Een relletje in Hollywood, waar Paramount werkt aan een speelfilm over de Zondvloed, Noah. Een project dat niet mislukken kán: de wereldomvattende watersnood biedt de spanning van een rampenfilm, het redden van een complete dierentuin garandeert een hoge aaibaarheidfactor, het kleine aantal mensen dat moet overleven roept Apollo-13 in gedachten en Russell Crowe, Emma Watson en Anthony Hopkins weten wat acteren is. Voeg toe dat het onderwerp zich leent voor goedkoop moralisme en voilà: een geheide kaskraker.

Toch zijn er, zo meldt The Hollywood Reporter, problemen. Omdat het testpubliek ontevreden was wil Paramount dat regisseur Darren Aronofsky het resultaat opnieuw monteert. Verder hebben christelijke groeperingen laten weten het oneens te zijn met de afloop. Ik kan me daarbij weinig voorstellen: het is althans niet aannemelijk dat in Noah de Ark alle stormen doorstaat om uiteindelijk, juist als de verlossende bergen van het land Ararat in zicht komen, op de klippen te lopen en met man en muis te vergaan.

Ondertussen was de kritiek voorspelbaar. Elke filmregisseur die zich waagt aan een Bijbelverhaal, krijgt kritische vragen. Dat is ook logisch: wat voor de een amusement is, is voor de ander onderdeel van zijn levensovertuiging. Het is moeilijk én een bijbels verhaal te verfilmen én je artistieke integriteit te bewaren én alle gelovigen te vriend te houden.

Je zult een van deze drie doelen moeten laten varen. Als je het Bijbelverhaal verfilmt zoals jij verantwoord vindt, moet je accepteren dat christelijke critici het resultaat afkeuren. Het lijkt erop dat Aronofsky dit heeft willen doen en nu ontdekt dat Paramount artistieke vrijheid apprecieert tot de recette tegenvalt. Een tweede mogelijkheid is je artistieke ambitie ondergeschikt te maken aan de wensen van het religieuze publiek. Zulke dienstbaarheid zou respectabel zijn als het niet zo vaak leidde tot draken van films.

Je kunt ook de ambitie opgeven een verhaal uit een heilig boek te verfilmen. Dan kun je én een religieus publiek bedienen én iets moois maken. Je hoeft niet gelovig te zijn om, zoals Stanley Kubrick, Krzysztof Kieślowski’s televisiefilms over de Tien Geboden te beschouwen als meesterwerken. Ik kan de verleiding niet weerstaan hier ook Marmoulak te noemen, waarover ik al eerder schreef. In die Iraanse film komt niet alleen het islamitische thema van Gods barmhartigheid aan bod maar wordt ook een onverwacht treffend commentaar geleverd op “de beroemde christelijke regisseur Quentin Tarantino”.

Er is nog een vierde mogelijkheid: aan de christenen uitleggen dat ze hun eigen theologie niet kennen, zoals Martin Scorsese deed toen hij in The Last Temptation of Christ toonde wat het christelijke leerstuk inhoudt dat God mens is geworden. De timmerman uit Nazaret moet hebben getwijfeld, onredelijk zijn geweest en seksuele verlangens hebben gehad. Dat was tegen het zere been van nogal wat gelovigen, maar hun idee dat Jezus boven deze al te menselijke eigenschappen zou hebben gestaan, betekent dat hij onvolledig of slechts in schijn mens is geweest: een ketters standpunt dat bekendstaat als docetisme. De film is te lang, maar is van de mij bekende Bijbelverfilmingen de enige die interessant was.

Ik ben niet optimistisch dat ook Darren Aronofsky zijn christelijke critici het nakijken geeft, maar je weet nooit. De wonderen zijn de wereld nog niet uit. Al vrees ik dat er een wonder nodig is om Noah nog te redden.

[Mijn wekelijkse column op Sargasso, gepubliceerd afgelopen maandag.]

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.