Voorbeeld één
In De Volkskrant van vandaag schrijft Ellen de Visser dat in het Leidse Universitair Medisch Centrum een reuma-onderzoekster vrij systematisch de resultaten van haar onderzoek heeft vervalst. Het is gelukkig uitgekomen op de normale manier: collega’s konden de resultaten niet reproduceren. Twee al gepubliceerde artikelen zijn inmiddels teruggetrokken, de vrouw is ontslagen en het onderzoek – dat had moeten leiden naar een geneesmiddel – is beëindigd. Het excuus van de onderzoekster is inmiddels al even normaal: de combinatie van hoge werkdruk en de noodzaak resultaten te kunnen tonen, leidde tot fraude. Blijkbaar vinden althans sommige onderzoekers het normaal dat bij de keuze tussen patiëntenbelang en eigenbelang het laatste prevaleert.
Voorbeeld twee
Ik vernam de afgelopen maand van twee identieke wetenschappelijke benoemingsprocedures. Beide keren ging het om een mij bekende onderzoeker – briljant, blank, Europees en man – die werd uitgenodigd te solliciteren bij een internationaal project. Beide waren de droomkandidaat. Beide keren bleek er een complicatie: op beide projecten werkten al veel briljante blanke Europese mannen en uiteindelijk werd in beide gevallen iemand benoemd met mindere wetenschappelijke kwalificaties. Dit betekent, met andere woorden, dat de wetenschap zélf inbreuk maakt op de voorwaarden waaraan moet zijn voldaan om de best-denkbare wetenschap te leveren en dus de burger dupeert. In één geval leidde het tot een boze reactie van een bedrijf dat bij het project was betrokken; die kwestie speelt nog.
Voorbeeld drie
Een onderzoeker was boos op een mij bekende wetenschapsjournalist. De onderzoeker vroeg daarop een onderzoeksschool een integriteitsonderzoek in te stellen naar de journalist. Door welke kortsluiting de onderzoeksschool de zaak in behandeling nam, is mij onbekend, maar ik weet wel dat de KNAW erop wees dat integriteitsonderzoek wordt verricht door een CvB en dat ook een CvB onbevoegd is over een niet-medewerker te oordelen. De onderzoeksschool negeerde de aanwijzing en deed uitspraak. Met andere woorden, men meende dat men, ook als de procedures het niet toestonden, mocht oordelen over niet-academici.
Voorbeeld vier
Gisteren leverde ik bij het NRC Handelsblad een stukje in over Reza Aslans Zealot. The Life and Times of Jesus of Nazareth. Misschien kent u hem van zijn opmerkelijke interview met Fox News: men vroeg hem waarom hij als moslim een boek zou schrijven over de bron van christelijke inspiratie. Aslan antwoordde dat hij een academicus is met vier titels en dat onderzoek naar religie nu eenmaal zijn werk was. Het hilarische filmpje was al snel populair, vaak met commentaren van geleerden die erop wezen dat Fox niet begreep dat in de wetenschap het persoonlijk oordeel van de onderzoekers geen rol speelt.
Maar zo hilarisch is het niet. Aslan kreeg kritiek van zijn collega’s omdat zijn titels bij dit onderzoek niet relevant zouden zijn en omdat hij geen officieel onderzoek doet. Dat is echter het feitelijke drama niet. Doordat Aslan met zijn titels schermde, en niet inging op het feit dat de interviewster en de kijkers van Fox News zich zorgen maken om de islam, bevestigde hij het vooroordeel dat academici niet echt met bezorgde burgers communiceren en kritische vragen ontwijken. Waarom herkenden degenen die bromden over Aslans kwalificaties niet dat hij in feite een middenvinger opstak naar de burger?
**
Wetenschap is het collectief bezit van de mensheid. Iedereen is er vroeg of laat bij betrokken: onderzoekers, patiënten, het bedrijfsleven en journalisten, maar ook gewone belangstellenden. Die groepen hebben allemaal hun eigen belangen en hun eigen zorgen. In de vier voorbeelden – gewone zaken waarover ik lees in de krant, waarover ik spreek met collega’s of waarover ik schrijf – conflicteerden die belangen. Wat steeds opvalt is dat de mensen die werken aan de universiteiten weinig begrip tonen voor de andere belangen.
Natuurlijk, de directie van het LUMC greep in voordat de patiënten de dupe waren. En natuurlijk, dat de genoemde onderzoeksschool weigerde de correcte procedure te volgen, lag niet aan de KNAW. Er zijn nog volop integere bestuurders en integere onderzoekers. Het gemak waarmee academici hun belang laten prevaleren, is echter verontrustend en ik begin me wat zorgen te maken of we niet, zoals Hans Harbers het verwoordde in zijn toespraakje bij het jubileum van Kennislink, de technocratie worden ingerommeld.
Ik loop hier ook veel tegenaan. Ik denk dat ik er ook iets over ga schrijven. In het Engels dan wel. Niet dat iemand het leest trouwens 🙂
Je bent de enige niet. Er zijn legio voorbeelden. Academici zijn net mensen; de “ijzeren wet van Michels” geldt ook voor hen, dat ze de belangen van de eigen groep altijd zullen laten gaan voor de eigenlijke taak.
In feite zien we hetzelfde als bij de banken. De instellingen zijn “too big to fail” en dus gedragen de betrokkenen zich alsof ze niemand verantwoording schuldig zijn.
Dat is een goede parallel, dank je wel.
En dan klik je op die link naar Kennislink en dan leesje dit:
Nikola Tesla is een geboren uitvinder, al vroeg is hij er bedreven in. Later zal de van oorsprong Serviër belangrijke bedragen leveren voor ons huidige elektriciteitsnet.
Niet de wetenschappelijke bijdrage maar het geld prevaleert!
Yup…
Het zal je wellicht verbazen, maar Amerikaanse atheïsten kijken anders tegen Aslan aan. Hij stak geen middelvinger op tegen de burger, maar tegen de hypocrisie van Fox News. Toen een christelijke collega geïinterviewd werk over zijn werk naar Mohammed stelde Fox diezelfde vragen namelijk niet.
Je kiest impliciet partij voor een stel rabiaat rechtse hypocrieten, JL, zonder zelfs maar die hypocrisie te duiden.
Dat betekent niet dat Aslan nu een held is; de onaardige dingen die hij in het verleden over atheïsten heeft gezegd kwamen ook binnen de korste keren boven water.
Ik geloof niet dat ik impliciet partij kies voor Rabiaat Rechts. Als het Loony Left was dat een bizarre angst had, en als een échte geleerde daarover heen zou zijn gewalst, zou ik althans hetzelfde hebben geschreven. Dat wil niet zeggen dat ik impliciet gelijk geef aan die angst, alleen dat ik zie dat wetenschappers die angst niet mogen negeren.