Ik zal niet zeggen dat spellingsregels de allerbelangrijkste zijn van alle intermenselijke afspraken, maar belangrijk zijn ze wel. Natuurlijk, als we erover discussiëren, lijkt het helemaal nergens over te gaan. Ik zie met lichte angst uit naar het najaar, als de tweede evaluatie van de Spellingwet zal moeten plaatsvinden en neerlandici elkaar weer in de haren vliegen over de tussen-s. We worden dan andermaal bevestigd in ons vooroordeel dat de geesteswetenschappen zich bezighouden met volstrekt irrelevante zaken.
Ja, de discussie over de regels is lachwekkend. Maar er is toch iets meer aan de hand. Als ik hierboven “Spellingswet” zou hebben geschreven, zou u er vermoedelijk overheen hebben gelezen, maar als er “Zpellingwet” had gestaan, had dat uw aandacht getrokken. Wat afwijkt, stoort. Wat stoort, leidt af van de boodschap. Daarom hou je je als schrijver aan de spelling(s)regels: niet omdat ze zo geweldig belangrijk zijn, maar omdat je wil dat mensen je verhaal tot het einde lezen. Een schrijver die zich daar niet om bekommert, zegt in feite dat de lezer zelf maar moet uitzoeken wat met de tekst is bedoeld. Goed spellen is gewoon beleefd.
Nogmaals: ik weet dat de discussies over de juiste spelling lachwekkend zijn. Ik realiseer me ook dat het weinig inspirerend is om, als je de mensen ervan probeert te doordringen dat een spatie een betekenis heeft, te zien dat het Rijksmuseum een vormgeefster niet terugfluit die “Rijks museum” spelt, wat echt iets anders betekent.
Het moet demotiverend zijn als uitgerekend zo’n culturele instelling lak heeft aan beschaafde omgangsvormen. Het verbaasde me daarom niet dat ik vanmorgen ontdekte dat het platform Signalering Onjuist Spatiegebruik al een tijdje niet meer actief is. Jammer. Ik zou anders graag het kaartje hebben ingezonden dat ik, ondanks mijn nee/nee-sticker, onlangs in mijn brievenbus vond. Het is afkomstig van een bedrijf dat aanbiedt ongedierte in mijn huis vrij te laten.
Eens. Ik ben voorstander van een wet die voorschrijft dat de officiële spellingsregels niet vaker dan twee keer per eeuw worden veranderd. Dan kunnen de meesten van ons er één keer per leven hartstochtelijk plezier aan beleven in de wetenschap dat die onzin vervolgens voor lange tijd weer achter de rug is.
Heerlijk om dit te mogen lezen; ik wou dat ik zo mooi boos kon worden. Toch wil ik het wel een beetje nuanceren. Wat wil het geval; ikzelf ben grafisch ontwerper met pensioen en heb natuurlijk logo’s ontworpen. Wat je zou kunnen doen is, net als een ontwerper, alleen naar het beeld kijken, dus dat het een abstractie wordt, een teken aan de wand, streepjes en boogjes. Ga niet lezen. Dit is geen typografie.
Dat het geen woord is, maar beeld wordt ook aangegeven door het gebruik van een niet bestaand teken, nl. de IJ: hier getekend als een onderkast ligatuur ij, een i en een j maar dan zonder puntjes. In kapitalen kennen we zo’n teken niet.
Al hun drukwerk en prachtige website is van een schone typografie en je zult geen verkeerde spaties tegenkomen.
Als we even in museumland blijven dan is de meest wanstaltige typografie te vinden bij het Stedelijk in Amsterdam. Het weke slangetje laat nog even buiten beschouwing maar het is duidelijk niet de bedoeling dat je de teksten op de website ook gaat lezen, of dat je via de bewegwijzering in het museum ook daadwerkelijk het toilet of restaurant zult vinden. Het op deze wijze gebruiken van kapitalen is dom, zo dom. Dit zijn ontwerpers die geen weet hebben van de dienende functie van typografie. Met de nieuwe directie hoopte ik dat het huidige bureau er uit gegooid zou worden, maar ja een nieuwe huisstijl kost wel weer wat. Komt nog hoop ik.
En toch… De ongediertebestrijdingstechnicus komt nog wel weg met zo’n extra spatie. Iedereen, met wat goede wil, begrijpt immers wel wat hij bedoelde. Ernstiger is zijn disrespect voor je nee/nee-sticker. Daarvoor verdient hij stokslagen.
Hij is ongediertebestrijdingtechnicus, geen ongediertebestrijdingstechnicus. Die tussen-s is echt belangrijk hoor.
Hij veronachtzaamt ook leestekens: geen weekbladen en geen ongeadresseerd drukwerk? “Nee, nee!” i.p.v. “nee/nee” of desnoods “Nee! Nee!”. Hij heeft vermoedelijk te druk werk om op spelling en interpunctie te letten. Als je trouwens de juiste intonatie en lettergreepmelodie toepast bij ongediertebestrijdingtechnicus, klopt die omschrijving weer prima met het vrijlaten van ongedierte: hij bestrijdt met zijn techniek geen enkel gedierte, laat staan ongedierte.