In de slipstream van de Wageningse bedankje-voor-God-affaire kwam ook naar buiten dat bijzonder hoogleraar christelijke filosofie Henk Jochemsen niet alleen werkzaam was aan de universiteit, maar tevens voor een groep creationisten. Creationisme is, zoals bekend, geen wetenschap maar eerder een geloofswaarheid waarvoor men empirisch bewijst zoekt. Een pseudowetenschap.
Niemand kan een wetenschapper verbieden dat hij een nevenfunctie heeft. Alleen onder bijzondere omstandigheden kan een werkgever zijn personeel voorschriften opleggen voor in zijn vrije tijd. Dat geldt ook voor bijzonder hoogleraren christelijke filosofie. Maar je kunt niet zeggen dat het goed is voor de beeldvorming rond de universiteit als het lijkt dat een hoogleraar de ene dag wetenschapper is en de andere dag pseudowetenschapper. De universiteit van Wageningen heeft echter besloten Jochemsen niet op zijn bijbaan aan te spreken, zo lees ik vandaag.
Eh, is dat geen dubbele standaard? In 2010 speelde een soortgelijke affaire in Delft. Daar meende Coen Vermeeren, het hoofd van het Studium Generale, dat er voldoende reden was om aan te nemen dat de aarde werd bezocht door aliens en dat onze overheden daarvan op de hoogte waren. Dat leidde tot een interventie van de Stichting Skepsis, die het College van Bestuur deed concluderen dat er een onjuist beeld kon ontstaan van de Delftse wetenschappelijke standaards. Die conclusie leidde weer tot de instelling van een begeleidingscommissie.
Ik denk dat dat terecht is. Vermeeren had zijn uitspraken weliswaar gedaan in zijn vrije tijd, dus hem er écht op aanspreken kon niet, maar hij beschadigde wel het aanzien van de wetenschap. Tegelijk bleef hij een collega. Een begeleidingscommissie was een nette oplossing.
Waarom geen begeleidingscommissie voor Jochemsen? Waarom wel voor Vermeeren? Het is vreemd. Vermeeren is geen hoogleraar en doet geen onderzoek. Bij het Studium Generale kan hij enige schade aanrichten, maar die is geringer dan als een hoogleraar, die wél onderzoek doet, geassocieerd raakt met pseudowetenschap. Als zo iemand iets zegt, is het niet “enige schade” maar is het menens.
Voorbehoud: ik ken de details van de twee affaires niet. Ik krijg echter zeer sterk de indruk dat de argumenten die golden voor Vermeeren, a fortiori gelden voor Jochemsen. Het heeft er de schijn van dat de universiteiten een dubbele standaard hanteren.
In dit geval lijkt het me eerder een afweging van de ene werkgever (Universiteit Wageningen) die anders uitpakt dan een overweging ooit van een andere werkgever (TU Delft).
Daar is op zichzelf niets vreemds aan. Ik vind je redenering echter als zodanig onjuist. Zolang we het hebben over kwesties die niet leiden tot een strafrechtelijke uitspraak tegen de betrokkene(n) heeft een werkgever zich niet te bemoeien met de prive-activiteiten van zijn werknemers. Ook het argument van “beeldvorming”vormt hierbij een vals argument: het gaat er immers van uit dat de “positieve” PR van de werkgever het in gevallen kan afleggen tegen de “negatieve” PR die ontstaat rond een werknemer, waarbij de werkgever volgens jou in voorkomende gevallen maatregelen zou mogen nemen ten nadele van de werknemer. Dit lijkt mij een principieel onjuist en daarom onhoudbaar standpunt.
Je baseert je daarbij op een waardeoordeel (“pseudowetenschap”) dat evenmin geheel houdbaar is.
Nu kan het zijn dat de doelstelling van creationisten je mishaagt, maar je dient hun uitingen wel objectief te beoordelen.
Dat de Universiteit Wageningen zich in deze casus wat minder angstig opstelt dan indertijd de TU Delft stemt mij persoonlijk tevreden!
Creationisme een pseudowetenschap noemen is geen waarde oordeel maar de constatering van een feit. Geen enkele vorm van creationisme – en zeker de grappenmakers (dat is wel een waarde oordeel) van De Oude Wereld niet – heeft ooit een voorspelling gedaan die empirisch onderzocht kan worden. Objectiever kan niet.
Ja, dat is een dubbele standaard. Maar omdat ik (academische) vrijheid zeer hoog acht sta ik deze keer aan de kant van Jochemsen, hoezeer ik ook de pest heb aan creationisme.
“het lijkt dat een hoogleraar de ene dag wetenschapper is en de andere dag pseudowetenschapper.”
Het moge zo lijken, maar het is niet zo. Filosofie en zeker christelijke filosofie is evenmin een wetenschap en wordt door veel mensen ook niet zo gezien. Er is dus geen tegenstelling en geen belangenconflict.
Een andere vraag is waarom de Universiteit van Wageningen iemand nodig heeft die christelijke filosofie doceert. Zolang de UvW zich daarover niet heeft uitgelaten houd ik mijn tamelijk voorspelbare mening voor me.