Als je wetenschappelijke informatie wil overdragen aan een groter publiek, staat of valt het succes van je poging met enthousiasme. Al had je de grootste ontdekking aller tijden gedaan – zonder enthousiasme ben je niet meer dan een dreunende gong of een schelle cimbaal.
Welnu, enthousiasme is iets wat het team dat zich “History Teachers” noemt, bezit in overvloed. Ze hebben enkele welbekende liedjes onherstelbaar verbeterd om enkele historische feiten uit te leggen. Hun Facebookpagina is hier, maar wat u eigenlijk wil zien is hun pagina op Youtube. Zoals ze zelf zeggen, maken ze
history-based music parodies because we are passionate about history, art, music, technology, humor, and yes, costumes!
Het is onmogelijk kritiek te hebben. Hun videoclips zijn zowel grappig als leerzaam en – beter nog – ze hebben een uitstekende vorm gevonden om informatie over te dragen. Als iets op muziek is gezet, wordt het immers onvergetelijk. Zoals je de eerste Latijnse declinatie nooit meer vergeet, zelfs als je nooit Latijn hebt gehad, nadat je Rosa van Jacques Brel hebt gehoord, zo zul je na de verrukkelijke meligheid van de History Teachers weten hoe je iemand moet mummificeren, voor eeuwig herinneren wat er ook alweer gebeurde tijdens de Trojaanse Oorlog, de Griekse filosofie niet meer uit je hoofd krijgen, vertrouwd zijn met de daden van Alexander, alles weten wat er te weten valt over gladiators en het Edict van Milaan begrijpen. En dan heb ik het alleen nog maar over de Oudheid, want ook over de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd weten de History Teachers het een en ander te zingen uit te leggen.
Het spijt me, maar ik ben het hier niet mee eens. Het is niet veel verschillend van Horrible Histories, al is de muziek meer eigentijds en (een deel van) de jeugd waarschijnlijk meer aansprekend, maar het geeft net zoveel foute informatie als HH. Bovendien ziet het er niet uit, zeker wat de kostuums betreft. Je moet je afvragen wat er van het geschiedenislesje blijft hangen als het alleen maar lollig is. Ik heb al langer aanwijzingen dat dit soort gein, net als de serie Van nul tot nu, meer kapot maakt dan dat het helpt begrip voor geschiedenis te krijgen. Ik merk al jaren dat jeugd, maar ook volwassenen, met de uit deze ‘leuke’ lesjes opgedane ‘feitjes’ leraren en re-enacters lastig valt en dan kun je niet veel anders doen dan omstandig uitleggen hoe het wel zit. Nee, Willem de Veroveraar was niet degene die ‘feudalism’ in Engeland introduceerde. Bovendien begrijpt niemand wat dat eigenlijk is en dat je niet alles wat in de middeleeuwen gebeurde maar feodaal kunt noemen. Ik geef maar een voorbeeld.
Een nog groter probleem dat deze manier van werken veroorzaakt is dat ‘geschiedenis met een knipoog’ ook in bonafide instellingen zoals bijvoorbeeld musea en archieven hand over hand toeneemt omdat dat mensen trekt. Ik ben helemaal niet tegen lachen om geschiedenis, en om historische humor te gebruiken, maar om niks meer serieus te nemen, werkt naar mijn mening contraproductief. Geschiedenis is niet om te lachen, je leert geschiedenis om te snappen wat er om je heen gebeurt en hoe dat zo is gekomen. Je leert dat niet als je overal om moet lachen en niemand of niks meer hoeft te waarderen over zijn/haar rol in het verleden. Je moest eens weten wat voor hekel Romeinse re-enacters hebben aan het feit dat iedereen ze rare jongens noemt.
Bovendien worden er keuzes gemaakt bij het belachelijk maken van personen en gebeurtenissen. Je zult zelden ‘concentratiekampen met een knipoog’ tegenkomen, of ‘de hilarische holocaust’. ‘Lachen met de Zwarte Dood’ leek me ook geen geschikt onderwerp, maar het gebeurt wel bij HT; en dan gaat het over vlooien op ratten en twee-derde van wereldbevolking die eraan overleed. Typisch weer die onzinnige zaken die je in de gemiddelde geschiedenisboekjes tegenkomt en die met voorbijgaan aan elk begrip voor de toenmalige maatschappij en met een hoofd vol clichés over de middeleeuwer juist de verkeerde zaken op de voorgrond zet.
Je begeeft je op een hellend vlak als je denkt dat kinderen door ze op een lollige manier ‘feitjes’ te leren meer begrip voor het verleden opdoen. Dat is niet zo. Ze krijgen er alleen nog maar meer vooroordelen en clichés bij. Wanneer worden leerlingen nu eens echt serieus genomen en wanneer wordt ze nu eens echt geleerd hoe het in het verleden toeging? En waarom…
Ik ga er zelf altijd van uit dat er twee niveaus zijn: het aandacht-trekken en het doceren. Ik sta er niet boven om in het eerste geval te roepen “hé, jongens, ik heb iets geks!” ook al weet ik dat het zo gek niet is. Maar dat is stap twee. In die zin ben ik het niet met je eens.
Waar ik wel mee eens ben, is dat grote instellingen zich van leutigheid moeten onthouden. Sterker nog, doordat zij niet het serieuze werk leveren, maar zich zelf met lolbroekerij bezighouden, laten ze niet alleen de tweede stap achterwege, maar brengen ze ook schade toe aan de wetenschap zelf, die blijkbaar geen theorievorming of andere serieuze kant heeft.
Mijn eigen focus is momenteel om dáár op te wijzen. Zolang de universiteiten geen informatie geven op het tweede niveau, zijn de historische wetenschappen gedoemd.
Een serieus bezwaar tegen mijn standpunt is dat écht slechte informatie, opgedaan in de eerste fase, zich kan nestelen in je hoofd en het kader kan zijn waarin goede informatie wordt geplaatst, die daardoor de verkeerde context heeft. Het gymnasium is een voorbeeld: door Griekenland en Rome centraal te stellen, ontstaat een kader waarin wordt neergekeken op de Semitische culturen, ook als de leerling allang volwassen is.
Om deze reden (en nog zo wat redenen) zou ik willen dat de universiteiten dus eens beleid ontwikkelden. Vier procent van het geld uit de eerste geldstroom is daarvoor bedoeld. Onderzoeksscholen e.d. zonder beleid, die dit geld wel aannemen, plegen in feite fraude.
Overigens wordt in de filmpjes van de History Teachers niemand belachelijk gemaakt.
Ik steun je volledig in je ijveren voor het opkrikken van de historische informatie die universiteiten zouden moeten geven, maar hier gaat het om filmpjes die voor basisschool- en voortgezet onderwijsleerlingen zijn bedoeld. En hun meesters, juffen en leraren. Die hoeven dan niet zelf meer leuk te doen. Oh, ik weet het. Ik heb ook leraren gehad die begonnen met een leuke anecdote en zo de klas ‘pakten’. Maar daarna was het dus een les geschiedenis, waar ik persoonlijk wel het één en ander van heb opgestoken. Al gold dat niet voor een meerderheid van de leerlingen in de klassen waarin ik zat.
En ik weet dat dat nog steeds zo is. Bovendien weet ik dat het lesmateriaal op geschiedenisgebied sinds de jaren 50 en 60 niet echt verbeterd is en dat er op school steeds minder tijd is voor geschiedenis. Vandaar de tien tijdperken (lekker overzichtelijk) en de canon, waarin je voor elk van de 50 vensters een paar, meestal ongerelateerde, feitjes te leren krijgt, waarover je in de toets en het examen via een multiple choice vragenlijst wordt overhoord. De filmpjes, voor Engelse leerlingen, en Van nul tot nu (Nederlands) voegen hier niets aan toe. Het blijven feitjes, die dikwijls nog niet kloppen ook, zoals ik voor de middeleeuwse onderwerpen heb kunnen concluderen. Natuurlijk zijn ze indringend, leuk en je onthoudt het makkelijk als het op muziek staat, maar je leert er niks (nieuws) van. En daar werd en wordt ik nog bijna dagelijks mee geconfronteerd.
De gewone mens weet niks van geschiedenis behalve wat namen, jaartallen en een enkele gebeurtenis, die dikwijls nog niet goed begrepen wordt ook. Dat ligt voor een groot deel aan het onderwijs (en dan bedoel ik niet het universitaire…), dat de leerling, maar ook zichzelf niet serieus neemt. Voeg daarbij de media die al helemaal niks serieus nemen, maar waar alles heftig, spectaculair of lollig moet zijn, anders trekken ze geen kijkers, luisteraars of lezers. Daar horen deze filmpjes ook bij en ik beklaag de Engelse jeugd die weer de nodige onzin te horen en zien krijgt. En die inmiddels trouwens ook terug te vinden is in de historische series op notabene de BBC; over verkeerde invloed gesproken.
Vandaar dat ik vind dat het geschiedenisonderwijs radicaal anders moet. Laat leerlingen een paar uur per semester het rijtje feitjes uit hun hoofd leren zodat ze de toetsen en examens goed kunnen maken en besteedt de rest van de tijd met ze te confronteren met de geschiedenis van hun eigen omgeving. Hou het dichtbij en ze zijn betrokken. Dan pas ontstaat begrip voor het verleden.
Als leraar wis- en natuurkunde ben ik het volstrekt. eens. Een les moet niet leuk zijn om het leuk zijn. “Maar daarna was het dus een les geschiedenis.”
In mijn geval twee andere vakken, maar ik presenteer bikkelharde wis- en natuurkunde nadat ik de anekdote over Archimedes en de corrupte goudsmit heb verteld
Die pruik staat haar niet.
Om maar te zwijgen van de kleding; dat is gehalte verhuurkostuums voor feesten en partijen. Zo krijg je dan ook nog eens geen goed beeld van de periode.
We kunnen er niet allemáál zo elegant uitzien als jij.