De wetenschappelijke methode, onze vrijheid, de experimentele wetenschap, de democratie, rationaliteit, wiskunde, wijsbegeerte… het wordt allemaal maar toegeschreven aan de oude Grieken en het is bijna allemaal niet waar.
Over het algemeen gaat de drogredenering als volgt: wij hebben X, de Grieken hadden ook X, dus wij hebben het van de Grieken. Dat X ook bij andere volken kan zijn voorgekomen wordt vaak genegeerd (wiskunde is hier een voorbeeld), zoals men ook vaak over het hoofd ziet dat X vergeten kan zijn geraakt en herleefd kan zijn, zonder dat er een direct verband is (democratie).
Verder is maar de vraag of de Grieken X wel echt op hun culturele repertoire hadden, want misschien is ons voorbeeld van een Griekse X wel niet-representatief. De experimenten van Archimedes zijn bijvoorbeeld nogal uitzonderlijk en kunnen niet worden beschouwd als bewijs dat de Grieken de experimentele wetenschap hebben uitgevonden. Dat onze natuurwetten weinig gemeen hebben met de wet van Archimedes, zal ik dan nog buiten beschouwing laten. Kortom, veel veronderstelde ontleningen zijn gebaseerd op drogredeneringen.
Sprekend over drogredeneringen. Dáár hebben de Grieken nu wél als eersten over nagedacht, en veel van wat Aristoteles erover zei is nog steeds actueel.
Er is ook een boek over de drogredenen volgens Aristoteles: http://www.historischeuitgeverij.nl/hu.php?is=0140
Hé, is het verschenen? Ik heb het in bestelling staan maar heb nog niets vernomen.
Naar aanleiding van deze bijdrage en uw bijzonder interessante boek De Oosterse erfenis heb ik een vraag. Waren het niet Grieken die de eerste stappen hebben gezet in de ontmythologisering van het wereldbeeld?
Er zijn wat aanzetten, maar ze zijn niet heel representatief. De mensen bleven geloven in wonderen en wonderverhalen. Eigenlijk wordt het pas wat in de zeventiende en achttiende eeuw.
Zelfs van de experimenten van Archimedes is de invloed niet direct, maar indirect – toen vanaf pakweg 1450 de oude geschriften weer bekend raakten. En dan nog is het de vraag in hoeverre Tycho Brahe en Galileo Galilei op de hoogte waren; het is dan wel 100, 150 jaar later. We zien dan nog af van de vraag hoeveel experimenten vanuit China en India gedurende de tweede helft van de Middeleeuwen naar West-Europa zijn doorgesijpeld alsook van de vraag of Archimedes wel dezelfde systematische aanpak had.
Ook in de natuurkunde wordt het wiel nog wel eens vaker dan één keer uitgevonden.
Dat Europeanen de experimentele wetenschap aan de Grieken, hoe hoog ik die verder ook acht, te danken hebben is inderdaad haoogst dubieus.