De trein van Zutphen naar Zwolle en Groningen vertrok op tijd maar door werkzaamheden voorbij Deventer zal de trein achttien minuten bij Olst moeten stilstaan, dus die aansluiting in Zwolle haal ik alvast niet. Een normale dag op het spoor. Het gemak waarmee dit soort dingen worden omgeroepen en de gelatenheid waarmee de mensen het aanvaarden doen je het ergste vermoeden voor de toekomst. Eergisteren zag ik een postertje met de oproep dat je voor je treinreis altijd een “check” moest doen of je trein wel normaal reed. Ofwel: de NS beloven maar wat en vinden het normaal dat jij vooraf uitzoekt of zij het waar gaan maken,
Kortom: je hebt behoefte aan troost. Aan schoonheid.
En nu is het met schoonheid vreemd gesteld, want we gebruiken woorden als “mooi” voor twee verschillende dingen. Als we het over dingen of dieren zeggen, is het een esthetisch oordeel, maar als we zeggen dat een man of vrouw mooi is, is het een uitspraak over seksuele aantrekkingskracht. Die twee velden overlappen elkaar zelden: ik voel me althans nooit fysiek aangetrokken tot een zonsondergang of een stilleven, terwijl ik omgekeerd de neiging nooit heb mooie mensen te verzoeken zichzelf voortaan op te stellen in een museum. Het wonderlijke is dat ook in andere talen over esthetiek en erotiek met dezelfde woorden wordt gesproken. In het oud-Grieks husselt Plato de zaken bijvoorbeeld vrolijk door elkaar.
Esthetiek en erotiek lopen in de Griekse kunst dan ook dwars door elkaar, zoals in het bovenstaande beeld, dat u kunt zien in het British Museum. Het is een Romeinse kopie van een Grieks origineel, dat wel van brons gemaakt zal zijn geweest. Zoals u al vermoedde, stelt het de godin Afrodite voor, de Romeinse Venus. Dat zouden we al hebben geweten als alleen de kruin zou zijn opgegraven, want dit kapsel, waarin het haar wordt gebonden in twee staarten die bovenop het hoofd in een knoop worden gelegd, is een van de attributen van de liefdesgodin.
Gelukkig bezit het museum méér dan alleen het hoofd: we zien de godin volledig en volledig naakt. Ze komt net uit bad – een kruikje water is op deze foto niet zichtbaar – en het beeld zal wel ooit in een badhuis hebben gestaan. Het aardige is dat dit beeld, vergeleken met oudere sculptuur (zoals de bronzen Zeus van Artemision, Myrons Discuswerper, Polykleitos’ Doryforos of Lysippos’ Apoxyomenos) veel driedimensioneler is. Je kunt er omheen lopen en elke keer toont de godin een ander deel van haar lichaam. Je kunt nu haar rechterborst zien, maar niet de linker. Degene die het kunstwerk als geheel wil bekijken, wordt zo een voyeur, die zich moet inspannen om steeds een ander deel te bezien. Esthetiek en erotiek lopen zo door elkaar heen.
Zo heeft de Griekse bronsgieter het bedoeld, maar als u in Londen de Romeinse kopie bekijkt, zal het u opvallen dat de achterkant aanzienlijk minder goed is uitgewerkt. De simpele verklaring is vermoedelijk dat deze kopie is vervaardigd om, ondanks alles, slechts van één kant te worden bekeken.
Als het beeld, zoals ik vermoed, in een badhuis heeft gestaan, durf ik er een lief ding onder te verwedden dat het onderdeel is geweest van een fontein. (De Farnese-stier in Napels is ook zo opgesteld geweest.) Nu het beeld maar van één kant bekeken kon worden, kon de toeschouwer niet langer steeds iets anders zien door er omheen te lopen, maar door het wisselende licht en steeds anders vallende water bleef het beeld zowel in erotisch als esthetisch opzicht aantrekkelijk.
De trein nadert Zwolle. Het was stil in mijn coupé. Ik heb daardoor kunnen werken en ik heb nu dit stukje af. De boosheid van mijn eerste alinea is verdwenen. De confrontatie met schoonheid biedt inderdaad troost. Mits andere mensen de beleefdheid hebben het rustig te houden in je trein.
[Dit was de 113e aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
De oproep om net voor de vertrektijd de tegenslagen te checken vind ook ik bizar.
In het openbaar vooraf het eigen falen bekend maken?
Het toont weinig vertrouwen in het eigen functioneren.
Jammer genoeg is dit wel op ervaring gestoeld.
Treinende groet,
“als we zeggen dat een man of vrouw mooi is, is het een uitspraak over seksuele aantrekkingskracht.”
Zo gebruik ik het woord mooi niet. Ik kan prima zeggen dat Cristiano Ronaldo een mooie man is, maar zijn seksuele aantrekkingskracht op mij is precies nul. Dat geldt ook voor het overgrote deel van de deelnemers aan missverkiezingen.
Omgekeerd hoeft een mens niet mooi te zijn om seksuele aantrekkingskracht uit te oefenen. Er is dus weliswaar sprake van overlap, maar er is toch een onderscheid.
Misschien is het raar, maar ik mag graag van een naakt beeld close ups maken van de billen en de ahum edele delen, mits aanwezig. Als deel van het geheel en puur uit esthetische overwegingen.
Meestal zijn dat wel beelden van manspersonen.
In mijn vakantie ga ik naar Londen en zal ik o.a. haar bezoeken en van alle kanten fotograferen.
Verder vind ik je uitspraak “als we zeggen dat iemand mooi is etc. ” ook wat te kort door de bocht. Schoonheid en seksuele aantrekkingskracht gaan niet per definitie hand in hand. Soms zijn ook de minder geslaagde exemplaren (in mijn geval van het mannelijke geslacht) best wel prettig.
Mvg
Hoe zou het in Griekenland gestaan hebben. Ook aan een badrand of bij een bron. De mooie soepele beweging van de rechterhand die net wat water geschept heeft en over de rug uitgiet, waarbij het mogelijk wordt een tersluikse blik te werpen op al het schoons rondom haar. Ze zal zich niet oprichten maar licht op haar tenen iets draaien om met een klein plonsje in het water te glijden.
Ik zou willen zeggen: dit beeld is dus juist niet typisch Grieks, maar een prachtig voorbeeld van hellenisme met de kenmerkende, waanzinnige plasticiteit in de beeldende kunst. Voor het eerst komen de beelden los van hun strenge, traditionele vormen. Wat moet het een feest zijn geweest voor de toenmalige kunstenaars om deze nieuwe wegen te bewandelen! Misschien verbeeld ik het me, maar die nieuwe energie, creativiteit en liefde voor het ambacht spat eraf bij deze Venus.
gewoon een lekker wijf