Eind oktober 1938 zette nazi-Duitsland twaalfduizend joden van Poolse afkomst over de grens. Tot de gedeporteerden behoorden kleermaker Sendel Grynszpan uit Hannover en zijn echtgenote Riva. Toen hun zoon Herschel, die op dat moment verbleef in Parijs, het nieuws vernam, was hij zó overstuur dat hij een revolver kocht, naar de Duitse ambassade ging en daar een medewerker dodelijk verwondde.
De Franse politie typeerde de aanslag aanvankelijk als het werk van een verwarde geest, maar toen het slachtoffer, Ernst vom Rath, was overleden, kwam in Duitsland de nationaalsocialistische propagandamachine op gang. Een vertegenwoordiger van het wereldjodendom had een vertegenwoordiger van het Duitse Rijk vermoord, luidde het, en vervolgens was er een zorgvuldig geregisseerde uitbarsting van “spontane en gerechtvaardigde volkswoede”: de Kristallnacht van 9-10 november 1938.
Zo weinig burgers hielpen de joden, dat de nazi’s konden concluderen dat de bevolking ook geen vinger zou uitsteken als ze het joodse bevolkingsdeel met geweld zouden vernietigen. De Holocaust was begonnen.
Ik heb de afgelopen dagen het manuscript gelezen van Sidney Smeets‘ De wanhoopsdaad en omdat ik erg onder de indruk was van de gebeurtenis, zocht ik eens een foto op van de moordenaar, die we, omdat hij de inzet werd van een jarenlange propagandastrijd en uiteindelijk door de nazi’s werd gedood, evengoed een slachtoffer mogen noemen. Het is de foto hierboven: “een bedrukt en stil gezicht. Een kind nog,” zoals Gerard Reve schreef over een andere jonge, gedode verzetsstrijder.
Was het boek over de zaak-Grynszpan al schokkend, het feit dat de jongen pas zeventien was, maakte op mij nog de meeste indruk.
“de nazi’s konden concluderen”
Dat is ietwat onvolledig. De stilzwijgend afkeurende houding van de Duitse bevolking, al stak die dan ook geen vinger uit, noopte het regime er ook toe de Holocaust in het geheim uit te voeren. Dat maakte het de Duitsers gemakkelijk de andere kant uit te kijken.
Hier is een uitstekende reeks artikelen over de Kristalnacht:
http://www.go2war2.nl/artikel/1338/Kristallnacht.htm
Voor wie een sterke maag heeft, dit is de evaluatie van een stel beruchte kopstukken:
http://www.go2war2.nl/artikel/1339/Bespreking-Joodse-kwestie-12-11-1938.htm
Wat mij betreft is elk commentaar overbodig.
Goed punt. Je hebt, zoals zo vaak, gelijk.