Op verzoek: een stukje over Sepforis, een van de voornaamste steden in Galilea. De stad ligt op een heuveltop, als een vogel op een tak, en dat verklaart misschien waarom ze “vogelstad” heet. Aardewerkvondsten bewijzen dat er al in de IJzertijd mensen woonden maar het plaatsje wordt niet in de Bijbel genoemd. De eerste monumentale architectuur dateert uit de laatste fase van de Perzische heerschappij, zeg maar de vroege vierde eeuw, als het voornaamste bestuurscentrum in de omgeving Samaria is.
Dat bleef echter niet de belangrijkste stad. In het ingewikkelde krachtenspel van de derde eeuw, waarin de Ptolemaiën en Seleukiden streden om het bezit van wat Hol Syrië heette (zeg maar Libanon en Israël), was de weg van Damascus via het meer van Galilea naar de kust erg belangrijk. Het heuvelstadje was verdedigbaar en bezat goede akkers: het kon beginnen aan een lange bloeiperiode, zeker toen het deel kwam uit te maken van het zelfstandige koninkrijk van de Hasmoneeën. Toen de Romeinen dit in 63 v.Chr. veroverden en in vijf bestuursdistricten verdeelden, was Sepforis een van de hoofdsteden.
In 37 v.Chr. kwam de stad in handen van de Romeinse zetbaas, koning Herodes, die er een arsenaal liet bouwen. Na zijn dood in 5/4 v.Chr. overviel een plaatselijke opstandeling, Judas, het arsenaal, wat voor de Romeinse gouverneur in Damascus aanleiding was voor een gewapende interventie. Die gouverneur was overigens geen ander dan de Varus die in 9 na Chr. om het leven zou komen in de slag in het Teutoburgerwoud.
Herodes’ opvolger in Galilea was Herodes Antipas, die de stad herbouwde als een Romeinse stad. Het is geen al te vergezochte gedachte dat er werk was voor bouwkundigen uit de omgeving, zoals Jozef uit het nabijgelegen Nazaret. Dat zou betekenen dat diens zoon Jezus heeft gewerkt op een van de bouwprojecten in Sepforis. De stad bleef belangrijk als bestuurlijk centrum en koninklijke schatkamer, hoewel de vorst verhuisde naar Tiberias. Grappig genoeg zien we Jezus dezelfde verhuizing maken: weg uit Nazaret, naar Kafarnaüm, niet ver van Tiberias. Je vraagt je af of Jezus zo aan zijn contact met Johanna kan zijn gekomen, de echtgenote van ’s konings rentmeester Chuza.
Omdat Sepforis profiteerde van de Herodiaanse dynastie, steunde het tijdens de Joodse Opstand van 66-70 de pro-Romeinse koning Herodes Agrippa II, terwijl de rest van Galilea steun verleende aan de rebel Johannes van Gischala, die zich verzette tegen zowel de Romeinen als de vanuit Jeruzalem gezonden generaal Josephus. De verdeeldheid van het Galilese en Judese verzet maakte het voor de Romeinen eenvoudig om Sepforis te ontzetten en zo een eerste krijgsdoel te behalen.
Een volgende Joodse opstand was die van Bar Kochba (132-136). De stad, die al was omgedoopt tot Diocaesarea (“keizerlijke Zeus-stad” – hoe verzin je toch zo’n naam?), bleef hierin buiten schot. Toch veranderde er iets, want veel Joden verlieten Judea en vestigden zich in Galilea. Het Sanhedrin kwam ook in Sepforis en de stad werd een belangrijk rabbijns centrum. Hier woonde Yehuda ha-Nasi, de samensteller van de Mishna, de eerste grote optekening van de rabbijnse wijsheid. Mogelijk leefde hij in het Huis met Dionysosmozaïek, dat een wonderlijke combinatie biedt van enerzijds Romeinse decoratie en anderzijds de naar-binnen-gekeerdheid van Joodse huizen uit deze tijd. (De symboliek van de Dionysoscultus was al heel lang geïntegreerd in het jodendom.)
Het Sanhedrin belandde uiteindelijk in Tiberias en Sepforis leed achtereenvolgens onder een opstand in 351-352 en een aardbeving in 363, waardoor de stad op z’n retour ging. De synagoge die nu het hoogtepunt van een bezoek vormt, dateert uit de vijfde eeuw.
Mooi
“De synagoge uit de vijfde eeuw die nu het hoogtepunt van een bezoek vormt, dateert uit de vijfde eeuw.”
Gaat het nog goed met je Jona, of begint de intelligent lockdown sporen achter te laten? 🙂
Je bent de tweede die me erop wijst alweer. In elk geval is intelligentie verspreid.
Wat een vreemd beest zijn die pygmeeën aan het lastigvallen. Een soort krokodil met een opgeblazen gevoel. Mocht het een stripverhaal zijn, er zou een pygmee in blijken te zitten.
Inderdaad erg leuk, dankjewel. Ik kan het altijd waarderen als dingen nog weer even anders en ingewikkelder liggen dan ik altijd dacht.
Even een vraag in het algemeen ( het is mijn eerste reactie ooit): In de Talmoed staat,
heb ik ooit gelezen, dat Jozef van Arimathea de broer was van Anna, de grootmoeder
van Jezus, de moeder van Maria. Ik ben een lezing aan het voorbereiden en ben van dit
gegeven wel uitgegaan. Maar klopt het?
Bas Romeyn
Nee, dat staat niet in de Talmoed, althans niet bij mijn weten. Jezus wordt wel genoemd en altijd polemisch.
Pygmeeen?? Die leefden heel ver weg, in donkere bossen.
Andersom. Pygmeeën zijn vuistmannen uit de Griekse mythologie. Later hebben ze die naam van toepassing verklaard om mensen in Afrika.
Ah zo, bedankt. Weer interessante informatieve blog.
Pygmeeen werden vaak gezien als een soort apen, je kan ook zeggen dat het een belediging van de aap is (ik vind apen nu eenmaal een gascinerende soort). Mooie foto’s met fraai keramiek.
Ik zie een hype/hoax aankomen: graffito aangetroffen op eerste eeuwse deurpost in Sephoris: ‘Jehoshua bar Joseef was here…’
Als jij snode plannen hebt in die richting, denk er dan wel om dat je geen Engels bezigt.
Heel interessante blog. Dank, Jona!