Mijn nichtje houdt van geschiedenis. Ik beken dat ik haar ervan verdenk dat ze haar oom een beetje naar de mond praat, want de meeste mensen ontwikkelen pas een liefde voor het verleden als ze zelf wat verleden beginnen te krijgen. Met andere woorden, als ze herinneren dat de dingen vroeger anders waren dan nu. Van de andere kant, één goede onderwijzer(es) die spannende verhalen vertelt, kan kinderen een blijvende liefde bijbrengen voor het verleden. Ik zal mijn eigen docenten, meneer Jans en mevrouw Van der Woude, nooit vergeten.
Nu ben ik historicus, dus als mijn zus me vraagt of ik iets weet om bij te dragen aan de hobby van mijn nichtje, dan wil ik best helpen. Dat is zo makkelijk echter niet. Stripverhalen als Van nul tot nu hebben zeker hun verdiensten, maar de historische betrouwbaarheid is vaak opgeofferd aan het effect. Daarvoor is soms best iets te zeggen. De verhalen mógen voor kinderen spannend zijn. Ik ben echt geen purist die alléén de historische waarheid op tafel wil hebben. Af en toe mag er best een lokkertje worden ingebouwd. Als een Playmobil-ridder een helm uit de zestiende eeuw draagt, soit. Mijn neefje speelt er graag mee en vindt ridders nu leuk. Dat is een begin.
De grens tussen de toegestane en de niet-toegestane geschiedvervalsing is vloeiend en verschilt van situatie tot situatie. Als er echter onjuistheden staan in de methoden die worden gebruikt op de lagere en middelbare scholen, begint er bij mij iets te schuren, en harder naarmate de vertekening grover is. Tegelijk begrijp ik best dat de zaken soms vereenvoudigd moeten worden. Een lieve vriendin van me heeft meegewerkt aan een methode en heeft me iets van de complicaties verteld. Die liegen er niet om, en het is niet te vermijden dat de uiteindelijk gepubliceerde boeken niet optimaal zijn.
Ik hoef de oplossingen niet te leveren, maar het houdt me wel bezig, omdat ik zie dat er op academisch niveau eveneens fouten worden gemaakt, waar het zeker niet mag. Hoe verder? We kunnen de problemen benoemen. Een aardige aanzet is deze blogpost, geschreven door een van de vaste reageerders op deze kleine blog. Ik denk dat de suggestie streekmusea te benutten, hout snijdt.
Mijn neefje en nichtje zijn dol zijn op de Twentse Welle, dus de volgende keer dat ik hun kant op ga, moeten ze hun oom maar eens daarheen meenemen. Voorlopig moet die oom eerst eens naar Twente om les te geven op een basisschool.
Zoals je zegt is de grens tussen de toegestane en de niet-toegestane geschiedvervalsing vloeiend. Ze verschilt niet alleen van situatie tot situatie, maar ook van spreker tot spreker. Ik gaf geschiedenisles, mijn echtgenoot klassieke talen; we waren het vaak niet eens over de uitleg van gebeurtenissen. In dit geval kun je natuurlijk wel zeggen dat de historicus degene is die ervoor heeft doorgeleerd, maar dat zien classici anders; en omgekeerd weet ik dat historici dingen beweren waar archeologen – terecht – koude rillingen van krijgen.
Ik heb een aanvulling geschreven: http://zetetikos.wordpress.com/2012/06/10/geschiedenisles/
Dank voor de verwijzing Jona. Natuurlijk ben ik ook beïnvloed door mijn onderwijzers en leraren, resp. meneer Politiek en meneer Ouderkerk op de lagere school en juffrouw Bezema (klassieke geschiedenis) en meneer Buurman (middeleeuwse geschiedenis). Maar net zo goed door het boek over de ronde tafel ridders of de Illustrated Classics strip van Ivanhoe. En nog de nodige middeleeuwse zaken als kasteel Loevestein, 10 km verderop, of het verhaal dat er op de plaats waar ik voor m’n 11e woonde een kasteel had gestaan. Dat laatste bleek te kloppen. In de late jaren 90 vond ik uit dat ik in mijn vroege jeugd op de vroegere (en verdwenen) oprijlaan van het tolhuis Niemandsvriend (ca 1200-1570) te Sliedrecht had gespeeld. Of het dat laatste verhaal was dat me tot middeleeuwer maakte weet ik niet, maar het was nauwelijks alleen het onderwijs. Alleen al het idee dat er in de middeleeuwen al voorouders van me op dezelfde grond als ik hadden gewoond fascineerde me. Ik denk dat het bij hedendaagse kinderen net zo is. Maar heeft men het daarover op school? Dat zou ik wel eens willen weten.