of hij wilde een: ‘Hè watte???’ reactie los maken om de mensen ertoe te brengen het artikel te lezen. Je moet wat, tegenwoordig, als journalist zijnde.
Of hij wilde mededelen dat het heelal 2 x 35 jaar zeilen groot is – daarmee het zeiljaar als meeteenheid invoerend – gesteld dat wij ons in het centrum van het heelal bevinden, een fout, die al eerder gemaakt is.
Ook ik denk dat we er niets achter moeten zoeken. Want de eerste keer dat ik de kop las had ik het niet door; dat kwam pas na lezing van de eerste alinea. Vervolgens heb ik mijn zoon (natuurkundetalent) de kop laten lezen en die zag het ook niet meteen.
Volgens mij is er zelfs een psychologische verklaring voor. Uit de losse amateuristische pols: we lezen niet wat er staat, maar wat we gegeven de context (The Voyager) denken dat er moet staan. Dus hechten we plotseling aan het woord heelal de betekenis zonnestelsel. Wij wisten wel onmiddellijk dat dat bedoeld werd.
Het blijft een blunder, natuurlijk.
Wat waarschijnlijk ook een rol speelt is het menselijk onvermogen zich een voorstelling te maken van grote getallen. Het heelal is groot; het Zonnestelsel is groot; groot blijft groot.
NRC Handelsblad is een kwaliteitskrant, die nooit zomaar iets schrijft. Het moet hier dus gaan om het eerste transcendente ruimtevaartuig, dat op weg is naar de Bouwer des Heelals.
Ik zag vandaag ook iemand die twitterde dat eindelijk het in Plato’s Faidros genoemde gat in dak van het heelal was gevonden.
Ik denk dat wetenschap wel degenlijk poulair is, maar niet genoeg gepusht wordt. Welke tv zender we ’s avonds ook aan zetten : het is pure draf. Een fatsoenlijk programma over de Romeinen (of desnoods iets anders 🙂 wordt op zijn vroegst om 22.30 geprogrammeerd als de werkenden gaan slapen. Zoals de simplisten onder ons weten : pure verdomming !
Ik denk dat wetenschap wel degenlijk poulair is, maar niet genoeg gepusht wordt.
Daarin zou je best wel eens gelijk kunnen hebben.