In Libanon is religieuze en politieke propaganda alomtegenwoordig. Ik blogde er al eens eerder over. De grootmeesters in dezen zijn de leden van de Hezbollah, de shi’itische verzetsgroep, militie, terreurorganisatie, beweging die doorgaans de lijn volgt van de islamitische republiek Iran. Wie van de luchthaven naar Beiroet rijdt, dwars door een shi’itische voorstad, ziet om de haverklap de portretten van de leiders, die de bezoeker welkom heten. De foto rechtsboven toont de eindeloze rij vlaggen die de Hezbollah heeft opgericht langs de weg van Sidon naar Tyrus, het zuidelijke deel van de belangrijke kustroute. Het moet betrekkelijk recent zijn gebeurd, want in december zag ik ze nog niet.
 |
 |
| De Iraanse inspiratie van de Hezbollah is geen geheim. Het logo van de beweging is geïnspireerd door dat van de Revolutionaire Garde. | |
De vlaggen ogen feestelijk maar concurrerende facties, zoals de Amalbeweging (wel shi’itisch, niet pro-Iraans), nemen aanstoot aan dit soort agitprop en het komt wel eens tot vechtpartijen. De Hezbollah slaat dan doorgaans het hardst. Het blijft een in de eerste plaats militante organisatie, die haar wapens (die ze na de burgeroorlogen heeft behouden om het zuiden van Libanon tegen Israël te verdedigen) ook inzet om in Libanon zelf haar zin te krijgen. Of in Syrië, zoals we deze dagen zien.
Ze verheerlijkt geweld en belooft degenen die sneuvelen in de strijd dat ze het paradijs zullen betreden. Het eufemisme is “martelaren”, een woord dat in mijn woordenboek slaat op mensen die bereid zijn hun leven te geven voor hun levensbeschouwing, en niet op mensen die de hand aan zichzelf slaan om degenen te vermoorden die die levensbeschouwing niet delen. Naar Iraans voorbeeld worden de “martelaren” door de Hezbollah geëerd met allerlei portretten.
Zowel de Amalbeweging als de Hezbollah hebben hun wortels in de “Beweging van de Ontrechten” uit de jaren zeventig, de organisatie van de geestelijke leider Musa as-Sadr. De politieke agenda was simpel: men wilde dat de shi’ieten gelijke rechten zouden krijgen. Libanon werd al sinds de onafhankelijkheid geregeerd door de maronitische christenen en de soennitische zakenelite, die de staat gebruikten om de eigen achterban te bevoordelen. De shi’ieten profiteerden niet.
Dat werd nog erger toen de PLO zich na 1970 in Libanon vestigde. Ze waren aan hun stand verplicht Israël te beschieten; als dat land terugschoot, raakte het vooral de shi’ieten. Musa as-Sadr bekritiseerde beide strijdende partijen, en zocht niet alleen naar invloed in Beiroet maar spoorde de ontrechten ook aan zelf de handen uit de mouwen te steken. De door hem gestichte scholen en ziekenhuizen bestaan nog altijd.
In 1978 is Musa as-Sadr tijdens een bezoek aan Libië verdwenen. De Amal-beweging, oorspronkelijk de militie van de Beweging van de Ontrechten, zette de traditie voort, maar kreeg concurrentie van radicalere, pro-Iraanse groepen, die probeerden de revolutie van ayatollah Khomeiny te exporteren. Eén van die groepen was de Islamitische Jihad, die berucht werd door de Amerikaanse ambassade en de kazernes van Franse parachutisten en Amerikaanse mariniers op te blazen. Het was voor het eerst dat de verheerlijking van de martelaren in de shi’itische wereld perverteerde tot een aansporing tot zelfmoordterrorisme.
Tot de ideologen behoorde Abbas al-Musawi, die de radicale groepen verenigde in de Hezbollah. De Islamitische Jihad werd aangehouden als mantelorganisatie: voldoende op afstand om je ervan te kunnen distantiëren, maar dichtbij genoeg om haar te kunnen controleren. Uiteraard was dit een beproefd recept, dat al was toegepast door de PLO en de Zwarte September.
De Islamitische Jihad is niet langer actief en de Hezbollah heeft, na lange discussies, besloten deel te nemen aan het politieke leven in Libanon. Ze investeert haar Iraanse subsidies in scholing en medische zorg, en de Iraanse vlaggen op viaducten documenteren dat de Hezbollah ook geld heeft weten los te peuteren om de Libanese infrastructuur te verbeteren. Toch is ze nog steeds een ambigue organisatie, die nog onlangs in Bulgarije een bus met Israëli’s heeft opgeblazen (of dit aan een andere satellietorganisatie heeft overgelaten). Het januskopkarakter van de organisatie maakt dat Amerika de Hezbollah als een terroristische organisatie beschouwt terwijl de Europese Unie dat niet doet.
Het valt niet te ontkennen dat de Hezbollah van alle facties op het Libanese politieke toneel de meeste creativiteit heeft ontwikkeld bij het uitdragen van de eigen boodschap. In een stadje in de Bekaa-vallei waarvan me de naam niet te binnen wil schieten zag ik de onderstaande borden: van links naar rechts de grondlegger van de Iraanse revolutie, imam Khomeiny; zijn opvolger ayatollah Khamenei; en de huidige leider van de Hezbollah, Hassan Nasrallah.
 |
 |
 |
Het heeft natuurlijk wél iets, dat hooggeplaatste geestelijken je feestelijk toewuiven. En het is grappig dat je in Baalbek t-shirts kunt kopen met het Hezbollah-logo erop. Eén van de verkopers spreekt de toeristen aan met een wervend “sjaloom” en heeft de lachers op de hand gekregen door ook een exemplaar aan de Amerikaanse ambassadeur aan te bieden. Ik ben niet zo’n Prinzipienreiter dat ik heb geweigerd een mok te kopen met het portret van Hassan Nasrallah, want ik weet dat ik mijn zakenpartner een enorm plezier doe met dat curieuze drinkgerei, temeer daar ik er een goede fles Bekaa-wijn aan heb toegevoegd.
Maar eerlijk is eerlijk: het wringt. Dat de Hezbollah haar wapens heeft behouden na de burgeroorlog, viel enigszins te billijken omdat Israël een deel van Libanon bezette, maar het valt bepaald niet te billijken dat de organisatie de wapens ook heeft ingezet om de druzen en de legitieme regering aan te vallen en momenteel benut om de Syrische president Assad te ondersteunen.
De laatste foto toont Imad Moughnieh, die ook in Europa werd gezocht wegens terroristische activiteiten. Hij is verantwoordelijk voor de kidnapping van bijvoorbeeld Terry Anderson en Terry Waite, en vermoedelijk ook voor de zojuist genoemde aanslagen op de Amerikaanse ambassade en de kazernes van Franse parachutisten en Amerikaanse mariniers. Hij wordt er tevens van verdacht een synagoge te hebben opgeblazen in Argentinië, waarvan je toch bezwaarlijk kunt volhouden dat het Libanon bedreigt. Ik voel me altijd wat ongemakkelijk als ik zie dat het portret van een massamoordenaar zo’n prominente plaats heeft in de openbare ruimte.
Er is blijkbaar ook na de val van het regime in Libië niets meer bekend geworden over het uiteindelijke lot van aṣ-Ṣadr?
Nog niet, maar de zaak schijnt te zijn heropend. Voor zover ik weet zijn zijn koffers aangetroffen op zijn hotelkamer, wat de claim van het regime nogal suspect maakt dat As-Sadr zou zijn doorgevlogen naar Rome.
“mensen die bereid zijn hun leven te geven voor hun levensbeschouwing, en niet op mensen die de hand aan zichzelf slaan om degenen te vermoorden die die levensbeschouwing niet delen.”
Dat is helaas een schijntegenstelling. Het vermoorden van mensen die die levensbeschouwing niet delen is onderdeel van diezelfde levensbeschouwing. Enkele decennia op deze Aardbol hebben mij het inzicht bijgebracht dat mensen die zelfmoord als een offer zien in de regel weinig waarde hechten aan de levens van anderen. Zij die dat wel doen hechten ook waarde aan het eigen leven.
Daarom heb ik een sterk wantrouwen jegens martelaren en zij die martelaarschap bewonderen.
“het wringt”
Dat gevoel ken ik: Bouterse is een behoorlijk goede president. Reken maar dat dat wringt.
De laatste zin van het stuk onderschrijf ik volledig: bij mij wringt het ook. De verheerlijking van leiders als Yasser Arafat en Che Guevara is me nog wel eens een doorn in het oog aangezien hun betrokkenheid bij executies, moorden en aanslagen gemakkelijk wordt vergeten…
Ik moet altijd op mijn hoede zijn in landen waar de islam dominant is: aan de ene kant wil ik graag eerlijk zijn over politiek & religie, maar in de praktijk weet ik dat mijn mening tot ferme respons zou kunnen leiden en dat waar het geloof sterk is, de ratio kan ondersneeuwen. Over het algemeen probeer ik conversaties niet die kant op te laten gaan. Het betekent wel dat relaties of gesprekken moeilijk tot diepgang komen.
Dat laatste is ook mijn ervaring. Ik denk dat een andere factor waardoor een gesprek vaak moeilijk is, is dat veel mensen in het Midden-Oosten diverse identiteiten hebben en bijv. een christen zijn als ze spreken met een westerling maar een Arabier als ze spreken met iemand uit de regio (om als voorbeeld een maroniet te nemen).
Ja, zoiets heb ik ook al eens meegemaakt. Ik denk dat ethniciteit daarbij ook een rol kan spelen, bijvoorbeeld Koerden die in de eerste plaats Koerd zijn en daarna pas moslim. Bovendien bespeur ik in toeristiche gebieden wel eens een spanningsveld tussen enerzijds cultuur, religie en politiek en anderzijds de wens om geld aan je te verdienen.
1 ding heb ik wel geleerd in landen waar Islam dominant is, geen bijdehande vragen stellen zoals je hier nog wel eens doet om een Jehova te plagen.
Het hangt er een beetje vanaf. Er zijn wel degelijk islamitische intellectuelen met wie een inhoudelijke discussie goed mogelijk is. Maar ze zijn soms moeilijk te vinden en je verlangt af en toe inderdaad naar wat Hollandse directheid. Er zijn bovendien taboe-onderwerpen (zoals Mohammed); maar die hebben wij natuurlijk ook (de klacht dat Zwarte Piet racistisch zou zijn, wordt wel erg makkelijk terzijde geschoven). Ik denk daarom dat het probleem eerder kwantitatief – er zijn minder mensen die een discussie als deze aan kunnen – is dan kwalitatief.
Ik heb me wel eens gewwagd aan een ‘discussie’ met islamitische geleerden maar dat werd toch wel behoorlijk eenzijdig. Over het algemeen hebben zij gelijk in zeer wollige bewoordingen en jij niet. Er zit ook altijd wel een licht tintje van neerbuigendheid in, de wilde die wordt onderwezen. Deze man geeft aardig weer hoe moeilijk het is met een islam intelectueel te ‘discussieren’: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22865482?dopt=Abstract Een neurowetenschapper die islam in een fMRI wil. Ga daar maar eens aan staan.
Herkenbaar! Omgekeerd schrik ik ook wel eens van mijn eigen neerbuigendheid. 😉
Lol. Dat is de expert op welk gebied dan ook een beetje eigen. Maar een islamitische geleerde’s neerbuigendheid (tegenover een ongelovige) is een zeer minzame, beleefde en volstrekt ivoren toren soort. Hij praat met je zoals hij met een achterlijke zou praten. Vriendelijk, zachtaardig. Zoet maar, beste ongelovige hoe kun jij nou zulks hoogstaands als de heilige schrift begrijpen. Nou was mijn schoonvader prof,dr in de Theologie ds. Hij kon alle bijbelse talen tot en met koptisch lezen, en een behoorlijk aantal spreken. Als hij met mij sprak wilde hij kennis overdragen, sprak hij mij aan als gelijke maar gewoon onwetende. Veel geleerd. Van die Islamiet heb ik niets geleerd, behalve mijn plaats te kennen.
Enorm verschil.