Het fijne aan Pasen is dat het op een gegeven moment weer voorbij is. Er is geen christelijk feest dat nog ergerlijker is.
Om te beginnen zenden de EO en de KRO “The Passion” uit, gezongen door celebrities, omdat die extra publiciteit genereren. Het is evangelisatie met hedendaagse middelen en dat mag, maar het is, zoals ook door Prediker werd geconstateerd, tandeloos. Als je écht aandacht wil vragen voor het menselijk lijden, doe dan iets rond de executie van Muath al-Kasasbeh. Maar dáár krijg je geen miljoenenpubliek mee: dat zouden we immers smakeloos vinden. Dat de EO en de KRO met The Passion wél drie-en-een-half miljoen kijkers trekken, bewijst dat Jezus’ lijden niet meer schokt of aan het denken zet. De twee omroepen geven als signaal af dat het christendom nog slechts een cultureel dingetje is, een variéténummer. Je moet er iets van weten omdat je anders de schilderijen in het museum niet snapt, maar ontregelend is het niet meer.
Eigenlijk kan ik hetzelfde zeggen van de Matthäus Passion. Ik heb elk jaar weer medelijden met de NOS-cameraploeg die in Naarden moet gaan voxpoppen en het ene na het andere cliché registreert. “Erbarme dich, ik ben er elke keer weer door ontroerd,” hoor je dan, en je weet: zelfs die huilende Noord-Koreaanse nieuwslezers hebben meer authenticiteit in hun pink dan zo’n Naardense Bachliefhebber in z’n hoofd.
Alsof dit nog niet genoeg is, zijn er de kranten. De redacties vinden altijd dat ze “iets met Pasen moeten doen” en komen steeds met dezelfde verhalen. Die Filippijnse masochisten die zich laten kruisigen zijn er elk jaar weer bij, en ook is er elke keer een krant waar men – heel origineel – op het idee komt een arts te vragen wat er nu precies met iemand gebeurt bij een kruisiging. Dit jaar was het de beurt aan Het Parool om het Bob Smalhout te vragen. Heel smaakvol. We vragen immers ook hoe het voelt als je verdrinkt in een Belgisch kanaal of als je ledematen worden afgerukt bij een bomaanslag in Bagdad.
Dat de kranten niet weten wat ze nou eigenlijk met Pasen aan moeten, biedt kansen aan mensen met zogenaamd wetenschappelijk nieuws. Vorig jaar voerde De Volkskrant de Sumerische mythe van Dumuzi op als model voor het lijdensverhaal, want 1000 kilometer en 2000 jaar tussentijd is natuurlijk verwaarloosbaar. Het jaar daarvoor werd beweerd dat Witte Donderdag eigenlijk op woensdag viel en het jaar daarvoor was Jezus een hermafrodiet, aangezien de evangeliën het tegendeel niet beweren. Dit jaar moesten we het doen met de constatering dat de Via Dolorosa in Jeruzalem niet de route is die Jezus heeft afgelegd met zijn kruis. Tja, dat staat in elke reisgids, maar blijkbaar hebben de media nog steeds niet door dat er elk jaar wel een paashoax is.
Hoe zou je, in een seculiere samenleving, nog serieus kunnen schrijven over een religieus feest? De tijd van mierzoete praatjes is gelukkig voorbij, maar we hebben er de kitsch van de Matthäus Passion, de smakeloosheid van Bob Smalhout en kwakhistorisch geneuzel voor teruggekregen.
[Ik hernam afgelopen maandag mijn wekelijkse religiecolumn op Sargasso.]
Behalve een extra vrije dag en iets gezelligs met vrienden biedt Pasen slechts treurnis. In het midden van het feestgedruis staat een logo dat zonder twijfel het meest weerzinwekkend denkbaar is. Het is bizar dat een collectief van miljoenen mensen die zich Christenen noemen al eeuwen een dode man aan twee balken gespijkerd als sadistisch beeldmerk heeft. Het heeft natuurlijk in de eerste plaats met het haast vanzelfsprekend bloeddorstige strafsysteem van de Romeinen te maken. Vanaf de Middeleeuwen hebben wij daar in het Westen geleidelijk afstand van genomen. Gelukkig zie je deze verbeelding van ziekelijk geweld boven de rivieren vaak gereduceerd tot twee plankjes, maar zuidelijker staat bij elke wegkruising wel een hypernaturalistische kopie van het ooit bedachte antieke origineel. Weerzinwekkend. Ik begrijp niet dat de wetgever niet ingrijpt.
Dat u aanstoot neemt van een crucifix bewijst dat het christendom zijn ontregelende aard nog steeds bezit.
Tsja, dat is het Roomse deel van het land, die zijn altijd al goed geweest in zowel naturalistische als kitserige afbeeldingen. Hoewel ik hier in het diepe zuiden geboren en getogen [jaren vijftig en zestig] ben, heb ik nergens een grotere hekel aan als aan die wegkruisen en kapelletjes die hier bij het cultuurgoed behoren.
Jona, je haalt vandaag de woorden uit mijn mond.
Zielig verhaaltje met zielige reacties. Als je iets niet begrijpt, heb er dan ook geen mening over en ventileer dan die kwaknonsense zeker niet via internet.
Dit begrijp ik niet. Wilt u beweren dat “The Passion” en de “Matthäus Passion” de schokkende boodschap van het christelijke paasfeest, dat het lijden niet het laatste woord is en een radicaal commitment aan het Koninkrijk noodzakelijk is, naar behoren tot uitdrukking brengen? Wilt u zeggen dat het paasfeest alleen te begrijpen is met kwakgeschiedenis en gemakzuchtige berichtgeving?
Allemaal zielige, zeurderige commentaren op roomse/christelijke tradities waaraan u niet verplicht bent om deel te nemen.
Ongetwijfeld zelf actie ondernomen tegen het lot van de Jordaanse piloot? U heeft ongetwijfeld onmiddellijk actie ondernomen na het recente bloedbad in Kenia.
Ik vind Pasen wél een leuk – religieus – feest en als rooms-katholiek trek ik mij het lijden van de wereld zeker aan – aan een betere wereld kan je ook werken zonder ruchtbaarheid door het geven aan goede doelen, vrijwilligerswerk,… – en kan ik tegelijkertijd genieten van religieuze muziek.
Uw interesse voor de oudheid wordt toch ook niet gezien als een egoïstische vlucht voor het lijden van deze tijd?
Ik begrijp de problemen rond het kruis niet. Als u deze herinnering aan lijden stoort, kunt u misschien beter actie ondernemen tegen gruwelijke tv-beelden van het moderne lijden? Dan moet natuurlijk ook geen actie meer ondernomen worden tegen het lot van Jordaanse piloten.
U mist keurig het punt dat JL maakt. Hij stoort zich niet aan de herinnering aan lijden, hij stoort zich aan de manier waarop. Zie de laatste zin
“we hebben er de kitsch van de Matthäus Passion, de smakeloosheid van Bob Smalhout en kwakhistorisch geneuzel voor teruggekregen.”
En als u nu héél goed leest (maar ik geef toe, dat is moeilijk) dat zult u opmerken dat JL er vooral het secularisme verantwoordelijk houdt.
Zowel de verheerlijking van het lijden van Christus als de bovenvermelde drang tot beeldenstormen zijn mij vreemd. Er zijn vast betere (en oudere) symbolen te bedenken voor het christendom (een vis, bijvoorbeeld), maar Pasen maakt voor een christen het kruis wel aanvaardbaar als symbool. Het was bedoeld als een vernederend, wreed en genadeloos eindpunt. Met Pasen vieren christenen dat wat hen betreft het kruis niet het laatste woord heeft gehad. Het gebruik ervan als symbool kan je zien als een uitdaging. Vergelijk het met een geuzennaam.
Het gewauwel over de Mattheüspassie heeft vaak meer te maken met intellectueel snobisme dan met religieuze kitsch.
https://soundcloud.com/famousbrussels/pasen-op-klara-radiospot
Na afloop van de feestelijke hoogmis op Paaszondag (we zongen deze keer Mozarts Missa brevis in G, KV 49/47d) met vrienden een lange lentewandeling gemaakt in het heuvelland rondom Eckelrade en Margraten (met wisselend zich op de talloze witte kruisen van het
‘war cemetry’). Dat de wegkruisen op onze tocht stuk voor stuk met
lentebloemen getooid waren, trof, ja ontroerde me. Het toneel is in de hemel: Zalig Pasen.
Zulke dingen zouden mij ook ontroeren, omdat ze authentiek zijn.
“Mozarts Missa brevis”
Dat is iig origineler dan alweer Bach. Maar dit horen we nou nooit en geeft de gedachte even goed weer:
https://www.youtube.com/watch?v=hbDYtAHTQoE
De componist was een atheïst, dat weer wel.
Beste heren, ik ben rooms opgevoed, heel streng, maar ben uit de kerk gestapt. Want ik wilde mezelf zijn en daarbij hoort een geloof niet. ik ben dan ook volkomen atheïst. Het feit dat mensen nog steeds oorlog voeren en wreed zijn, ik ben hier tegen, geeft aan dat geloven in welke god dan ook, hier niet tegen helpt.
Niet geloven helpt helaas ook niet erg. Dat schrijf ik als eveneens volkomen atheïst.
Troost je, in Suriname is het nauwelijks beter. Gisteren op STVS-journaal: een pandit (hindoegeestelijke) die over het lijden van Jezus vertelt en wat dat betekent. Eergisteren op TV: God is Not Dead, Ridley Scott’s Exodus. De dag daarvoor: King’s Faith (zoek maar op om IMdB). De lijst is niet compleet. Oh ja, er was ook nog een kerkhistorica die vertelde dat het hele lijdensweg uitgebried wordt beschreven in contemporaine Romeinse bronnen.
Toch betwist ik dat Pasen het ergerlijkste is. Kerstmis is nog erger – dan hebben we precies dezelfde ellende, maar dan meer en langer.
Gelukkig is mijn wederhelft moslima en heeft niets met christelijke feestdagen.
Nog iemand (en een tikje onverwacht, want aan de andere kant van de kansel) die blij is dat het weer achter de rug is:
http://www.patheos.com/blogs/rationaldoubt/2015/04/1962/
Vind Pasen een perfecte tijd om de TV niet aan te zetten want ik erger me aan al dat religieuze dat gewoon nogal kitch overkomt.
Voor mij is pasen vooral een lekker lang weekend, vrolijke kleuren en eieren zoeken.