Het berichtje was even onopvallend als curieus: de grafkamer van de Joodse koning Herodes, waarvan Israëlische archeologen vijf jaar geleden met veel bombarie de ontdekking aankondigden, bleek bij nader inzien geen graf te zijn. Het gebeurt niet vaak dat men in Israël een archeologische vergissing erkent.
Er is daar namelijk iets vreemds aan de hand met de archeologie. Neem de huidige opgraving in Khirbet Qeiyafa, een heuvelfort uit de Vroege IJzertijd dat uitziet over de Vallei van Elah: de plaats waar David zou hebben gestreden met Goliath. Ik schrijf ‘zou hebben gestreden’, want de heldendaad wordt in de Bijbel ook toegeschreven aan een zekere Elhanan (2 Samuël 21.19). Aangezien men in de Oudheid de neiging had bijzondere daden toe te schrijven aan beroemde mensen, is het aannemelijker dat Elhanan dan David de eigenlijke held geweest. Dat weet elke oudheidkundige, dus ook de opgravers van Khirbet Qeiyafa.
Het onderzoek bracht een monumentalere nederzetting aan het licht dan was verwacht. Je kunt hier de mensen prachtig uitleggen hoe de archeologische puzzel werkt, maar dat is niet hoe de opgravers het presenteren: ze brengen het als een fort dat door koning David is gebouwd – hoewel dus onbewezen is dat hij hier ooit is geweest.
Zulke overdrijvingen zijn gangbaar. In Jeruzalem wordt een monumentaal gebouw gepresenteerd als het paleis van koning Salomo, hoewel er zelfs geen kleitabletje is gevonden met zijn naam erop, terwijl ook de datering zeer discutabel is. Een huis waar een zekere Elisa heeft gewoond, werd gepresenteerd als het huis van de profeet met die naam. Elke vondst wordt in Israël gepresenteerd als bewijs dat het bijbelse verhaal betrouwbaar is.
De verklaring is niet moeilijk te raden. Israëls claim op het land is bepaald niet onomstreden. Elk middel wordt aangewend om te bewijzen dat de Joden hier mogen wonen en dat betekent in de praktijk dat archeologische vondsten worden geïnterpreteerd op zo’n manier dat ze geschreven teksten bevestigen.
Daarmee worden twee wetenschappelijke doodzondes begaan. De eerste is dat er onvoldoende rekening mee wordt gehouden dat archeologische informatie kan conflicteren met geschreven informatie. In feite zeg je dat geschreven bewijsmateriaal onfeilbaar is en maak je de archeologie daaraan ondergeschikt. Dit is een erfenis uit de tijd dat de archeologie vooral resultaten moest leveren die het gelijk van de Bijbel bewezen. De tweede vergissing is de aanname dat landbezit in het verleden landbezit in het heden zou rechtvaardigen, alsof Nederland het Duitse Hessen opeist omdat de Bataven daarvandaan komen.
Inmiddels begint de zionistische archeologie contraproductief te zijn. De fouten worden zelden toegegeven, maar elke oudheidkundige weet dat in Megiddo de stallen van Salomo niet zijn gevonden, dat Hazor niet kan zijn verwoest door Jozua en dat de ingestorte muren in Jericho te oud zijn om het gelijk van de Bijbel te bevestigen. Ik mocht onlangs bij de Evangelische Omroep, waar men graag zou willen dat het heilige boek letterlijk waar is, uitleggen hoe weinig we van de claims over Khirbet Qeiyafa mogen geloven.
En nu geeft Israël ineens een fout toe. Weliswaar op een klein punt zonder belang voor het historisch gelijk van de Bijbel, maar toch: het lijkt erop dat men zich realiseert hoezeer men zich in de voet aan het schieten is. Ik ben benieuwd hoe dit verder gaat, want de archeologie van Israël is, ongeachte de zionistische claim op het land, de interessantste ter wereld.
[Mijn column op Sargasso van afgelopen maandag, die voor de trouwe lezers van deze kleine blog natuurlijk weinig nieuws bevat.]
“weinig nieuws”
Dat is je lot als je slechte en helemaal als je pseudowetenschap wilt bestrijden: je moet je punt blijven herhalen ook als je er moe van bent geworden.
Kan ik dat eo programma nog terugvinden op Uitzending gemist?
Tadaaa: http://www.eo.nl/geloven/nieuws/item/paleis-koning-david-is-hoax-1/
@Roelof,
Dank! Nog een vraagje aan Jona, waarom noemde je niet de namen van de archeologen die je als betrouwbaar beschouwd?
Het is een column voor Sargasso met maximaal 550 woorden. Zo simpel. En ik wilde me buiten de discussie over maximalisme/minimalisme houden zolang daar geen duidelijke uitkomst is. Maar Finkelstein doet het goed.
Ik bedoelde de eo uitzending maar evengoed bedankt want nu weet ik dat ik mijn (leken) oor naar de goede archeoloog laat hangen. 😉