In 2004 ben ik Alexander de Grote nagereisd en zo belandde ik in Taxila, de oude hoofdstad van de Punjab, waar de Macedonische koning 2329 jaar eerder was. Er is geen draad archeologisch bewijs voor zijn aanwezigheid: we weten alleen zeker dat een Europees leger door Pakistan is getrokken omdat onze bronnen redelijk goed passen bij wat we over het gebied weten. Er zijn echter – met uitzondering van wat mogelijk katapultkogels zijn – nooit Macedonische voorwerpen gevonden. Alexanders leger kwam, zag, overwon, trok verder en bleef nergens zó lang dat het bodemarchief er substantieel door veranderde.

Alexander was in april 326 v.Chr. in Taxila; negen maanden later waren de bewoners al tegen de Macedoniërs in opstand gekomen. De Griekse culturele invloed dateert van later tijd. In 184 trokken de legers van Grieks Baktrië over de Hindu Kush, en zij veroverden de Punjab. Daar bloeide een Grieks-boeddhistische cultuur op met een heel eigen vormentaal, waarover ik al eens blogde: de Gandara-kunst.

Vele eeuwen later schreef de Atheense belletrist Filostratos – hij lijkt rond 245 na Chr. te zijn overleden in Tyrus – dat de Pythagorese wijsgeer Apollonios van Tyana ooit India had bezocht. Het lijkt erop dat deze rondreizende, charismatische filosoof leefde in de eerste eeuw, maar veel van wat Filostratos schrijft lijkt te zijn verzonnen. Niettemin, het verhaal dat Apollonios tijdens de regering van koning Vardanes I (r.39-47) door het Parthische Rijk (Irak, Iran) is getrokken en de Punjab bereikte, is niet onmogelijk. Het wordt ook verteld van een tijdgenoot, de apostel Thomas: ongeacht of het feitelijk is gebeurd, was het blijkbaar iets dat de mensen destijds niet ongeloofwaardig vonden.

In het geval van Thomas is leuk om te weten dat zijn heiligenleven op één punt lijkt te kloppen: het vermeldt een koning die werkelijk heeft geregeerd. Ook van Filostratos’ Leven van Apollonios wordt een element bevestigd: een door hem genoemde tempel heeft echt bestaan en is opgegraven bij Taxila. Of Apollonios in de Punjab is geweest weten we niet, maar Filostratos beschikte wel over informatie uit het gebied.

[Morgen meer over Apollonios in Taxila. Filostratos’ Leven van Apollonios verschijnt volgende maand in een Nederlandse vertaling van de hand van Simone Mooij.]