Ieder jaar komen honderdduizenden mensen naar Jeruzalem om de heilige plaatsen te bezoeken. Er staan altijd ontroerde mensen te bidden bij de Klaagmuur, een overblijfsel van de tempel die ooit het middelpunt vormde van het jodendom. Op loopafstand is de basiliek van het Heilige Graf. Ook hier zijn mensen soms diep door een historische plaats geraakt, zó diep zelfs dat incidenteel een pelgrim ten prooi valt aan het idee de messias te zijn. Ik weet dat dit ‘Jeruzalemsyndroom’ goed is voor een glimlach, maar ik vermeld het zonder ironie. Het gaat me erom dat we tot in onze ziel kunnen worden getroffen door gebeurtenissen van twee millennia geleden.
Dat is het mooie van geschiedenis: de ervaring contact te hebben met mensen uit het verleden. We gaan daarvoor naar musea, anderen bezoeken slagvelden en thuis kunnen we al geroerd zijn als we de brieven lezen van onze grootouders. Het contact met het verleden is prettig en de historische belangstelling behoeft daarom geen rechtvaardiging, evenmin als het bezoek aan een concert, het lezen van een roman of een boswandeling.
Een enkele keer heeft het verleden zelfs actualiteit, zoals de gebeurtenissen die zich aan het begin van onze jaartelling afspeelden in Judea. Daar & toen ontstonden het rabbijnse jodendom en het christendom, religies die daar & toen een deel van hun intellectuele bagage opdeden.
Omdat ze nog steeds bestaan, is er al veel over geschreven. Die boeken beperken zich echter bijna altijd tot één van de twee godsdiensten. Publicaties over het ontstaan van het christendom negeren meestal hoe, na het optreden van Jezus en Paulus, het rabbijnse jodendom invloed bleef uitoefenen op het christendom, terwijl in boeken over de ontwikkeling van het jodendom het christendom nog vaak wordt gepresenteerd als een afsplitsing – wat het niet was. Beide soorten boeken zijn dus onvolledig en ik ben mijn nieuwe boek (werktitel: Israël hersteld) gaan schrijven omdat ik een wél compleet overzicht wilde hebben. Je moet ook alles zelf doen.
Ik streef dus naar compleetheid, maar dat wil niet zeggen dat ik pretendeer het laatste woord te spreken. Dat is onmogelijk. Ik meng me in historische discussies die nog in volle gang zijn. Ze veronderstellen elkaar en het komt voor dat in het ene debat wordt aangenomen wat in het andere is weerlegd. Alle samenhang is zoek en geen verstandig mens pretendeert de definitieve antwoorden te kennen – temeer daar de discussie over de relatie tussen joden en christenen al een eeuw of twintig gaande is.
Mijn nieuwe boek is dus een vraag om moeilijkheden, maar ik vind de vraag hoe een klein koninkrijk onder invloed van een imperialistische mogendheid kon veranderen in een tweetal religies, voldoende interessant om me eraan te vertillen. Bovendien is er vraag naar zo’n boek. Iemand moest dit schrijven, al was het maar omdat ook een onvoldragen boek anderen kan prikkelen nu eindelijk iets te publiceren dat beter is.
Benieuwd, al een streefdatum?
November 2014 in de winkel.
Het plan klinkt veelbelovend. De werktitel dekt, lijkt me, wel de inhoud, maar wekt ook de suggestie dat het boek over het moderne Israël gaat.
Er komt nog een ondertitel, vermoedelijk “Hoe joden en christenen gescheiden wegen zijn gegaan”.
“dat dit ‘Jeruzalemsyndroom’ goed is voor een glimlach”
Niet op mijn gezicht. Wat natuurkundigen te vertellen hebben over het universum en zijn geschiedenis is even indrukwekkend, maar ik zou me zorgen maken als wie dan ook een syndroom ontwikkelde naar aanleiding daarvan.
“omdat ik een wél compleet overzicht wilde hebben”
Dat klinkt als een boek dat ik moet hebben. Maar weet je zeker dat je je alleen tot deze twee religies beperkt? Het aanbod was in Jeruzalem en omgeving nog wel wat groter, dacht ik. Al weet je dan natuurlijk helemaal zeker dat je je zult vertillen.
Drie citaten die je hopelijk aanmoedigen:
Onwetendheid is het enige middel om vergissingen te voorkomen (Rousseau).
Het is vrijwel onmogelijk om de fakkel van de waarheid door een gedrang heen te dragen zonder iemands baard te schroeien. (Lichtenberg).
Het belangrijkste principe is dat je jezelf niet voor de gek moet houden en dat jij het gemakkelijkste voor de gek bent te houden (Feynman).
Die laatste heeft nog veel meer spijkers op hun kop geslagen.
http://en.wikiquote.org/wiki/Richard_Feynman
Het citaat van Feynman is inderdaad prachtig. Heel misschien krijgt het boek als motto een citaat mee van Carl Sagan, namelijk dat er om de hoek altijd weer iets moois klaar ligt om te worden ontdekt. Maar eigenlijk houd ik niet zo van motto’s.
Zo bedoelde ik het beslist niet! Ik houd ook niet van motto’s. Op dit moment schiet me maar één boek te binnen met een relevant motto en dat is een schaakboek.
Nou ben ik die muur regelmatig gepasseerd op weg van hier naar daar over de jaren maar een gevoel van ‘wat een stel idioten’ kon ik toch nooit onderdrukken. Met alle respect, maar het ziet er knap idioot uit all die mannen met baarden, zo’n raar blokje op hun hoofd/zwarte hoed die daar staan te knikken. Vooral geen vrouwen, stel je voor, die zijn minderwaardig subhumaan volk. Religie, wat moet je ermee behalve je schamen mens te zijn.
Leest Petrossa en knikt instemend.