Ik blogde in december over de Syrische vluchtelingen die ik toen in de Bekaa-vallei had gezien. Ik schreef dat er, doordat de media verkeerden in een kerstroes, weinig aandacht was voor deze mensen, en ik voegde een samenvatting toe van wat ik had vernomen.

Ik weet niet of wat ik hoorde precies waar was. Eén van de opmerkelijke trekken van het Nabije Oosten is dat mensen verschillende identiteiten hebben en zich aanpassen aan degenen met wie ze spreken, wat op westerlingen vaak overkomt als “hypocriet” of “mensen naar de mond praten”. Dat ligt dus genuanceerder, maar in elk geval is de informatie die je krijgt lang niet altijd correct.

Neem de officiële cijfers over het aantal vluchtelingen in Libanon. Op 15 maart bracht de UNHCR het cijfer van ruim 359.400 naar buiten. Dat betreft het aantal geregistreerde en op registratie wachtende vluchtelingen, maar het staat vast dat er mensen zijn doorgereisd: eerst naar Beiroet en, toen ze ontdekten dat het leven daar nogal duur was, verder naar bijvoorbeeld Egypte. Naar verluidt zijn er nogal wat Syrische auto’s achtergelaten in Libanon. Een andere kanttekening bij dit cijfer: ik zou niet goed weten hoe in de statistieken de nomaden worden opgenomen die vanouds tussen de twee landen heen en weer trekken. Als die, na aankomst in Libanon, zeggen dat ze hier dit keer wat langer blijven, zijn ze dan vluchtelingen?

Hulpverleners zeggen dat het aantal van een miljoen realistischer is, maar ik heb dit getal twee keer gehoord: de ene keer ging het om “Syrische vluchtelingen” en de andere keer om “vluchtelingen”, wat dus wil zeggen dat er 400.000 Palestijnen zijn inbegrepen.

Dat laatste cijfer is eveneens omstreden, want er zijn zeker Palestijnen doorgereisd – nog vandaag ontmoette ik een uit een vluchtelingenkamp afkomstige Palestijnse archeologe die vertrok naar de VS – en er zijn teveel mensen die belang hebben bij een hoge schatting van het aantal Palestijnse vluchtelingen. Misschien is de kritiek op het cijfer van 400.000 grove laster, misschien is het gewoon waar dat het cijfer is overdreven, ik weet het niet. Een volkstelling zou wel gemakkelijk zijn, maar het is aannemelijk dat de Libanese christenen zich daartegen zullen verzetten: de parlementszetels worden verdeeld op basis van de geschatte demografische verhoudingen, en het is niet onaannemelijk dat de christenen eigenlijk iets te veel zetels hebben gekregen.

Kortom, harde cijfers over de vluchtelingen zijn er niet. Het is daardoor moeilijk enkele simpele waarnemingen in context te plaatsen. Eén zo’n waarneming is dat er in Beiroet meer bedelaars zijn dan vorig jaar. Ook heb ik gezien hoe een grote groep schoolkinderen door UNICEF-mensen werd rondgeleid door Baalbek; de kinderen waren afkomstig uit Homs en zijn al een jaar in Libanon, waar ze naar school kunnen.

Er is me verteld dat de vluchtelingen soms familie hebben in Libanon, wat de opvang vereenvoudigt en ervoor zorgt dat de landverhuizers verspreid raken over het hele land. De meeste opvang schijnt plaats te vinden in gebouwen die her en der leeg staan, wat opnieuw bijdraagt aan de verspreiding. Zo kunnen grote aantallen mensen worden geabsorbeerd zonder dat het echt opvalt.

Of toch wel? In de jaren waarin Syrië Libanon bezette (1976-2005) zijn veel wetten aangenomen om de economie van de twee landen te integreren. Daardoor is het nog altijd erg makkelijk voor Syriërs om hier een bedrijfje te beginnen, en ik heb meer dan één keer Libanezen daarover horen spreken met nauwelijks onderdrukte ergernis. “Die lui pikken al onze baantjes in” is niet alleen een Nederlandse reactie op de aanwezigheid van buitenlanders.