Telefoon. Een ondernemer moet twee kozijnen in mijn huis vervangen. We hebben wat moeite een datum te prikken, maar vinden uiteindelijk een geschikt moment en maken een afspraak. Pas dan komt het nare nieuws: hij zal al om half acht ’s morgens beginnen.

U vraagt zich af waarom dit voor mij naar nieuws is. Ouders met schoolgaande kinderen staan tenslotte ook om zeven uur naast hun bed. Mijn probleem is dat mijn biologische klok anders werkt dan de uwe. Dat heet het Delayed Sleep Phase Syndrome.

Ik schrijf met opzet niet dat “ik lijd aan DSPS”. Dat zou de indruk wekken dat het een gruwelijke ziekte is, maar ik slaap verder uitstekend. Ik val alleen extreem laat in slaap en kan ook niet vroeg opstaan. Simpel gezegd: ik worstel me door de dag heen en krijg ineens, om een uur of negen ’s avonds, mijn heldere fase. Omdat ik een deel van mijn werk thuis doe, kan ik dan heel productief zijn.

DSPS is heftiger dan de constatering dat er ochtend- en avondmensen zijn: daarvoor is het toch wel iets te extreem. Het is een biologische aandoening, met een genetische oorzaak. (Het is dus niet zo dat je problemen in de ochtend worden veroorzaakt doordat je ’s avonds laat naar bed gaat, een misverstand dat ik met enige nadruk wil corrigeren.) Het hoeft echter ook geen drama te zijn. Ik ben bijvoorbeeld thuis gaan werken. Dat is één van de praktische maatregelen waardoor ik het kan hanteren.

Verder vermijd ik afspraken in de ochtend. Als ik uitga met vrienden, is het liever in de middag dan in de avond, en gelukkig woon ik in een stad waar je ook ’s middags naar de bioscoop kunt, en hebben mijn vrienden ook wel eens vrije middagen. Verder maakt mijn apotheker melatoninepillen voor me met een ongebruikelijke hoge dosis, waarmee ik mijn ritme ongeveer een uur naar voren heb kunnen halen. De zorgverzekeraar betaalt het me niet terug, maar ik heb het ervoor over, al begin ik de laatste tijd te twijfelen aan de effectiviteit.

Er valt dus alleszins met een Delayed Sleep Phase Syndrome te leven, maar normaal kantoorwerk is voor mij niet weggelegd, en al mijn pogingen een reguliere baan te hebben, zijn vroeg of laat gestrand. Ik voelde me altijd wat onhandig tegenover mijn collega’s, omdat ik ons werk langzamer en slordiger deed dan zij, en dan ineens ’s avonds, in mijn eigen tijd, wél zeeën van energie bleek te hebben.

Het aantal mensen met DSPS is niet goed bekend. Er zijn studies die het houden op één op de zeshonderd mensen, maar er zijn ook studies die het houden op één op de veertien. Ik ben wel eens mensen tegengekomen die er ook last van hebben, en net als ik de zaterdagochtend nodig hadden om de slaap in te halen die ze door de week tekort waren gekomen omdat ze laat in slaap vielen en vroeg uit de veren moesten. Een Iraniër die net als ik een cafeïneverslaving had opgelopen, grapte dat hij in feite in een andere tijdzone leefde en dus “chronisch een Engelsman was, geboren in het lichaam van een Iraniër”.

Er zijn belangenorganisaties, zoals B-Society, die ervoor ijveren dat de samenleving meer ruimte geeft aan afwijkende slaapritmes. Daarvoor is inderdaad veel te zeggen, en dan heb ik het niet alleen over DSPS, maar ook over gewone avondmensen. Door mensen hun eigen werktijden te laten inrichten en ’s avonds te laten werken, kunnen bedrijven langer bereikbaar zijn en kunnen ongelukken in de ochtendspits worden vermeden.

Zoals gezegd is Delayed Sleep Phase Syndrome genetisch bepaald. Het is geen modeziekte. Dat mensen ’s morgens niet kunnen opstaan, komt niet doordat mensen laat naar bed zijn gegaan. Er valt best mee om te gaan. Maar als een bouwvakker om half acht bij je aanbelt, is dat wel een catastrofe. Dit keer kan ik de sleutels een dag eerder afgeven en neem ik een kamer in een hotel. Het is een oplossing, maar het blijft behelpen.

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.