Aan het begin van de negentiende eeuw trachtten koning Lodewijk Napoleon en, wat later, koning Willem I, de universiteiten te hervormen. De onderwijsinstellingen van Harderwijk en Franeker werden opgeheven en met de vrijkomende gelden werden de andere universiteiten vernieuwd. Als je leest over de inzet van toenmalige geleerden, raak je ontroerd: het enthousiasme om de zaken aan te pakken, was heel groot en compenseert ruimschoots wat er (althans naar huidige inzichten) niet goed ging.
Het doel van de hervormingen was dubbel: enerzijds dienden de universiteiten de samenleving van adequate informatie te voorzien en anderzijds – en daarmee samenhangend – wilde men burgers scheppen die met kennis van zaken hun verantwoordelijkheid voor de gemeenschap namen.
Ik verwoord het toenmalige Bildungsideaal in wat moderne termen, omdat ik er met hart en ziel in geloof dat het nog altijd waardevol is. Twee eeuwen na dato kunnen we echter constateren dat het universitaire project, met de ambitie betere burgers te scheppen, volledig is mislukt. Lees hier maar wat aan de Rijksuniversiteit Groningen “de bloem onzer natie en hoop onzer toekomst” ervan bakt.
Oké, beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, maar dat je de gedachte überhaupt begint uit te werken… Je zou van studenten hopen dat ze algemene ontwikkeling bezitten.
Jona, ik deel je verontwaardiging en staat -naar ik aanneem – ook zo’n beetje de hele universitaire gemeenschap in Groningen pal voor het Bildungsideaal, maar je conclusie dat “het universitaire project, met de ambitie betere burgers te scheppen, volledig is mislukt” gaat mij wat te ver. Een enkele malloot is niet representatief voor het totaal, en ik kan je melden dat er vandaag een golfje van verontwaardiging is waar te nemen in deze contreien…..laten we hopen dat de betrokken studenten hun (geschiedenis)les nu geleerd hebben.
Je hebt gelijk dat ik snel alle academici over één kam scheer. Maar je zou ook hebben gehoopt dat de universiteiten er na twee eeuwen in geslaagd zouden zijn het burgerschap op een hoger peil te brengen. Ik heb niet de indruk dat dat het geval is.
Erger nog: ik denk dat we een bestuursklasse hebben gekregen die niet wenst te worden afgerekend op de primaire taken die de universiteit zich ooit heeft gesteld.
Weet je: één van mooie kanten van het onderwijs is nu juist dat het toegankelijk is geworden voor velen, en dat inmiddels al drie generaties de kans hebben gekregen zich te laten ‘Bilden’. Mijn overgrootvader was rietsnijder, mijn grootvader textielarbeider, mijn vader boekhouder en mijn broer, zus en ondergetekende hebben alledrie een academische graad verworven…..mede dankzij het Bildungsideaal waar je over spreekt.
Ten aanzien van de bestuursklasse waar je over spreekt: als je universiteitsbestuurders bedoelt, dan kan ik je uit eigen waarneming meedelen dat het juist die bestuurders zeer hoog zit dat ze -mede vanwege de relatief geringe inspanning van de Nederlandse overheid- de universiteiten niet (nog) meer tot een excellente broedplaats voor creatieve wetenschap kunnen omvormen.
Van de bestuurders van Groningen ken ik alleen Elmer Sterken, die ik in een museum heb horen spreken over internationalisering en kansen en studenten en excellence, en geen moment sprak over dat er ook mensen zijn voor wie de wetenschap dient. Let wel: hij sprak in een museum. Ik deel je optimisme niet.
“Ik heb niet de indruk dat dat het geval is.”
Dat zou wel eens gebaseerd kunnen zijn op confirmation bias.
“burgers …. met kennis van zaken … (en) verantwoordelijkheid voor de gemeenschap ”
Wil je werkelijk beweren dat er 200 jaar geleden, toen de eerste twee koningen van Nederland aan het werk gingen, meer van zulke burgers waren dan nu? Zo nee, dan kun je niet beweren dat hun streven mislukt is.
Dat er tegenwoordig een hoop mis is sluit niet uit dat er in 200 jaar een hoop verbeterd is. De realist ziet zowel het halfvolle als het halflege glas.
Dit heeft weinig te maken met het al dan niet uitvoeren van een verheven ‘bildungsideaal’ van de Universiteit, en alles met het handhaven van de norm dat er geen feest gevierd wordt met de tweede wereldoorlog en al helemaal niet met de jodenvervolging/vernietiging.
Ik snap die behoefte, en een dergelijk thema voor een feestje is inderdaad vrij smakeloos. Maar: de mensen die de tweede wereldoorlog bewust hebben meegemaakt sterven nu snel uit, het wordt langer en langer geleden, voor de jonge generatie is het iets abstracts uit het verleden in plaats van een levend trauma. Hoe lang wil je deze norm nog handhaven? Hoe lang valt dit nog te handhaven? Had je eenzelfde stukje geschreven als het thema te maken had met de Eerste Wereldoorlog of de communisten?
@cerridwen
Jona is vrij consistent dat misere, ook van andere tijden dan de recentste, geen voorwerp kan zijn van grapjes. Hij heeft eens verteld over zijn weerzin tegen de kruisigingsscène in Life of Brian.
Een studentenfeest met een walgelijk thema dus. Wat heeft dit met de universiteit te maken? Ik zou de opvoeding van deze lieden toch echt bij de ouders leggen, niet bij de UG. Hopelijk denken die gasten er anders over als ze afgestudeerd zijn. Ik zie dit echt niet als falen vsn het WO.
Misschien dat we hier op een kernpunt uit komen: ouders/verzorgers zijn er voor de opvoeding, scholen (en ook hbo/wo-instellingen) voor uitbreiden en verdiepen van kennis. Zo’n fout thema-feestje is in mijn ogen een kwestie van gebrekkige opvoeding….
Ik begrijp je redenering, maar dat is niet het punt wat ik maak. Ik heb het over het halen van de aan het begin van de negentiende eeuw gestelde doelen: betere burgers maken. Ik had het ook kunnen illustreren met een ander voorbeeld van iets dat goed verkeerd zit, en misschien had ik dat ook moeten doen.
Mijn punt is: we zijn geen betere burgers geworden.
Dit is me te veel cultuur-pessimistisch georienteerd, Jona. Zelf geloof ik wèl in de vooruitgang: in 200 jaar is ook heel erg veel bereikt.
Ik ben het met Han eens, maar wel ergens met jou ook Jona. Je kunt het ideaal van de 19e eeuw ook (achteraf) als hopeloos utopisch zien, en dus gedoemd te misklukken. Maar dan moeten we ons ook de vraag stellen of het zonder de universiteiten hier slechter had uitgezien. Misschien wel niet? En zouden we dat eigenlijk wel kunnen vaststellen? Misschien hebben de universiteiten dus wel helemaal niet gefaald, maar zijn we niet te tevreden over de hoogte van de verbetering? 😉
Ik denk dat je gelijk hebt: er had vooral méér in gezeten.
Ik heb ook bedacht: ik ben vooral zeer ontevreden over de onverschilligheid waarmee de huidige universiteiten functioneren.
We betalen voor onderzoek naar de oude geschiedenis en krijgen al ruim dertig jaar niets terug. De wetenschapsvoorlichting is hier in handen van re-enactors, die als vrijwilliger het werk doen waar de universiteiten voor worden betaald. Ik zou het niet onbillijk vinden als OCW de 4% van de eerste geldstroom die voor wetenschapscommunicatie is geoormerkt, stort in een fonds voor re-enactmentgroepen.
Dit is niet bedoeld als een flauw compliment aan jou, als re-enactor, maar een constatering dat er iets grondig scheef zit. De Nederlandse universiteiten beperken zich, althans in de geesteswetenschappen, tot onderzoek en onderwijs (waarmee geld valt te verdienen) en weigeren hun derde wettelijk voorgeschreven taak uit te voeren (want bij voorlichting gaat de kost voor de baat uit). De graaicultuur, wat je zegt.
Als reenactor zie ik graag een bijdrage van OCW tegemoet. 😉 Ergens krijgen (kregen eigenlijk) we die ook wel, in de vorm van cultuurpotjes van de provincie (nu opgedroogd).
Ik maak geen grap. Het is bizar dat de universiteiten 4% uit de eerste geldstroom aannemen voor wetenschapscommunicatie en dat in elk geval in de geesteswetenschappen daarmee NIETS gebeurt. Waarom is er geen goed boek over de geschiedenis van het Romeinse Rijk? Waar is die website waar de laatste inzichten in de grammatica worden uitgelegd?