Een non sequitur is een heel herkenbaar soort redenatiefout, die al werd beschreven door Aristoteles. Je kunt haar vrij simpel samenvatten:
- Als X het geval is, dan is Y het geval.
- Y is het geval.
- Dus is X het geval.
Deze redenering is geldig als de eerste bewering correct is. Zo niet, dan is ook de redenatie niet geldig.
Een schitterend voorbeeld van een non sequitur zag ik vandaag op Nu.nl. Een medewerker van Vodafone vertelt dat prijsverhogingen noodzakelijk zijn, en dat dit bewezen wordt doordat alle partijen ertoe overgaan. De onderliggende reden is dat er te weinig capaciteit is, die men hoopt te verhelpen door de ruimte te geven aan de meest biedende. Je zou het kunnen herschrijven:
- Omdat het noodzakelijk is, zal iedereen de prijzen verhogen.
- Iedereen verhoogt de prijzen.
- Dus is het noodzakelijk.
De eerste zin is natuurlijk onwaar. De prijsverhoging is immers niet noodzakelijk het enige antwoord op de onvoldoende capaciteit. Er zijn andere antwoorden denkbaar, zoals investeren in de capaciteit en wat minder winst nemen.
Zulke redenatiefouten zijn altijd weer inspirerend. Dankzij dertig jaar aanhoudend liberaal beleid leven we in zó grote vrijheid, dat het feit dat je niet in staat bent een logisch probleem te herkennen, niet langer een obstakel is om functies te bekleden waarbij je miljarden mag besteden.
sequitat pecuniae olet
Dit heb ik al geleerd op de middelbare school tijdens het keuzevak Latijn (dat eigenlijk het enige vak bleek dat van toepassing bleek op de rest van het leven):
1) Mijn hemd past in mijn hoed
2) Ik pas in mijn hemd
3) Ik pas dus in mijn hoed
ofwel immer en altijd het tertium comparationis, het vlak waarop men vergelijkt, in het oog houden. Als ik dat niet ter harte had genomen, was ik waarschijnlijk een stuk rijker geweest.