De bovenstaande muurschildering is afkomstig van het Griekse vulkaaneiland Santorini, het antieke Thera. Aan het einde van de zeventiende of het begin van de zestiende eeuw v.Chr. is de vulkaan uitgebarsten, waardoor een oeroude stad bedekt raakte. Als het cliché niet zo vaak zou zijn gebruikt, zou je het een Egeïsch of een Minoïsch Pompeii kunnen noemen.
Enkele fresco’s zijn nu te zien op de bovenverdieping van het Nationaal Archeologisch Museum in Athene, een museum waar – naast een zeer professionele expositie – soms een ontwapenend amateurisme bestaat: de twee jongens waren te zien in een zaaltje naast een kamer waar de deur openstond naar een balkon, waar iemand de was te drogen had gehangen. Ik houd van Griekenland.
De fresco is zwaar gerestaureerd. Als u rustig kijkt, zult u zien dat ze uit vele honderden stukjes bestaat en dat er eigenlijk maar één groot aaneengesloten deel is, dat zich uitstrekt vanaf het middel van de figuur rechts via de heupen van de linkse jongen over diens rug naar zijn hoofd. Een tweede verzameling fragmenten toont de voeten van de linker jongen en strekt zich net ver genoeg naar rechts uit om te weten dat zich daar nog iemands scheenbeen bevindt. Gelukkig is de menselijke anatomie de afgelopen zesendertig, zevenendertig eeuwen niet noemenswaardig veranderd, zodat we kunnen reconstrueren hoe deze twee delen ten opzichte van elkaar hebben gestaan.
De rest is echter minder zeker. De rechtse persoon zou een meisje kunnen zijn – we weten het domweg niet en het zegt veel over de restaurateurs dat ze ervoor hebben gekozen er een man van te maken. Een derde deel van deze fresco-legpuzzel, dat bestaat uit de borst van de rechtse jongen(?) en de pols van de linker, punt tegen de borst van de linkse jongen aan, maar er is geen echte “match”. Hetzelfde geldt voor de twee armen ter hoogte van het rechtergezicht.
Zijn het twee boksers? Ik zou er geen krat bier onder willen verwedden. Het enige argument is dat ze een handschoen lijken te dragen, maar zeker is het niet. Misschien is het wel een dansend stelletje.
Zo symboliseert dit kunstwerk de oudheidkunde als geheel: we hebben uit de Oudheid wat fragmenten, wat scherven, wat puzzelstukjes en we moeten maar zien wat we ervan maken. Niet dat oudheidkundigen maar wat aanrommelen: de gevolgde methoden hebben vaak geleid tot reconstructies die later juist bleken. De methode klopt. Maar de data schieten tekort, zodat er een groot element van onzekerheid blijft.
Wel zo leuk. Je moet toch niet denken aan een leven vol zekerheid.
[Dit was de tachtigste aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
Maar breng het en niet als zekerheid. Het was mijn grote teleurstelling ooit op Kreta, het Knossos paleis. Ook goeddeels fictie.
Groet.
Vergis ik mij, of hadden de Minoërs, net zoals de Egyptenaren, niet de gewoonte om hun mannen een donkere huidskleur mee te geven, en hun vrouwen een lichtere (witte?). In dat geval kan de rechtse persoon zeker geen meisje zijn.
Het was zeker zo bij de Egyptenaren, maar of het ook zo was op Kreta, dat weet ik niet. Ik zal eens vragen.