Ik had een positief stukje over iets moois voor u klaarstaan, maar er is weer wat klinkklare wetenschap die moet worden weerlegd vóór ze in de krant komt. Dit keer schakelen we over naar de weg naar Damascus, twee kilometer ten oosten van het inmiddels beruchte vluchtelingenkamp Yarmouk: de plaats waar Saulus, de man die later Paulus zou worden genoemd, het visioen zou hebben gehad dat hem ertoe bracht christen te worden. Hier is het verhaal.
Toen hij onderweg was en Damascus naderde, werd hij plotseling omstraald door een licht uit de hemel. Hij viel op de grond en hoorde een stem tegen hem zeggen: “Saul, Saul, waarom vervolg je mij?” Hij vroeg: “Wie bent u, Heer?” Het antwoord was: “Ik ben Jezus, die jij vervolgt. Maar sta nu op en ga de stad in, daar zal je gezegd worden wat je moet doen.” De mannen die met Saulus meereisden, stonden sprakeloos; ze hoorden de stem wel, maar zagen niemand. Saulus kwam overeind, en hoewel hij zijn ogen open had, kon hij niets zien. Zijn metgezellen pakten hem bij de hand en brachten hem naar Damascus. Drie dagen lang bleef hij blind en at en dronk hij niet. (Handelingen 9.3-9).
Een wonderverhaal waarvan er in de antieke bronnen dertien in een dozijn gaan. Doorgaans worden ze beschouwd als precies dat: wonderverhalen. Niemand zoekt een natuurlijke verklaring voor bijvoorbeeld het verhaal dat Filippides (de Marathonloper) werd toegesproken door de god Pan. Het is een literaire vorm en dat is de alfa en de omega van de zaak.
Als het echter gaat om een Bijbelverhaal, zijn er altijd weer onderzoekers die menen dat het letterlijk moet worden genomen. In dat opzicht is er weinig verschil met sommige zeer behoudende christenen. Van die laatsten kan ik het hebben omdat ze er eerlijk over zijn dat de Bijbel voor hen een speciale status heeft. Van wetenschappers verwacht ik dat ze de Bijbel behandelen zoals ze elke andere antieke tekst zouden behandelen.
Ik vermoed echter dat de auteur van “Chelyabinsk, Zond IV, and a possible first-century fireball of historical importance”, een William K. Hartmann, nog nooit echt een antieke tekst heeft bekeken. Het is de enige verklaring waarom hij op zoek is gegaan naar een natuurlijke verklaring voor Paulus’ visioen. Die zou “a strikingly good match to a Chelyabinsk-class or Tunguska-class fireball” vertonen. Anders gezegd: Paulus zag een meteoor.
Tja. De enige overeenkomst is dat er een helder licht is. In de Bijbeltekst is er daarnaast sprake van een stem, maar dat detail – de kern van het verhaal – laat William K. Hartmann gemakshalve maar weg. Ook biedt hij geen verklaring voor het feit dat Paulus valt en de anderen blijven staan. Met weglating van informatie die niet past, kun je immers alles bewijzen, zelfs dat je de Bijbel letterlijk mag nemen.
Tot besluit herhaal ik wat ik al eerder schreef: er is met kwakgeschiedenis altijd een duidelijk slachtoffer, namelijk de publieke kennis van de Oudheid. U bent de gedupeerde. Het is een van de interessantste tijdperken uit de geschiedenis, maar kwakgeschiedenis overwoekert op dit punt de wetenschap. En daarmee gaat iets waardevols verloren.
“is er daarnaast sprake van een stem”
> Het was een pratende meteoor.
“dat Paulus valt en de anderen blijven staan”
> De kleine meteoor was goed gemikt.
QED
“Niemand zoekt een natuurlijke verklaring voor bijvoorbeeld het verhaal dat Filippides (de Marathonloper) werd toegesproken door de god Pan. Het is een literaire vorm en dat is de alfa en de omega van de zaak.”
Ik begrijp wat je bedoelt, hoor … maar die literaire vorm is de natuurlijke verklaring. Er is immers niets supernatuurlijks aan.
’t Is wachten op de bioloog die ontdekt dat het puntig kaalkopje destijds welig tierde in de Syrische oases.
Er is ook kwakpsychologie. Jaja dat wisten we sinds D. Stapel al, maar toch. In plaats van een komeet heeft de Spanjaard Pepe Rodriguez het volgende. ‘De gebeurtenis lijkt op een wonder maar bijna tweeduizend jaar nadien zijn we in staat bevredigendere verklaringen te geven. De halucinerende episode kan te maken hebben gehad met de epilepsie-aanvallen die Paulus regelmatig ondervond, met een ernstige zonnesteek, met een psychische opwelling, of met een hysterische reactie (bekeringsneurose) die, onder andere spectaculaire symptomen, blindheid kan veroorzaken, of een reproductie van ‘de wonden van Christus’ enz. Naar aanleiding van deze alteraties, of in niet-pathologische situaties in antwoord op verhoogde stress, waarin zich in de tijdelijke hersenkwab epileptievormige ontladingen voordoen enz enz enz’. Hij voegt eraan toe dat hij in zijn praktijk (? hij is journalist en ICT-er) met een stuk of twintig personen gewekt heeft die ervaringen hadden gehad die zonder meer gelijk te stellen waren aan die van Paulus.