Ik blogde gisteren over de opvattingen van Quinsy Gario over Zwarte Piet. Het probleem daarmee is dat hij essentialistisch denkt: wat in het verleden op een bepaalde manier in elkaar stak steekt ook nu nog zo in elkaar. Als in de vijftiende eeuw rond twaalf uur ’s middags de kerkklokken werden geluid om op te roepen tot strijd tegen de Turken, en als de kerkklokken nog steeds beieren rond het middaguur, dan zou dat, in de redenatiewijze van Gario, nog steeds aanzetten tot haat. Dat hij niet ziet dat zowel Zwarte Piet als de Turkenklok inmiddels folklore zijn, illustreert vooral dat we grote problemen hebben met ons geschiedenisonderwijs.
Dat ik het oneens ben met Gario wil echter niet zeggen dat ik ontken dat er Nederlands racisme bestaat. Het plaatje hierboven vind ik uitgesproken onaardig – en dan druk ik me voorzichtig uit.
Is dit, zoals iemand vergoelijkend schreef, alleen maar een “keiharde grap”? Het kan, maar dan is ’ie behoorlijk misplaatst. Begrijp me niet verkeerd, je mag af en toe botte grappen maken en iemand afzeiken. De publieke vernedering kan ertoe dienen dat iemand gaat inzien dat zijn standpunt door maar weinig anderen wordt gedeeld en ongeloofwaardig is. Het is geen fijne manier om een debat te openen, maar het kan werken.
Een andere functie heeft het, voor zover ik zie, niet. Als het probleem eenmaal is geïdentificeerd, is het contraproductief je gespreksgenoot nog een keer belachelijk te maken. Je wil immers een oplossing vinden. De maker van het leutig bedoelde plaatje is daarin evident niet geïnteresseerd. Het probleem is allang geïdentificeerd, maar in plaats van te zoeken naar een uitkomst, wil de plaatjesmaker nog even doorstampen, ook als dat geen doel meer dient. Zijn emoties hebben het overgenomen van de rationaliteit. Kortom, het is onleuk en onproductief.
De een voelt zich bedreigd om zijn huidskleur en vervalt tot essentialisme, de ander voelt zich bedreigd in zijn folklore en speelt op de man in plaats van de bal. Er is werkelijk niets grappigs aan deze dialoog – of het gebrek aan dialoog.
Ik ben het met je eens Jona: er bestaat wel degelijk racisme hier, en daar wordt (ook door de media) veel te weinig aandacht aan besteed. Pauw en Witteman (what’s in a name) zouden daar meer gasten over moeten uitnodigen! Maar nee, ze hebben liever nep-controverse. Want Zwarte Piet gaat niet over racisme, en hem er met de haren bijslepen en kunstmatig tot toonbeeld van racisme máken is niet de oplossing.
Sorry Jona, maar toen ik de foto zag, schoot ik toch in de lach. Zo erg vind ik dit nu ook weer niet. I
Je hoeft het niet met me eens te zijn hoor.
Helemaal mee eens.
Ik was nog niet klaa rmet mijn vorige commentaar. Volgens mij zit het ook helemaal niet zo als de heer Gario zegt,
Ik ben benieuwd wat jij van het onderstaande vindt.
Nicolaas was een bisschop van Myra, nu gelegen in Turkije, een Turk dus. Het verhaal gaat dat die Nicolaas een Ethiopische slaaf, Piter genaamd, heeft bevrijd door hem vrij te kopen. Uit dankbaarheid bleef deze ex-slaaf de rest van zijn leven bij zijn weldoener.
Een ander verhaal: de schoorsteenvegertjes uit Italië zouden model hebben gestaan voor Zwarte Piet en als laatste zouden de Moren uit Spanje model hebben gestaan. Zelfs de Raven die Donar (Sinterklaas zou een afspiegeling van hem zijn) begeleidden zouden model hebben gestaan.
Uit al die verhalen komt de slaaf als slaaf niet voor. Piter was slaaf maar vrijgekocht en de schoorsteenvegertjes waren ook slaafjes maar niet zwart in de zin van van het negroïde ras. Ook de moren zijn niet negroïde en waren geen slaven maar op dat moment heersers. Dat Zwarte Piet dus iets met slavernij van doen zou hebben is niet waar.
Het feest werd al in de middeleeuwen gevierd en is door een schoolmeester ruim honderd jaar geleden nieuw leven ingeblazen. Het heeft dus al een zeer lange traditie. Ik zie nog steeds geen racisme.
Dat het Sinterklaasfeest alleen in Nederland voorkomt is ook al niet waar. In delen van Duitsland; Oostenrijk en Zwitserland wordt het ook gevierd. In Duitsland heten ze: Sank Nicolaus und Schwarze Peter. In Vlaanderen wordt het eveneens gevierd. In die landen wordt het misschien niet zo uitbundig gevierd dan in Nederland maar dat het alleen een Nederlands feest zou zijn is pertinent onwaar.
Verder komt Sint Nicolaas in gemankeerde vorm over de hele wereld voor: Santa Claus in Amerika bijvoorbeeld en op 31 december als Vadertje Vorst in Rusland. De zwarte Piet is weggevallen en vervangen door elfen of door niemand.
Ik zou zeggen: Quinsy Gario: Ga op geschiedenisles en verdiep je eens echt in de oorsprong van het Sinterklaasfeest en ontdek dat het niets maar dan ook niets met slavernij te maken heeft.” Met racisme ook al niet want we vieren de verjaardag van een Turk. In feite: op zes december de sterfdag van Heilige Sint-Nicolaas, bisschop van Myra en weldoener van kinderen; zeelieden en verliefden. Een eerbiedwaardige heilige. Hij is schutspatroon van o.a. Amsterdam; Rusland; de zeelieden; kinderen en de verliefden. Vandaar die vrijer van taai-taai of speculaas. Wat is er mis mee om hem met een kinderfeest te gedenken?
Ik heb aan Duitse vrienden gevraagd of er bij hen een discussie over Schwarze Peter gevoerd wordt. Ze keken zeer vreemd op.
Een donkere college van mij heeft heel vaak voor Zwarte Piet gespeeld en vond het geweldig om te doen. Misschien heeft het wel iets van kleinheid of kleinzieligheid te maken om over een dienend iemand te vallen.
De moeder van de heer Quinsy Gario werd voor Zwarte Piet uitgemaakt. Wat een eer zou ik zeggen. Ik zou er trots op zijn. Ik ben wit. Helaas zal het mij jammer genoeg dus niet overkomen. Dat de heer Gario iedereen die het niet met hem eens is en die wit is, als racist wegzet, moet hij weten. het geeft wel aan dat hij zelf geen haar beter is. Ik zou zeggen: de pot verwijt de ketel dat hij zwart, eh pardon, wit is. En: wie de schoen past, trekke hem aan. Je kunt toch niet met goed fatsoen beweren dat eenieder die de intocht van Sinterklaas propageert, hufterig gedrag vertoont?
Als laatste: Ik vraag mij af wat er mis is met een dienende rol. Jezus gaf op zijn laatste avondmaal aan dat het beter is te dienen dan te heersen en: “De laatsten zullen de eersten zijn.” De grote voorbeelden uit de wereldgeschiedenis zijn geen voorbeelden van heersers maar van dienaren zie Gandhi bijvoorbeeld. Er zijn andere, nijpender zaken om je druk over te maken.
Zie verder de column van Elma Drayer in trouw van dinsdag 10-10-2013: http://www.trouw.nl/tr/nl/6847/Elma-Drayer/article/detail/3524720/2013/10/10/We-kunnen-de-zwarte-knecht-weer-moeiteloos-afschaffen.dhtml
Het is niet omdat Myra nu in Turkije ligt dat Nicolaas toen een Turk was…Dat stukje Romeinse Rijk werd pas eeuwen later door de Turken veroverd.
Uiteraard is dat zo maar om even aan te geven dat Sint-Nicolaas een multiculti (zoals dat tegenwoordig heet)- figuur is. Myra lag toen in Klein-Azië. Dank voor de aanvulling.
De self-righteousness van vele Nederlanders, om maar eens een Engelse term te gebruiken komt mij al jaren de keel uit. Als je niet kunt lachen, grimlachen of wat dan ook om provocerende cynische en zwartgallige humor en daar meteen racisme in wenst te zien, kun je net zo goed ophouden met iedere vorm van debat. Neem een plaatje van Rutte die dingen belooft waaronder staat, Ik ben toch zeker Sinterklaas niet !!! Dat ligt in mijn ogen in dezelfde sfeer als dit plaatje van de activist.
Het probleem in mijn ogen is dat mensen deze man nog steeds als “Zwart” zien, of van het Negroïde ras.
Ik zie alleen een mens. Een gefrustreerd mens weliswaar, die zich druk maakt over een gedateerd stereotiep dat in mijn leefwereld al lang verdwenen is. Ik persoonlijk zie niets meer dan mensen van vlees en bloed als ik naar anderen kijk, welke kleur, geloof, uiterlijke aspecten, innerlijke aspecten of wat dan ook zij hebben. Als ik een grap maak over Amerikaanse Rednecks, ben ik dan Racistisch ? Ik zeg ook vaak:
“In Katwijk, waar je broer je oom is”…. Is dat ook Racistisch ?
Dus, mooie discussie, maar als je problemen hebt met deze foto en er racisme in ziet zegt dat meer over jezelf dan over wie dan ook. Het betekent dat je je nog steeds niet vrij hebt kunnen maken van stereotiepen en dus niet, zoals Siddharta Gautama zou zeggen, “verlicht” bent.
“Het probleem daarmee is dat hij essentialistisch denkt”
Dat vraag ik me af. Toen de discussie een paar jaar geleden weer oplaaide was ik geneigd tot jouw stellingname, want ik vind Sinterklaas een leuk feest en zag Zwarte Piet als een positief karakter. Want zo had ik dat geleerd als kind. Bovendien werd de hele discussie een jaar of 30 ook gevoerd, maar bleek een storm in glas water. De reden is eenvoudig: zij die toen een Groene Piet poneerden kregen geen racisme over zich heen.
Bovendien maak je in het vorige artikel een storende fout. Je zegt dat het Sinterklaasfeest draait om samen delen. Het stamt uit de 16e eeuw of eerder. Dus hebben Nederlanders dat idee gedurende drie eeuwen kunnen uitdragen zonder Zwarte Piet. Nu suggereren – en dat doe je door het samen delen als argument pro te presenteren – dat Zwarte Piet nodig is voor het idee van samen delen is net zo essentialistisch. Het is natuurlijk andersom. Als 19e eeuwse Nederlanders Zwarte Piet konden invoeren zonder het idee van samen delen te veranderen kunnen wij hem in de 21e eeuw net zo gemakkelijk weer afschaffen. Het gaat voor een skepticus niet aan data bij voorbaat te verwerpen.
Met je conclusie van dit artikel, over de aard van de discussie, ben ik het volledig eens. Ik trek er alleen een andere consequentie uit. Ik ben na enige maanden twijfelen anti Zwarte Piet geworden wegens het hedendaagse racisme, niet wegens het 19e eeuwse racisme. Dat komt omdat de discussie nu anders wordt gevoerd dan in de jaren 80 en dat is niet de schuld van Quincy Gario.
“Als 19e eeuwse Nederlanders Zwarte Piet konden invoeren zonder het idee van samen delen te veranderen kunnen wij hem in de 21e eeuw net zo gemakkelijk weer afschaffen.”
Dat ben ik met je eens. Maar voor zoiets moet draagvlak zijn en als de meeste mensen geen probleem zien en een kleine minderheid wel, dan zal die laatste zich echt moeten aanpassen. Ik ben principieel tegen het nemen van winst, maar ik moet me aanpassen. Dat zij zo. Je moet rekening houden met minderheden, zeker, maar het mag niet zo zijn dat de groep met de langste tenen de agenda gaat bepalen. Dan zouden we de macht meteen aan de SGP kunnen geven.
En natuurlijk is strooien met een term als “self-righteousness” ook een zeker teken dat de gebruiker niet bereid is tot een serieuze discussie en niet bereid is zich maar iets aan te trekken van het gevoel van bedreiging wegens huidskleur dat sommige mensen hebben. Dat is de Nederlandse mentaliteit begin 21e eeuw: het is het probleem van de mens met afwijkend geloof en/of afwijkende huidskleur, niet van de onverschillige witte meerderheid.
Zoals ik al zei bij het vorige stukje: ik vind dit een boeiende, doch vreemde discussie, die in Vlaanderen hoegenaamd niet bestaat. Zwarte Piet is gewoon zwart door het roet van al die schoorstenen waar ie doorkruipt.
Die hele Pieten-discussie wordt op de verkeerde manier gevoerd. Er is sprake van twee botsende ervaringen die allebei uit een volledig andere hoek komen. Aan de ene kant staan de Hollanders die bang zijn dat “hun” het Sinterklaasfeest willen afschaffen of “kapot maken”. Aan de andere kant staan de Surinamers e.a. die ’t bijzonder misselijk vinden dat er jaarlijks een stoet als negers geschminkte blanken door de stad trekt. Die mensen voelen zich gekwetst en belachelijk gemaakt.
Dan kun je met argumenten komen dat Zwarte Piet in historisch opzicht eigenlijk geen neger of geen slaaf is, maar dat doet volstrekt niet ter zake. Waar ’t om draait is dat Zwarte Piet er uit ziet als (karikatuur van) een neger. Natúúrlijk is Piet zwart van ’t roet uit de schoorsteen! Maar hoe komt hij dan aan die zwarte krullen, rode lippen en gouden oorringen?
Bijna elke Nederlander is opgegroeid met Sinterklaas en bewaart daar fijne herinneringen aan. ’t Is natuurlijk wel zuur als iemand dan beweert dat Zwarte Piet eigenlijk fout & verkeerd & racistisch is. Een beetje alsof iemand je favoriete speelgoed afpakt en stuk maakt. Begrijpelijk dat hele volksstammen op hun achterste benen staan.
Die fijne herinneringen zijn precies ’t punt. In Nederland zijn we gewend aan Zwarte Piet en zien er niets kwaads in. Mensen schminken zich om kinderen te vermaken en niet om Surinamers te pesten. Maar veel dingen die je leert zijn bij nader inzien verkeerd.
Zo is ’t verkeerd om mensen belachelijk te maken op basis van hun uiterlijk. Dat gaat niet alleen om racistische karikaturen, maar bijv. ook om ’t hardop bekritiseren van dikke mensen. Zwarte Piet ziet er uit als een karikatuur van een neger. Voorbeelden van kenmerken heb ik reeds opgesomd. Die karikatuur slaat bovendien nergens op, want negers met rode lippen bestaan gewoon niet.
Terwijl Zwarte Piet er niet per definitie zo uit hoeft te zien. Vóór de oorlog kon Piet prima een soort schoorsteenveger zijn. Daar zijn foto’s van. Staat er naast Sint één zo’n vent met een zwart gezicht, zwarte hoed, zwarte kleding, sigaar en takkenbos. Dus zó oud is die traditie nu ook weer niet. Kunnen we rustig een beetje veranderen. Tenslotte hebben we Koninginnedag inmiddels ook succesvol weten aan te passen aan gewijzigde omstandigheden.
Ik zou het zelf niet beter hebben kunnen zeggen, en je bent niet de enige die het beter zegt dan ik. Lees ook wat mijn goede vriend Richard ervan zegt:
http://apoftegma.wordpress.com/2013/10/13/zo-en-nu-zwarte-piet/
@ Jona: Bedankt voor ’t compliment! 🙂 Goed stuk van Richard Kroes. De kanttekeningen van MNb beschouw ik als een noodzakelijke aanvulling.
We moeten niet vergeten dat Zwarte Piet deel uitmaakt van een beeldtraditie waarin negers worden afgebeeld als onderling inwisselbare roetmoppen met rode lippen. Je kunt Zwarte Piet daar niet van loskoppelen door hem puur als onderdeel van de Sinterklaastraditie onderzoeken.
Ik kan me voorstellen dat iemand zich beledigd zou kunnen voelen maar niet als die persoon precies hetzelfde doet. Hoe hij Elma Draijer karakteriseert, daar lusten de honden geen brood van. Ook niet van het feit dat hij iedereen die het feest een warm hart toedraagt een racist vindt en nu druk me heel wat genuanceerder uit dan de heer Gario. Day wil dus niet zeggen dat ik de bakken met excrementen die hij nu over zich heen krijgt goedkeur. Verder is het zo dat de heer Gario over slaven begint. Daar komt Zwarte Piet nu juist niet vandaan en er is geen kind of volwassene in Nederland die dit fenomeen daarmee vergelijkt. Een beetje meer historisch besef, zoals in veel gevallen kan dan geen kwaad.
Ik blijf bij mijn mening dat sommige tenen wel erg lang zijn en dan ook nog om de verkeerde redenen.