Het is een bekende grap: het beste bewijs dat levensvormen in ons heelal intelligent zijn, is dat ze nog geen contact met ons hebben gezocht. Al een jaar of acht geleden, en misschien wel meer, werd het gelijk van de moppentapper voorgerekend. Daarvoor was geen hogere wiskunde nodig; ik heb het al eens eerder uitgelegd.

De crux is dat er alleen al in ons Melkwegstelsel niet minder dan 400.000.000.000 sterren zijn. Als er daarvan slechts één op de tien planeten heeft, en als slechts één op de honderd daarvan voldoet aan de voorwaarden waaronder leven ontstaat, en als op slechts één op de duizend daarvan intelligent leven is ontstaan, moeten er nog altijd zo’n 400.000 plekken zijn die onze radio-astronomen zouden opvallen. Daar wordt al heel lang naar gezocht, op allerlei frequenties, en er is nog steeds niets gevonden. Dit gebrek aan bewijs voor iets wat zeer frequent moet voorkomen, staat bekend als de Fermiparadox.

Er zijn verschillende oplossingen, die óf statistisch onaannemelijk zijn (“de mensheid is de eerste”), óf pure science fiction (“ze zoeken met opzet geen contact met ons”) óf complotdenken (“het bewijs wordt achtergehouden”). Het grote aantal oplossingen bewijst dat we te maken hebben met een vertrouwd probleem zonder veel nieuwswaarde. Daarom stoort het me dat ik er vanmorgen weer opnieuw over moest lezen.

Waarom worden oude kliekjes opgewarmd? Ook om dat te begrijpen, is geen hogere wiskunde nodig. Wanneer je als wetenschapper hetzelfde nieuws immers twee keer naar buiten brengt, kun je ook twee keer vissen naar fondsen. Na acht jaar zijn alle politici vervangen die zich de vorige subsidieaanvraag herinneren. Het helpt daarbij dat niet alle journalisten wetenschapsjournalisten zijn.

Nu kan er wat mij betreft niet genoeg geld naar onderwijs en wetenschap gaan. Deels om negatieve redenen (dan gaat het tenminste niet naar bommen of bonussen), deels om positieve (ik vind elke wetenschappelijke speurtocht interessant). Toch ben ik niet blij met deze vorm van fondsenwerverij. Het probleem is dat het publiek, veelkoppig als het is, collectief wél een goed geheugen heeft en zich minder dan ooit laat foppen. Door dit soort berichtgeving roept de wetenschap haar eigen critici in het leven.