Ik begon ooit te bloggen om de reden waarom ik ook aan de Livius Nieuwsbrief begon: om dingen te delen die ik mooi of leuk of interessant vond. Het intellectueel gewicht van mijn reeks museumstukken mag dan gering zijn, ik beleef er meer plezier aan dan aan de stukjes waarin ik uitleg wat er nu weer niet deugt. Die stukjes horen er echter wel bij. Ik doe immers niet aan public relations van de humaniora maar probeer mensen uit te leggen wat het van vakken zijn.
Het irritante van stukjes waarin je uitlegt wat er verkeerd zit, is dat je vaak in herhaling moet vervallen, bijvoorbeeld omdat kwakarcheologen net als andere archeologen hetzelfde nieuws enkele keren publiceren. “Waarom zou je iets één keer naar buiten brengen,” zoals de zandwroeters plegen te zeggen, “als je ook twee keer naar publiciteit kunt hengelen?” Of drie keer, zoals in het geval van het onlangs gevonden gebeente van Cervantes.
Cervantes
De auteur van de Quichot was in juli 2011 al in het nieuws, en in januari 2015, en ook afgelopen 17 maart. Dus laat ook ik dan maar in herhaling vervallen en opnieuw schrijven wat ik al heb herhaald: waarom zou je de grafrust van een geliefde schrijver verstoren?
Worden de grappen van Sancho Panza er leuker door? Gaan we de tekst anders lezen? Vergeten we de bibliofiele ridder en veranderen de zogenaamde realisten uit het verhaal nu ineens in helden?
Dit jaar is het vier eeuwen geleden dat Cervantes overleed, hij zal dit jaar wel worden herbegraven – al durf ik daar na een kleine vier jaar lijkschennis niet al te zeker van te zijn – en ondertussen zal dit jaar niet duidelijk worden welk geesteswetenschappelijk doel gediend is geweest met deze exercitie.
Richard III
We hebben iets meer duidelijkheid over de motieven voor het opgraven van het gebeente van Richard III, dat, zo lezen we, deze week opnieuw wordt bijgezet. In dit geval gold namelijk dat het laatmiddeleeuwse grafveld waar de koning lag begraven, plaats moest maken voor een hedendaags stedenbouwkundig project. Het was dit keer niet de opzet een graf te schenden maar een noodzakelijk kwaad. Evengoed wordt er naar publiciteit gehengeld:
In Leicester … wordt hij donderdag met veel ceremonie bijgezet in de kathedraal. De plechtigheden rond de herbegrafenis gaan gepaard met typisch Britse toeters en bellen. … Komende zondag wordt hij uitgeleide gedaan uit de universiteitsgebouwen, waar afgelopen jaren alle mogelijke onderzoeken op het skelet zijn uitgevoerd. In processie gaat het dan naar de kathedraal … De 21 saluutschoten die onderweg klinken passen bij een man van Richards statuur … In de kathedraal zijn de hele week speciale diensten voor de koning, die uiteindelijk op donderdag zijn laatste rustplaats vindt op een prominente plaats in de kathedraal, in aanwezigheid van drie leden van de koninklijke familie.
Het is dus de bedoeling dat u uw vakantie deze zomer boekt in Leicester.
Rijksmuseum
Mijn derde berichtje is van geheel andere aard. Het betreft ons eigen Rijksmuseum. Als voormalig kolonisator van Nederlands-Indië en als erfgenaam van de Verenigde Oostindische Compagnie bezit ons land een van ’s werelds belangrijkste collecties van islamitische kunst, en er wordt al langer gezegd dat we een museum voor islamitische kunst zouden moeten hebben. Een soort Institut du monde arabe dus, maar dan gericht op het geheel van de islamitische wereld.
Nou, we krijgen het hoor: het Rijksmuseum, zo lezen we, zal voortaan twee vitrines hebben met islamitische kunst.
Twee.
Vitrines.
You had one job
Hoe moeilijk kan het zijn om, als wetenschappelijk medewerker van een archeologische dienst of een museum, te doen wat wetenschappelijk zin heeft? Je graaft geen dode schrijvers op, je verleent geen medewerking aan de plannen van de plaatselijke VVV en je gaat er niet mee akkoord dat een belangrijke collectie wordt gereduceerd tot twee vitrines. Ik zou zo graag onvoorwaardelijk positief kunnen schrijven over de geesteswetenschappen, maar het is lastig door het opportunisme van de geesteswetenschappers.
In het geval van Richard III is er enige rechtvaardiging in het feit dat de man een paar eeuwen lang een bar slechte pers heeft gehad – zo slecht dat men niet eens wist waar zijn botten gebleven waren. Het circus rond de herbegrafenis is dan weer goed voor de plaatselijke middenstand. Bovendien is het goed te weten waar en wanner we onze vakantie niet moeten boeken, want Leicester is een aantrekkelijke stad.
Laat ik de gelegenheid aangrijpen ook eens een aanbeveling te doen: Josephine Tey schreef een heel leuk boekje over Richard III.
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Daughter_of_Time
En dat boekje maakt weer reclame voor je vak!
Wat betreft Richard lll, Leicester is inderdaad een leuke, kleine Engelse stad. Dus ach, als we maar gaan.
En wat betreft de islamitische kunst: Vae victis! Het zal niet meevallen om het heden (IS, Boko Haram) te onderscheiden van het verleden.
JL:
Om de discussie echt opnieuw te voeren zal ik dan maar weer zeggen dat ik “grafrust” en “lijkschennis” minder relevant vind als het gaat om iemand die al vierhonderd jaar dood is. Er zijn geen geliefden meer voor wie het erg zou kunnen zijn en het skelet zelf vind het ook niet erg als er een beetje mee rondgesjouwd wordt.
Laten we inderdaad wel hopen dat het onderzoek naar de resten iets heeft opgeleverd wat nog niet bekend was.
Ik wil voor de duidelijkheid aan bovenstaande toevoegen: Anders is het vooral een verspilling van tijd en energie geweest. Die had men dan ook anders kunnen aanwenden om de wetenschap vooruit te helpen.
In materiële zin ben ik het dus ook niet helemaal oneens met Jona. Alleen ik vind “grafrust” gewoon geen argument.
Tsja.. in het geval van Cervantes vind ik persoonlijk het onderzoek gerechtvaardigd, al was het alleen maar om terecht een bordje op te kunnen hangen. het graf was tenslotte ‘verdwenen’.
Richard had gewoon in Westminster begraven moeten worden. het gedoe rondom het lijk was gênant, als ware hij een soort van heilige waar rondom de pelgrimage geld te verdienen valt – zoals je al opmerkte, de VVV speelt mee.
Ten laatste, waarom hebben wij een museum voor Islamitische kunst nodig? Twee vitrines is weinig, mee eens, maar zijn er in het buitenland al niet veel betere musea op gebied van Islamitische kunst? Op elk gebied van kunst en historie is er dan wel iets te doen: een Vikingmuseum, een Gouden Eeuw museum, etc. Je kunt natuurlijk niet genoeg musea hebben, maar we hebben hier niet eens een Romeins museum en die gasten waren 300 jaar hier!