Bingo! Ik blogde enkele dagen geleden enkele keren over de archeologie van Israël en wees op het enorme belang van de opgravingen die momenteel plaatsvinden in Megiddo. Daar kon, zo merkte ik op, namelijk het organische materiaal worden gevonden dat nodig is om vast te stellen waar de grens ligt tussen IJzer I en IJzer IIa.
Er zijn nogal wat antieke ruïnes in Israël die, aan de hand van aardewerk, worden gedateerd in het IJzer IIa. De “hoge datering” zou betekenen dat ze door koning Salomo kunnen zijn gebouwd en wil zeggen dat de auteur van 1 Koningen redelijk betrouwbare informatie had, een “lage datering” zou betekenen dat ze jonger zijn en houdt in dat het bijbelse verhaal achteraf is geconstrueerd. Het heeft er momenteel de schijn van dat we langzaam het maximalistische idee “het verhaal uit de Bijbel is betrouwbaar tenzij er archeologisch bewijs is voor het tegendeel” moeten inruilen voor het minimalisme: “het bijbelse verhaal kan niet als historisch betrouwbaar worden gelezen, tenzij het archeologisch wordt bevestigd”.
In mijn laatste stukje merkte ik op dat het feit dat de archeologen in Megiddo almaar beginnen over schatvondsten die ze hebben gedaan, sterk de indruk wekt dat ze niet vinden wat ze zoeken. Vandaag werd ik echter in het ongelijk gesteld. Israel Finkelstein maakte namelijk bekend dat er verbrande zaden zijn gevonden die naar het lab kunnen. Een datering is er niet, maar de heilige graal van de Israëlische archeologie is gevonden.
[bron en hoe het afliep]
Zult u nu nooit meer schrijven dat Oudheidkunde een zachte (of zelfs geen) wetenschap is?
😉
Spannend: En hoe lang duurt zo’n analyse nu?
Dat hangt af van het transport, het schoonmaken van het monster, het monsteren en de geigerteller. Hoe langer je die geigerteller laat werken, hoe smaller het interval, maar het kost geld. Ik denk dat ze, gegeven het enorme belang, dit keer heel erg zorgvuldig te werk zullen gaan. Vier verschillende labs die elk een aantal monsters krijgen of zo, niet wetend welke de echte zijn enz.
Ik hoop eigenlijk dat ook Groningen meedoet. Daar stellen ze belang in dit onderzoek en hebben ze zich aan de zijde van de hoge chronologie geschaard. Hun betrokkenheid zou kunnen helpen draagvlak voor een nieuwe datering te krijgen.
Belangrijker is dat ze daar een nieuwere methode kunnen toepassen, waarbij een monster niet wordt neergelegd met een geigerteller er naast & dan maar wachten. Ze vergassen/sublimeren het monster in een fractie van een seconde, en kunnen dan in zeer weinig tijd een zeer exacte datering krijgen. Ik geloof dat het een vorm van massaspectroscopie is, maar dit zijn de technische zaken waar mijn goede vriend Richard alles van weet.
In elk geval verwacht ik geen snel antwoord.
Dank! Gokje: Het klinkt idd als massa spectrometrie. De onderzoekers zijn dan niet afhankeljk van het vervalproces (wat lang duurt), maar van de koolstof massa-ratios in het hele sample. Ben benieuwd!
Ja, dat was het! Richard gaat straks antwoorden, ik had hem net aan de lijn.
Een radiometrische C14 datering is -in tegenstelling tot een wijdverbreid misverstand- niet minder betrouwbaar dan een AMS-datering, alleen heb je voor het laatste veel minder koolstof nodig (dus kun je kleinere monsters dateren, zoals bijvoorbeeld zaden).
Radiometrisch dateren is goedkoper en duurt iets langer. Afhankelijk van de (geschatte) ouderdom van het monster (hoe ouder, hoe minder C14, hoe minder verval en dus hoe meer meettijd) duurt de meettijd langer of korter. Bij hele oude monsters (het maximum bereik van de C14 methode ligt ergens tussen 50 en 80 ka BP) kan dat een paar dagen zijn.
De discussie na een eventuele datering van de gevonden zaden zal trouwens niet zozeer gaan over de datering zelf, maar over de context waarin de zaden gevonden zijn. Daar ligt een heel universum van vragen: welk spoor zijn ze gevonden? Hoe zijn ze in dat spoor terecht gekomen (denk aan naval, mollengangen, regenwormen)? Welke activiteit heeft het spoor gevormd? Valt die activiteit wel echt samen met de activiteiten die je in het veld hebt geconstateerd en die je eigenlijk wil dateren (de monumentale bouw dus)? En zo kan ik – als ik dat zou willen- nog uren doorgaan.
En dan heb ik het nog niet over de neiging van echt belangrijke dateringen om precies daar te gaan zitten waar in de calibratiecurve een vlak stuk zit, zodat de datering uiteindelijk een zodanig brede periode beslaat dat de datering geen uitsluitsel geeft over de vraag.
Die vlakke stukken in de calibratiecurve (die een C14 datering corrigeert voor het licht wisselende gehalte aan C14 in de atmosfeer) vallen doorgaans in perioden waarin er wat loos was met het klimaat. En wanneer er iets loos is met het klimaat, gaan mensen vaak rare dingen doen als oorlogen voeren of godsdiensten stichten en dat is nou net het soort gebeurtenis waar wij nu graag vragen over beantwoord willen zien.
Archeologie, ik heb eigenlijk best een frustrerend beroep…
Ik ben blij dat je gefrustreerd bent, dan hebben we zo bij de lunch leuke dingen te bespreken. Tot zo!
“Archeologie, ik heb eigenlijk best een frustrerend beroep”
Tja, waarom moeten jullie ook zo nodig van die idioot kleine foutenmarges (beter onnauwkeurigheid, maar goed) nastreven? Evolutiebiologen bv. zijn veel sneller tevreden.
Heel boeiend. Dank voor de uitleg Richard! Just to be sure:
AMS = atomaire massa spectrometrie? en
KABP= killo annum before present?
De vraag over welk kanaal het fragment dat je bestudeert heeft gevolgd komt mij bekend voor in een andere context.
Overigens: ’t Lijkt me eerlijk gezegd helemaal niet frustrerend om dit te doen, maar super cool!
Yup, KABP en AMS betekenen inderdaad wat je zegt. Je hebt ook van die grappige uitdrukkingen als “het 4.1 KABP climate event” (een enorme droogte in het Midden Oosten die leidde tot de ondergang van het Oude Rijk in Egypte en een crisis in Mesopotamië).
Heel relevant. Als verklaringsfactor kan ik me zo’n schommeling heel goed voorstellen, maar is de causaliteit hiervan te bepalen?
Lijkt me heel moeilijk.
Is er een systematische studie naar het effect van dit soort grote klimatologische schommelingen op beschavingen?