Momenteel leid ik een groep door het noordwesten van Turkije. Ik weet beslist niet alles en ben daarom blij dat ik het samen met een Turkse collega kan doen. En ook samen weten we niet alles. Soms moeten we nog iets opzoeken, zoals de herkomst van de diplomatieke uitdrukking “de verheven porte”. Eigenlijk vind ik dat nog het leukste van mijn bezigheden.
Sommige reisleiders hebben meer zelfvertrouwen. Ik zag vandaag een collega een groep leiden door het fenomenale archeologische museum (een van de allerbeste archeologische musea ter wereld). Bij elk beeld, bij elk voorwerp wist hij iets te vertellen, en het duurde even voor ik ontdekte hoe hij zoveel kon weten: hij werkte met een microfoon die was verbonden met oortelefoontjes, en kon zo even voor de groep uitlopen en de bordjes lezen.
Het is niet zonder gevaar. Zelf heb ik nog eergisteren van een mozaïek dat volgens mij Alexios II voorstelde gezegd dat het Alexios I was, omdat ik dat op het bordje las. Toen iemand vroeg of dit de Alexios was voor wie Anna Komnene de Alexiade schreef, heb ik het dus bevestigd. In mijn hotel controleerde ik het toch nog even: het was wel degelijk Alexios II.
Er is ook een bekende anekdote over een professor die hier in Istanbul uitleg stond te geven over enkele mozaïeken, tot hij er door zijn groep op werd geattendeerd dat dit de replica’s waren en dat de echte mozaïeken even verderop hingen. Zelf hoorde ik in het Louvre eens een gids de naam voorlezen die ze op het bordje bij een buste zag: de afgebeelde heerser was, volgens haar, keizer Inconnus.
Ja, een andere is de Nederlandse gids die louter Engelstalige boeken gebruikte en dus refereerde aan de Romeinse keizer Jove.
Net zoals “Aldaar” voor niet-nederlanders een bekende plaats van overlijden is. In mijn gedrukte Britannica van ca 1990 bijvoorbeeld van stadhouder Willem II.
Neem advies aan van een ervaren leraar. Zeg: hier staat dat het Alexios I is, maar volgens mij is het Alexios II. Dan hebt u aanleiding om over beide iets te vertellen …..
Weet je wat zo gek is? Meestal doe ik het ook. Ik houd er niet van om te zeggen ´dit zijn de feiten, daarmee moet u het doen´, maar ik probeer altijd duidelijk te maken hoe we tot bepaalde conclusies komen. Daardoor is er altijd een hoop ruimte voor onzekerheid, conflicterende informatie en zelfcorrectie. Dat ik het dit keer niet deed, is welbeschouwd gewoon raar.