Je zou zomaar denken dat er nieuws was, en dat nog wel op zaterdag, waarop nooit iets in de krant staat. Als ik het goed begrijp, begon het met dit stukje in De Telegraaf. Iemand werd aangehouden, kon geen legitimatie tonen, kreeg een boete, en die is hem kwijtgescholden omdat de man joods is en het sabbat was, waarop het hem verboden was zulke dingen op zak te hebben.
Het is een wonderlijk verhaal. In de eerste plaats zou ik graag willen weten waarom de betrokkene is aangehouden. Het moet om een zeer behoudende jood gaan, want voor het gros der joden vormt legitimatie geen probleem; het moet dan ook gaan om iemand die in zijn eigen buurt, vermoedelijk met zijn familie, op weg was van huis naar de synagoge. Wat kan er zijn gebeurd dat zo iemand van de straat wordt gehaald om zich te legitimeren? Ik heb zeer sterk het vermoeden dat de aanhouding van de betrokkene al dubieus was, en dat dit in de verslaggeving achterwege is gelaten.
Dan, de samenvatting: de persrechter heeft, volgens De Telegraaf, gezegd dat “de religieuze plicht zwaarder weegt dan de plicht om te voldoen aan de wettelijke voorschriften in Nederland”. En dat werd voor de koppenmaker, voor GeenStijl en daarna in de Twitter-sfeer de kern van de zaak. Iemand merkte terecht op dat de wereld te klein zou zijn geweest als het een moslim was. Dat is onweerlegbaar.
Ik ben echter vooral verbaasd. Er is, om te beginnen, voldoende grond tot twijfel of het wel alleen om ’s mans geloof gaat. Maar vooral: wat is er nieuw? Er zijn talloze uitzonderingen voor religieuze mensen. Zo hoeven mensen uit behoudende protestantse groeperingen geen premies af te dragen voor onze volksverzekeringen: God beslist immers of je ziek wordt, dus een verzekering is blasfemisch. In het verlengde hiervan ligt de serieuze kwestie van de poliovaccinatie: het leger is nog nooit ingezet om gereformeerden te dwingen zich te laten inenten.
Of, om een gouwe ouwe aan te halen: jongens die een opleiding voor het geestelijk ambt te doen, zijn vrijgesteld van de dienstplicht. Deze uitzondering springt, nu de opkomstplicht is afgeschaft, niet meer zo in het oog, maar voor zover ik weet is ze nooit ingetrokken. Nog wat verder terug: alleen protestanten kwamen in aanmerking voor land in de Noordoostpolder. Het is dus totaal geen nieuws dat wet- en regelgeving voor gelovigen anders uitpakt dan voor niet-gelovigen.
Cortomo, niks aan de handa.
Een andere kwestie is natuurlijk of dit soort uitzonderingen zinvol zijn. Zelf zou ik pleiten voor een hele radicale scheiding van kerk en staat. Zaken als de zondagsrust en verplichte feestdagen kunnen beter worden geregeld in de CAO dan in een wet. De wet moet voor iedereen gelijk zijn. Dat geldt ook voor de legitimatieplicht, waarvan natuurlijk het beste is dat die voor iedereen tegelijk wordt afgeschaft.
Een kleine opmerking. Volgens mij klopt de opmerking niet dat alleen protestanten in aanmerking kwamen voor land in de Noordoostpolder. Er werd juist gestreefd naar een zo goed mogelijke vertegenwoordiging van alle groepen. In bijna elk dorp werd een hervormde, een gereformeerde én een katholiek kerk gebouwd. Juist omdat in de Wieringermeer de grond was uitgegeven aan de polderwerkers die uit de omringende protestantse dorpen afkomstig waren, was het katholieke aandeel daar achtergebleven. In de Noordoostpolder streefde men bij de landuitgifte daarom bewust naar een derde katholieken. Het katholieke aandeel werd 25%. Er meldden zich eenvoudigweg niet genoeg katholieken, wat gezien de verspreiding van de bevolkingsgroepen over Nederland niet onbegrijpelijk is.
Er waren in de Noordoostpolder vanaf het begin ook drie land- en tuinbouworganisaties: de Aartdisocesane R.K. Boeren – en Tuindersbond (ABTB), de Christelijke Boeren- en Tuindersbond (CBTB) en de Overijsselse Landbouwmaatschappij (OLM). Zie verder: William den Boer e.a. (red.), ‘Een machtig arbeidsveld’. De opbouw van het kerkelijk leven in de Noordoostpolder. (Gouda, Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis, 2008)
Wat betreft het probleem, gaat het naar mijn idee meer om diepgewortelde morele praktijken. Met kerk en staat heeft dat niets te maken, wel met levensbeschouwelijke oriëntaties. En het gaat over de verhouding van meerderheden en minderheden en in hoeverre de meerderheid aan minderheden een eigenheid gunt. De verhoudingen zijn op dit punt in de afgelopen halve eeuw drastisch gewijzigd. Maar rechtspraak blijft vaak maatwerk, waarbij met alle aspecten rekening wordt gehouden.
Beste Jona,
volgens mij zat het met die uitgifte van land in de Noordoostpolder anders, en werd er ruwweg aangehouden dat 1/3 van de boeren protestants, 1/3 van de boeren RK en 1/3 van de boeren niet-gelovig moest zijn…..maar corrigeer me als je betere bronnen hebt. Han Borg
Dank voor de reacties! Kennelijk sloeg ik op dat punt de plank mis, en zien we andermaal hoe snel dat op het internet kan worden verbeterd. Ik baseerde me overigens op informatie van de zoon van een de dominees die er destijds werkte, en die zich dus vergiste.
Het aardige van het Jodendom is dat het duizenden regels en regeltjes kent die men evenzo vrolijk kan ontlopen als men de weg maar een beetje kent. Als de rechter zou hebben geweten dat het draagverbod voor sleutels en ID kaarten kan worden ontgaan door ze met behulp van een draadje door een gaatje aan een broekriem vast te maken zou hij vermoedelijk anders hebben gevonnist. Joodse dames dragen op sjabbes dan ook hun sleutels aan een halssnoer of ketting als sieraad http://www.dailyprincetonian.com/2009/10/09/24081/