Omdat ik in mijn museumstukkenreeks al wat aandacht besteedde aan de geplunderde musea van Syrië, is het zinvol ook even te kijken in Libië. Laat je niets wijsmaken: het is ook daar een klerezooi. Zeker, het mooie museum in Tripoli is vrijwel onbeschadigd, maar wat moet een mens daar zien? Mooie standbeelden en mozaïeken, fraai aardewerk: ze hebben het er allemaal. Het is echter niet uniek. Het zou triest zijn geweest als het was geplunderd, zeker, maar soortgelijk materiaal is ook elders te vinden.

Dat ligt anders met het kleine museum van Bani Walid, dat is gewijd aan de vondsten van de Limes Tripolitanus. Dit is een van de bijzonderste projecten uit de Oudheid. Deze sector uit het Romeinse grensgebied, bestaande uit halfwoestijn, lag open voor nomadische aanvallen en viel alleen te verdedigen door de oases te bezetten en te beletten dat de nomaden water konden vinden. Een oase is echter te klein om een garnizoen te voeden, en daarom veranderden de Romeinen het door wadi’s doorsneden, droge landschap door middel van kanaaltjes, dammetjes en cisternen in een vruchtbaar gebied. Hoe succesvol men was, blijkt wel uit het feit dat er in de forten badhuizen stonden, met warmwaterbaden die moesten worden gestookt en die dus houtteelt veronderstellen.

De gebouwde boerderijen waren vaak van een standaardontwerp (vergelijk dit met dat). De bewoners waren zeker niet arm en lieten het soms breed hangen, zoals is te zien bij Msletten, de andere Msletten of in de grafvelden van Ghirza. Voor de daar gevonden, ietwat primitieve kunstvoorwerpen werd het museum van Bani Walid gebouwd. Het documenteerde een unieke, op zorgvuldig watermanagement gebaseerde, Romeinse cultuur.

Kolonel Moammar Khadaffi stelde veel belang in dit onderzoek. Tot dan toe was archeologie iets geweest van de kuststrook, waar de fascistische kolonisatoren veel zorg besteedden aan de Griekse en Romeinse archeologie. De Libische stranden waren “de vierde kust van Italië”. Khadaffi wilde een eigen archeologie, en vond die in de halfwoestijn. De onderzoekers werkten onder auspiciën van Unesco en deden zeer geavanceerd werk.

Er is echter niets meer van over. Banu Walid was de laatste plaats die nog trouw was aan de clan van Khadaffi. Er is hard gevochten. De vondsten in het museum stonden voor de archeologie van een verkeerd regime. Het gebouwtje, met zijn unieke voorwerpen, is geplunderd. Ik heb geen idee wat er is geworden van het reliëf hierboven, met een boer die een dromedaris voor zijn ploeg heeft gespannen. Het is uniek: het enige andere voorbeeld van een ploegende boer met dromedaris, zag ik eveneens in het museum van Bani Walid.

[Dit was de zesde aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]