Rock ’n’ roll is leuk zolang het niet pretendeert méér te zijn dan ongecompliceerde pret. Het is muziek waar je vrolijk van wordt en dat is voldoende. Helaas zijn er altijd die denken dat rock een levenshouding vertegenwoordigt: compromisloos jezelf zijn, het verlangen je leven naar eigen inzicht in te richten. De trefwoorden zijn dan “individualisme”, “onafhankelijkheid” en “vrijheid”.
Uit de lucht gegrepen is het niet. Rock-artiesten zijn vaak hyperindividualisten. Ik heb het niet uitgezocht, maar als iemand zou vertellen dat ze lijden aan bindingsangst en beschikken over weinig sociale vaardigheden, neem ik het voetstoots aan. Het imago dat een artiest een spoor van gebroken harten en buitenechtelijke kinderen nalaat, zal wel enigszins corresponderen met de feiten. Een rocker kan geen echtgenoot of vader zijn. Daarvoor is hij te narcistisch of te individualistisch, wat in dit geval neerkomt op hetzelfde.
Het probleem is dat dit individualisme niet is vol te houden. Iedereen wil een aai over de bol, iedereen verlangt op zijn tijd een blijk van waardering. Ook wie graag zichzelf wil zijn, zoekt soortgenoten op, met wie hij ervaringen kan delen.
Zo komt het dat zelfs een op individualisme gebaseerd ideaal uiteindelijk leidt tot collectivisme. De grunge-jongens van de jaren negentig hadden allemaal houthakkersshirts en vlasbaardjes, de punkers van de jaren zeventig deelden een eigen mode en ook de vetkuiven van de jaren vijftig leken op elkaar. En allemaal zeiden ze dat ze zichzelf wilden zijn. Noem het voor mijn part de paradox van de rock.
Wijzen op die paradox mag inmiddels zelf een cliché heten. Ik herinner me dat ik, toen ik David Lynch’ film Wild at Heart zag, het er te dik opgelegd vond toen de held uitlegde dat zijn leren jack, dat toch wel zo’n beetje hét rock-uniform vormt,
represents a symbol of my individuality and my belief in personal freedom.
De meeste artiesten weten ook wel dat rock ’n’ roll een pose is. De Ramones, over wie ik het in het volgende stukje zal hebben, wisten dat ze welbeschouwd stripfiguren waren. De vrijgevochten, compromisloze, onafhankelijke muzikant is een romantisch ideaal. Een rol. Een pose.
Helaas ziet niet iedereen het. Een vriend van me zag ooit op TV hoe diskjockey Alfred Lagarde bij een bekende Amerikaanse artiest binnenkwam en “rock ’n’ roll!!” schreeuwde met een ernst die zijn gastheer nogal verbouwereerde. Ik kan me wel voorstellen wat hij moet hebben gedacht: Wat is dit van snuiter? Hij gelooft er toch niet écht in? Is de onuitgesproken code niet dat ik doe alsof ik de ster ben en dat diskjockeys doen alsof het ergens over gaat?
Lagarde zal een van de laatsten zijn geweest die het zo serieus nam. Jonge mensen worden steeds mediavaardiger. Wie nu twintig is, ziet scherper wat echt is en wat niet dan een twintiger in pakweg 1975. De vriend die de TV-scène met Alfred Lagarde zag, gaf het bijtende commentaar dat jonge mensen niets van dat gezwollen individualisme van de oudere generatie moeten hebben en de voorkeur daarom geven aan bijvoorbeeld dance. Dat zou best eens waar kunnen zijn.
Wat ik maar zeggen wil: rockers moeten zich beperken tot dat wat met rock het beste gaat, namelijk hun publiek een dijk van een show bieden en ervoor zorgen dat de bezoekers een leuke avond hebben. Dat brengt ons dus bij de Ramones, meer in het bijzonder bij zanger Joey.
Sorry Jona, maar dit hele stuk is onzinnig gebral.
Grappig. Ik vond het juist fijn dat de clichés eens werden benoemd.
Muziek moet gewoon onderhoudend zijn. Wie er meer van maakt, doet er afbreuk aan. Dat geldt ook voor de stomvervelende theorieën over Dylan of de Beatles. Of over klassieke muziek.
Of over alle kunst. Ik heb jaren niet naar het museum gedurfd omdat er altijd zo blasé over wordt gedaan. Houdt het toch simpel en geniet.
Ik ben het ruwweg met je eens: kunst – muziek of sculptuur of anders – moet je ondergaan. Het stoort ook mij dat kunsthistorici vaak meteen beginnen te interpreteren en de esthetische ervaring bijna vergeten. Desondanks: je kunt wel degelijk zinvolle dingen zeggen over kunst, vooral over de ambachtelijke kant ervan.
Maar de ideologie die aan de rockmuziek is opgehangen, is gewoon hol gepraat.
Muziek kan best onderhoudend zijn en nog wat meer. Het is zelfs mogelijk om onderhoudend over muziek te schrijven. Op internet zijn er een paar zeer onderhoudende recensenten.
Onder woorden brengen wat muziek betekent, is moeilijk en is al snel (hoewel niet per se altijd) gebral. Onder woorden brengen waarom het onder woorden brengen van wat muziek betekent vergeefs is, zal ook snel gebral lijken. Of zijn.
“Rock ’n’ roll is leuk zolang het niet pretendeert méér te zijn dan ongecompliceerde pret. Het is muziek waar je vrolijk van wordt en dat is voldoende.”
Hier ben ik het grondig mee oneens. Niet dat er iets mis is met deze benadering, maar ook r’n’r kan veel en veel meer uitdrukken.
“de punkers van de jaren zeventig deelden een eigen mode”
Dat had ik als tiener al door. Dus luisterde ik naar hardrock en liet mijn haar niet groeien.
“Lagarde zal een van de laatsten zijn geweest die het zo serieus nam.”
Dat betwijfel ik. Lagarde nam vooral zijn eigen portemonnee serieus. In 1981 ontsloeg de VARA hem (en een aantal anderen) omdat hij profijtelijke banden onderhield met de platenindustrie.
Je grootste probleem is dat je een schijntegenstelling poneert. Mijn grote held nam zijn muziek wel degelijk serieus, maar de rest beslist niet. Het resultaat was oa dit:
“Wie nu twintig is, ziet scherper wat echt is en wat niet dan een twintiger in pakweg 1975.”
Je bedoelt toch niet de generatie die opgegroeid is met het internet?
Ja. Die is, als het gaat om hypes redelijk bij de pinken. Dit in tegenstelling tot hun feitelijke kennis.
“Rock ’n’ roll is leuk zolang het niet pretendeert méér te zijn dan ongecompliceerde pret. Muziek moet gewoon onderhoudend zijn. Kunst – muziek of sculptuur of anders – moet je ondergaan.”
Wat een snackbarmentaliteit en wat een geestelijke armoede. Verbeeld je eens dat je dit over boeken zegt. Dat je een boek niet hoeft te lezen maar alleen maar hoeft te ondergaan en dat boeken beslist niet meer mogen zijn dan ongecompliceerde lol. Waarom zou iemand dan nog de moeite nemen om te leren lezen? Want ja kennis doet immers alleen maar afbreuk aan de pret en leren lezen is maar pretentieuze onzin.
En dat wordt dan ook nog eens verkondigd door iemand die elders verontwaardigd is dat journalisten niet de moeite nemen even een echte deskundige te bellen als het over een oudheidkundig onderwerp gaat maar dat ze denken dat een willekeurige historicus er ook wel iets leuks over kan zeggen. (Ik kan de blogpost helaas niet terugvinden.)
Kunst is een cultuuruiting, een expressiemiddel en een communicatievorm. Literatuur, gastronomie, muziek, dans, sculptuur, denk je nou echt dat het voldoende is om dit te ‘ondergaan’? Onderga je een maaltijd werkelijk op dezelfde manier als een sculptuur, door er omheen te lopen er ernaar te kijken? Zet je je tanden in een schilderij? Luister je naar een danser?
Natuurlijk niet, om te weten wat je met een kunstuiting aan moet, moet je een basiskennis van de culturele achtergrond en de bedoeling hebben. Waarom wordt daar dan hier zo denigrerend over gedaan? Het niet kunnen onderscheiden van de instrumenten in een orkest is even dom als het niet kunnen onderscheiden van de letters in het alfabet en het niet kunnen onderscheiden van de ingrediënten op je bord.
Een wetenschapsjournalist leeft van communicatie; elders op dit blog schrijft Jona over de communicatiedoelstellingen van een museumcatalogus. Vanwaar die kritiek dan als de museumbezoeker zo’n catalogus alleen maar hoeft te ‘ondergaan’? Het is dan toch voldoende als ie lekker smaakt als je er aan likt, of dat de vormgeving er gelikt uitziet of dat de plof imposant klinkt als je hem laat vallen? Wat een waanzin om te denken dat je communicatie alleen maar hoeft te ‘ondergaan’.
Het is inderdaad niet nodig blasé, hoogdravend of snobistisch te doen over kunst. Maar hier gebeurt het omgekeerde, onwetendheid wordt geprezen en gedragen als een kroon. Snackbarvolk.
(Jona, kun jij een paar liedjes van de Ramones noemen waarin niet meer dan drie akkoorden worden gebruikt? Want blijkbaar geloof jij wel in de mythe dat hun muziek ongecompliceerde drie-akkoorden liedjes zijn.)
Nee, dat ben ik niet met je eens. Op verschillende punten niet. Primo, wetenschapsvoorlichting is iets anders dan kunst. Ik mag van een museum, een academicus of mezelf eisen dat de geboden informatie correct is.
Kunst is daarentegen – primair – iets om van te genieten. Ik spreek niet tegen dat je er ook zinvolle dingen over kunt zeggen, zeker omdat je er dan méér van kunt genieten. Als iemand echter van een roman zou zeggen dat hij er gewoon van wil genieten zonder te weten wat een “stream of consciousness” is (en andere jargontermen), vind ik dat prima. Dat ik de prioriteit leg bij de ervaring, lijkt mij niet denigrerend.
De laatste alinea: ik geloof dat van die drie akkoorden ook niet, zie stukje over Johnny Ramone.