Nelson Mandela is dood en het is geen al te wilde veronderstelling dat de NOS en RTL cameraploegen sturen naar de uitvaart. Die zullen mooie plaatjes terugsturen, zeker, maar ze zullen niets toevoegen aan het nieuws. Er is namelijk geen nieuws.
Er wordt immers een politicus begraven die zijn macht al enige jaren geleden heeft afgestaan. Mandela had allang geen invloed meer op wat er in de wereld gebeurde. Omdat het symbool-Mandela de man overleeft, hoeft ook daarvoor geen camerateam naar Zuid-Afrika. Natuurlijk zullen de politici die elkaar ontmoeten zaken doen, échte zaken, maar ze zorgen er wel voor dat bij die dealtjes geen journalist staat. Resteert het iconische plaatje van de handdruk van Obama en Rouhani, en om dat de wereld rond te doen gaan volstaat één fotograaf.
Het gaat me niet om de geldverspilling en ik schrijf dit niet als de zoveelste bijdrage aan het uitgekauwde debat over de financiering van de publieke omroep. Wat me stoort is het bombardement aan non-nieuws dat we dagelijks over ons uitgestort krijgen. Het feitelijke nieuws bij de uitvaart van Mandela bestaat uit de afspraken die achter de schermen worden gemaakt. Obama geeft Poetin de vrije hand om Assad te steunen, mits Rusland zijn steun aan het Iraanse nucleaire programma staakt. China zal minder territoriale aanspraken stellen in de Oost-Chinese Zee als Japan instemt met een handelsverdrag. De OAE stuurt extra troepen naar Mali als Frankrijk extra visa voor Afrikaanse immigranten afstaat. Dat werk, dat is het nieuws. De uitvaart is de afleidingsmanoeuvre van de eigenlijke goocheltruc. De journalisten staan erbij en kijken ernaar.
Het feitelijke probleem is, geloof ik, dat er elke dag een bepaalde hoeveelheid nieuws moet zijn. Het avondjournaal moet precies zoveel minuten duren, anders komt het in de knoop met de reclameblokken. Dus moet de zendtijd vol, ook als er geen nieuws is, en dus is er ruimte voor allerlei non-nieuws. Vervolgens versterkt het zichzelf. Als iedereen het heeft over de uitvaart van Mandela, moet de NOS er wel een cameraploeg heen sturen, en vervolgens gaat ook RTL, om u nog meer identieke beelden te leveren.
Ik doe eraan mee, want ook ik moet brood op de plank hebben: afgelopen vrijdag stond nog een recensie van mijn hand in het Handelsblad van een boek dat inhoudelijk weinig om het lijf had. Iedereen heeft het echter over dat boek – het is namelijk op TV geweest en De Volkskrant heeft er al over geschreven – en dus moest er ook in het Handelsblad een stuk komen. Mijn bespreking van een veel interessanter boek, Frank Holts Lost World of the Gold King, wacht al zes weken op plaatsing.
We zien dat oninteressante informatie, als er maar genoeg aandacht voor is, interessante informatie verdringt. Dat is manipuleerbaar. Terwijl u kijkt naar de herdenkingsdienst voor Mandela, zullen allerlei ondernemingen slecht nieuws naar buiten brengen, want van dinsdag tot en men zondag kraait er geen haan naar.
Ik hoop dat er een krant is die dáár voorpaginanieuws van maakt.
Tja Jona, dat is handel. Ook handel is dat het boek van Frank Holt bij bol.com, stond al op mijn verlanglijstje, € 25,99 kost en bij Atheneum, onder jouw link, € 42,95.
Ja, dat zag ik ook, en het verbaasde me, want ik heb nog minder dan 26 euro betaald. Ik snap het niet.
Ik heb iets vergelijkbaars meegemaakt met een boek, dat bij Athenaeum, de American Bookstore en Waterstone’s steeds een andere prijs had (en dan hebben we het over een verschil in hele euro’s). Athenaeum was toen de goedkoopste. Toen ik daar vroeg waar het verschil in zat, kreeg ik ten antwoord dat voor geïmporteerde boeken geen vaste boekenprijs geldt, in tegenstelling tot in Nederland voortgebrachte boeken. Maar zo cru als het verschil in prijs van het boek van Holt heb ik het niet meegemaakt.
“Wat me stoort is het bombardement aan non-nieuws dat we dagelijks over ons uitgestort krijgen.”
Ziehier de belangrijkste functie van de Nederlandse monarchie. Want ipv Mandela had je natuurlijk ook het ski-ongeluk van de broer van de huidige koning kunnen noemen.
“Het feitelijke probleem is, geloof ik, dat er elke dag een bepaalde hoeveelheid nieuws moet zijn.”
Het feitelijke probleem is in de eerste maar niet belangrijkste plaats dat er in Nederland teveel TV-zenders zijn, die allemaal hun tijd moeten vullen. Iedere krantenredactie kan je vertellen dat ze grote hoeveelheden nieuws niet publiceren. Toch doen die er ook vrolijk aan mee.
Het feitelijke probleem is dan ook de vraag van de consument. Human interest scoort nu eenmaal beter dan feitelijke verslaggeving. Precies daarom voorspel ik je dat je hoop vals zal blijken te zijn.
De journalisten rukken uit omdat mensen willen stilstaan bij de dood van Mandela. Media doen verslag omdat mensen behoefte hebben aan een dergelijk verslag.
Alles wat Jona noemt is onbelangrijk in vergelijking met wat deze man heeft gepresteerd.
Er is genoeg mis met de Nederlandse media, en genoeg materiaal om als voorbeeld te dienen, maar dat doen over het lijk van Mandela is wel vrij toondoof. Had ik niet verwacht van iemand die boze stukjes schrijft over studenten die nsb als thema kiezen voor een feestje.
Ik ben het met Cerridwen eens – de nieuwszenders heten dan wel zo, maar ‘nieuws brengen’ is niet hun bestaansrecht. Vroeger heette dat ‘verslaglegging’, en de huidige ‘journalisten’ waren toen nog gewoon ‘verslaggegevers’. Het verslag doen van een gebeurtenis hoeft dus echt geen nieuws te zijn om toch gebracht te mogen (moeten) worden.
Nu ben ik wel met Jona van mening dat er tegenwoordig te veel over niets wordt uitgezonden, terwijl echt belangrijke zaken worden genegeerd. Dat komt (ook) omdat wij Nederlanders enerzijds alleen maar plat vermaak (lijken te) willen en anderzijd totaal niet kritisch zijn over wat er in onze maatschappij echt aan de hand is. Soms worden er dus hele avonden gewijd aan onderwerpen zoals het koningshuis, waar urenlang met 20 verslaggevers (jawel!) de meest onbenullige zaken worden belicht, ja tot de plantjes in de tuin van de kapster toe (ik overdrijf hier, ik zeg het maar).
Dat laat onverlet dat er zeker ruimte moet zijn voor de verslaggeving van de begrafenis van Nelson Mandela. Ook al was hij al 10 jaar ziek, de man was een monument, en wordt een legende. En om alles wat bij zijn leven hoorde (verdiend) te herdenken, moet er dus zeker een ploeg verslaggevers naar zijn begrafenis. Ik vind dat veel en veel zinvoller dan de (ongetwijfeld!!) 40-voudige aandacht die de Winterspelen en het WK voetbal gaan krijgen.
Is de recensie van het boek van Holt inmiddels verschenen? Ik loop wat achter in het lezen van de NRC, dus misschien heb ik het gemist. Ik heb als student eens een artikeltje geschreven over de hellenistische koninkrijken in India, dat heeft me altijd buitengewoon gefascineerd.
Nee, moet nog verschijnen. Ik begrijp hoe een krant werkt, maar het is jammer dat goede, interessante boeken minder aandacht krijgen dan gehypete boeken. En dan is het Handelsblad nog een van de betere kranten in ons land.
Goede informatie wordt zo steeds meer iets voor fijnproevers. Als het gaat om geschiedenis is dat geen ramp, maar ik heb graag bestuurders met een op betrouwbare informatie berustende algemene ontwikkeling.