Zoals de vaste lezers van deze kleine blog weten, hecht ik nogal aan rust in de stiltecoupé (en voor wie de running gag nog niet kent is er 1, 2, 3, 4 en vooral 5). Ik wil er kunnen werken en stoor me eraan als mensen doorpraten nadat je ze eraan hebt herinnerd waar ze zitten. Ik vind het doorpraten vooral frappant omdat in vermoed dat de praters wél de beleefdheid opbrengen om niet te roken waar dat is verboden, om het onderscheid tussen mannen- en vrouwentoiletten te respecteren en om in een rij te wachten. Het is het gecultiveerde karakter van de onbeschoftheid – het niet rekening willen houden met een ander – dat me kwaad maakt.
Onlangs zat ik in een trein van Amsterdam naar Nijmegen en het was rustig. Dan is treinreizen heerlijk: je kunt lezen of schrijven zonder te worden afgeleid. Zoals u al vermoedde werd mijn geluk verstoord, en wel toen in Ede twee dames instapten die in de stiltecoupé hun luidruchtige gesprek voortzetten. Mijn aanvankelijke ergernis verdween echter toen ik begreep dat de mensen slechthorend waren.
Ik heb er dus niets van gezegd, maar heb wel zitten denken – voor zover je kunt denken als mensen naast je geluid maken – waarom ik er eigenlijk niets van zei. Eén afweging is dat de twee mensen het al moeilijk genoeg hebben en het niet aangaat dat in te wrijven. Slechthorenden ontzie je. Daar staat dan weer tegenover dat je ze dan eigenlijk niet helemaal serieus neemt. De overlast is reëel en die mensen mogen dan slecht horen, je hoeft ze niet te behandelen alsof ze ook slecht zien en niet zouden weten waar ze zijn gaan zitten. Ook slechthorenden moeten, als ze willen praten, een ander rijtuig opzoeken.
Rationeel bezien valt voor beide afwegingen, geloof ik, iets te zeggen. Toch vermoed ik dat niemand een slechthorende zal verzoeken ergens anders te gaan zitten; in elk geval was het voor mij een vrij intuïtief besluit het op z’n beloop te laten. Kwaadheid is een emotie waar een terugkoppeling op zit: je ergert je aan iets of iemand, maar die ergernis kan verminderen (of groeien) als je meer weet over de oorzaak.
Dat betekent dat iemand jouw ergernis zou kunnen manipuleren en ik ben er zeker van dat er al honderd keer psychologisch onderzoek naar is gedaan. Tegen de tijd dat mijn trein Arnhem binnenreed, was ik ervan doordrongen hoe weinig ik eigenlijk wist over zulke oermenselijke zaken als onze emoties.
Ze deden het dus niet met gebarentaal?
Tegelijk gebarentaal en slecht gearticuleerde spraak, zoals wel vaker met slechthorenden.
Mijn goede vriend Richard opperde dat ze, als ze doof zijn, misschien zelf niet wisten dat ze geluid maakten. Wat me des te dankbaarder stemt dat ik niets heb gezegd.
Sorry voor slechthorenden maar waarom zouden ze zich niet aan de normale regels hoeven te houden? En als je ze ‘zielig’ vindt zullen zij de eerste zijn die bezwaar maken dat je ze niet als ieder ander behandelt. Dus gewoon even aantikken en wijzen op het bordje.
* Alles wat je aandacht geeft, groeit. * Dus ook emoties. 😉
Misschien deden ze het wel met (enigszins begrijpelijk) opzet. Slechthorenden kunnen anderen vaak helemaal niet meer verstaan als er achtergrondlawaai is. In een gewone coupé, met gesprekken rondom, zou het voor hen misschien onmogelijk zijn om een gesprek te voeren.
Als ze ook via gebaren communiceerden, lijkt me dit geen valide argument. Ik ben zelf soms in korte periodes slechthorend, en bij mij zou de trein zelf al te veel herrie maken om een (gedempt) gesprek te kunnen voeren. Ik zou er sowieso niet voor kiezen om andere mensen te storen om zelf een gesprek te kunnen voeren. Heel jammer voor mij en mijn hypothetische reisgenoot (ik zit meestal alleen in de trein), maar ik zou me te opgelaten voelen.
Ik ben het met Dirk eens over de mogelijke reen – ik ben lichtelijk doof als het om achtergrondgeluid gaat en mijn directe collega heeft dat probleem ook (ondanks apparaatjes). maar geen van ons is ‘slechthorend’ volgens de definitie. Ik zou het gesprek uitstellen of zo, maar geen stiltecoupe monopoliseren.
Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen echt doof (dan hoor je – vrijwel – niets) en minder goed horen (waaraan de meeste respondenten hierboven kennelijk – af en toe – lijden. Echt doven zijn dat meestal sinds de geboorte of vroege jeugd en hebben op een dovenschool gebaren geleerd. Er zijn ook mensen die plotsdoof zijn geworden op latere leeftijd. Of zij gebaren kennen hangt van hun eigen initiatieven daartoe af.
Ik neem aan dat de twee bedoelde treinreizigsters tot de categorie echt doven behoren. In sommige opzichten leven die mensen in een andere wereld dan de horenden. Dat iemand stilte wil, het essentiële kenmerk van hun handicap, moet voor hen toch wel als tamelijk mal overkomen. Niettemin, ze zullen het wel begrijpen als je hen op de tekst op het raam van de trein wijst: Silence!
Interessant.
Zonnige groet,
Iemand die vanaf de geboorte doof is en dus nooit een geluid heeft gehoord, weet waarschijnlijk niet eens wat stilte is. Hij kent immers het begrip geluid niet, laat staan dat hij begrijpt dat het doorbreken van stilte tot irritatie kan leiden. Misschien? Ik zou er ook niets van zeggen, al zit ik zelden in een trein.
Iemand die doof is voelt het geluid, dus die weet wel wat stilte is. Dus die weet (of kan weten) wat irritant geluid is.
Voor doven betekent een stiltecoupé dat ze niet mogen gebaren 🙂
Dag Jona,
Ook doven zijn gewone mensen en zullen begrijpen dat “stilte” betekent geen geluid maken. Maar om je een beetje op te beuren: afgelopen maandag zaten mijn vriendin en ik in een stiltecoupe van de intercity Amsterdam – Deventertoen een schoolklas van zo’n 30 Amsterdamse protopubers (groep 7 en/of 8) met hun begeleiders zitplaatsen zocht. Vanaf de eerste zitplaats na de schuifdeur hoorde ik de voorste begeleider zeggen: jongens en meisjes, dit is een stiltecoupé, de mensen die hier zitten zijn aan het werken en leren. Dus mondje dicht, geen geluid als het niet nodig is. De boodschap ging de groep door en slechts één leerling trok zijn Amsterdamse waffel open, maar werd direct gecorrigeerd door z’n medeleerlingen. En inderdaad dat maakte even wat herrie, maar de intentie was veelbelovend.