Zoals de lezers van deze kleine blog weten, ben ik bezig met het schrijven van een boek over het scheiden der wegen tussen christendom en rabbijns jodendom. De werktitel is Israël hersteld.
Dat herstel ging overigens nooit zoals mensen het verwachtten. Het herstel van Israëls politieke autonomie, zoals beoogd door anti-Romeinse verzetstrijders, leidde tot het einde van het pluriforme jodendom en het onbeoogde herstel was het ontstaan van het rabbijnse jodendom. En degenen die Jezus volgden en meenden dat Israëls herstel zou bestaan uit de komst van het Koninkrijk Gods, constateerden dat in feite de christelijke kerk kwam te ontstaan.
Ik ben al enkele jaren bezig met dit boek en het vordert traag. Deels door het ongelooflijk grote aantal bronnen: de joodse Bijbel, de Dode Zee-rollen, de pseudepigrafische werken, Philo, het christelijke Nieuwe Testament, Flavius Josephus, de Mishna (boeiender dan ik had verwacht), gnostisch materiaal, de kerkvaders en de Talmoed. De secondaire literatuur is al even overstelpend. De sociologische modellen om ze te duiden zijn talloos.
Inmiddels wordt duidelijk dat het boek ruim 150.000 woorden zal tellen. Dat is nogal veel: mijn Alexanderboek telde 125.000 woorden. Maandag viel me in dat ik er ook twee boeken van kon maken en toen ik daar dinsdag nog steeds zo over dacht, heb ik het voorgelegd aan mijn uitgever, die er even snel als positief op reageerde. We streven ernaar het eerste deel in september 2014 in de winkels te hebben en het tweede in de zomer van 2016.
Alleen: hoe zouden die boeken moeten heten? Israël hersteld blijft een goede titel voor de twee delen samen, vooral omdat ze niet teveel van de inhoud cadeau geeft, zoals ook De drie musketiers of De naam van de roos. Maar welke namen kan ik geven aan de twee delen?
Deel één gaat over de versnippering van het jodendom: hoofdstukken over de Makkabeeënopstand, de Hasmoneeën en koning Herodes presenteren het politieke kader, namelijk de geleidelijke vernietiging van het hogepriesterschap als eenheidbrengende factor. Daarna komen hoofdstukken over de voornaamste joodse thema’s, over Josephus’ geforceerde poging drie orthodoxe stromingen aan te wijzen en over eschatologie. Ik zal concluderen dat joden geen ruzie maakten over messianisme en apocalyptiek, maar wel over halachische kwesties. Een schets van Jezus moet dus een schets zijn van zijn halachische opvattingen, en met die schets eindigt deel één.
Deel twee legt dan uit hoe het christendom oude ideeën een nieuwe draai gaf en hoe Paulus heidenen toeliet tot het Verbond. Voor het goede begrip: dat was geen primeur. De Sicariërs konden ook niet-joden toelaten tot hun organisatie. Paulus’ hoge christologie is exuberant maar niet zonder voorgangers. Paulus’ vergeestelijkte Wet heeft eveneens antecedenten en hoewel ik niet meer zo ver zou gaan dat ik zou zeggen dat de historische Paulus een “halachische Paulus” is, denk ik dat hij nooit met het jodendom heeft gebroken – wat niet wil zeggen dat hij geen vreemde eend was in de joodse bijt.
Deel twee bevat een beschrijving van de drie joodse oorlogen (66-70, 115-117 en 132-136) en vooral veel informatie over de wijze waarop Yochanan ben Zakkai de grondslagen legde voor het rabbijnse jodendom. Rabbijnse discussies. Rabbi Akiba. Het ontstaan van de Mishna. De gnosis dwong de christenen een positie te bepalen over Christus’ goddelijkheid, waarmee de breuk met het rabbijnse jodendom definitief werd. Tot slot een hoofdstuk over de institutionalisering: vaststelling van de canon, het ontstaan van de kerk en het rabbinaat, en officiële erkenning daarvan door de keizer. De ondertitel van dit deel zou wel eens “Hoe joden en christenen gescheiden wegen zijn gegaan” kunnen zijn.
Kortom, het is wel duidelijk waar de boeken over zullen gaan, maar ik moet nog titels hebben. Wie weet iets goeds?
“boeiender dan ik had veracht” dat moet “boeiender dan ik had verwacht” zijn.
Die spelfout is heel, heel pijnlijk. Snel verbeterd!
1. Israël verdeeld
2. Israël hersteld
Kan, helemaal geen gek idee.
Doet zowaar een beetje denken aan ‘Paradise Lost’ en ‘Paradise Regained’!
Ik dacht ook aan toneelstukken van Vondel:
“Hiërusalem verwoest” (1620) en
“David hersteld” (1660)
Dank, Kees. Ik zat ook te denken aan iets met Jeruzalem, kon er niet op komen wat het nu was, dacht aan Torquato Tasso, maar die heeft alleen een “Jeruzalem bevrijd” geschreven. Nu weet ik weer waaraan ik moest denken.
Iets met diffuus in de titel en andere deel polarisatie.
‘Het Oude Testament hersteld’ en ‘Het Nieuwe Testament hersteld’.
Vanwaar eigenlijk de titel ‘Israël hersteld’? Dat element van herstel wordt me uit dit stukje niet helemaal duidelijk, ik zie hier alleen verdeeldheid/verscheidenheid (deel 1) en verdeling/scheiding (deel 2)… Met excuses voor mijn onwetendheid.
Het herstel is enerzijds het ontstaan van het rabbijnse jodendom en anderzijds het ontstaan van de kerk: beide zijn niet wat men er voor 70 n.Chr. van verwachtte. Omdat ze stof tot nadenken biedt, vind ik het een fijne titel.
heb je geen twijfel dat de lezer het woord ‘Israel’ niet ziet als ‘het Joodse Volk’ maar ‘de staat Israel’, met alle nationalistische problemen die dit onderwerp nu meedraagt? De onderwerp is religieus, is zou dat opp de een of andere manier in de titel verwerken.
Daar heb je een verdraaid goed punt bij de hand, Robert. Ik had daaraan helemaal nog niet gedacht. Alleen al om dit soort blinde vlekken mijnerzijds te vermijden, was het goed dat ik deze vraag online plaatste. Ik zal een scherpe ondertitel moeten zoeken als “Israël verdeeld/hersteld” (zoals ik op advies van Kees van Hage nu overweeg) de echte titels worden.
Bij veel boeken bestaat er een spanning tussen titel en ondertitel, en vaak is de titel, die afzonderlijk niet te begrijpen is, zoiets als de conclusie uit de ondertitel.
Een paar voorbeelden over joodse onderwerpen:
Max Arzt, “Justice and Mercy: Commentary on the Liturgy of the New Year and the Day of Atonement”
Joseph Levine, “Rise and Be Seated: The Ups and Downs of Jewish Worship”
Avi Shlaim, “The Iron Wall: Israel and the Arab World”
Albert Lindemann, “Esau’s Tears: Modern Anti-Semitism and the Rise of the Jews”
1. Het nieuwe oude testament
2. Het oude nieuwe testament
Deze suggesties trekken wél de aandacht!!
Beste Jona,
Bij wijze van Nieuwjaarsgroet een hint voor een titel:
I: Isra�l hersteld : ��n streven (of ��n doel, of: ��n project)
II: Isra�l herstel: twee wegen
Misschien oubollig, maar ik lanceer het maar vast.
Als ik nog wat beters bedenk, zal ik me melden.
Groet, mede namens Gerrit Jan en mijn beste wensen voor 2014!
Jeannette Lely
_____
Is dat wel zo een goed idee? Uw Alexanderboek, tweede druk, telt 386 pagina tekst. Dan zou uw Israëlboek op 463 pagina’s tekst uitkomen. Ik begrijp dat het financieël aantrekkelijk is om er een tweeluik van te maken, want de verdiensten begint twee jaar eerder, maar de omvang van de tekst rechtvaardigd dat nou niet direkt.
en suggestie:
Deel 1: Israël hersteld – het begin
Deel 2: Israël hersteld – het einde
Want, als ik goed begrijp, dan is het herstel mislukt, toch…?
Het heeft niet zoveel met financieel gewin te maken. Als ik het voor geld zou doen, wat ik geen historicus geworden en zeker geen oudhistoricus. Ik wil mijn werkdruk verminderen.
Wat minder blogs schrijven, dan maar?
Nee, bloggen is te leuk voor verloren uurtjes.
De wortels. De takken.
Dat zijn nog niet zulke slechte titels: ‘de wortel’ en ‘de tak’ zijn allebei messiaanse metaforen.