Een paar jaar geleden moest ik voor een familiefeest in Isfahan zijn. Helaas ging er iets verkeerd op Schiphol, waardoor we vertraagd vertrokken, te laat landden in Istanbul en ik mijn aansluiting miste. Een dag oponthoud in het voormalige Constantinopel is voor een oudheidkundige uiteraard een geluk bij een ongeluk en het hielp dat Turkish Airlines zorgde voor een hotel in de stad én een museumdagkaart, zodat ik enkele genoeglijke uren doorbracht in de Chorakerk en (met een waterpijp) op het plein er voor. Ik heb enige tijd iedereen die het maar wilde horen gezegd dat Turkish Airlines met die museumdagkaart, die de maatschappij weinig kost en de gestrande reiziger een onvergetelijke dag bezorgt, een meesterzet had gedaan. In plaats van dat ik mopperde over de vertraging, prees ik de mooie afhandeling. En o ja, je had destijds nog wat beenruimte in een vliegtuig.
Das war einmal und kommt nie wieder. De laatste jaren lijken de stoelen dichter bij elkaar te zijn geplaatst. Waar ik vroeger voldoende beenruimte had om niet volstrekt gesloopt aan te komen, staan de stoelen nu wat dichter bij elkaar en moet ik mijn benen scheef plaatsen, tot ergernis van de reiziger naast me, of ik moet ze in het gangpad leggen, wat nogal onhandig is als er een karretje langs moet.
Met het verkleinen van de stoelruimte volgt Turkish Airlines een algemenere trend: alle luchtvaartmaatschappijen proberen zoveel mogelijk passagiers in een vliegtuig te stouwen en zo de winst te vergroten. Dat reizigers kans zo meer kans maken op trombose, is geen bezwaar.
Airbus heeft onlangs een methode voorgesteld om de reizigers zó op te stapelen dat de capaciteit nog verder kan worden vergroot (meer). De vergelijking met de slavenschepen die ooit de Atlantische Oceaan over voeren, is al vaker gemaakt – bij mijn weten voor het eerst in de roman Hannibal van Thomas Harris – en gaat volkomen mank. Het beroemde negentiende-eeuwse plaatje hiernaast, van een schip vol opeengepakte slaven, is namelijk afkomstig uit abolitionistische propaganda en moet worden genomen met een korreltje zout, terwijl het voorstel van Airbus reëel is.
Alsof het nu nog niet erg genoeg is. Zie het plaatje hiernaast voor een simpel voorbeeld uit de Airbus A321 waarmee ik van Tasjkent naar Istanbul vloog. Mijn reisgenoten en ik zaten op de rij waar stoel F zich bevindt. Hier hadden we de beenruimte waarom we speciaal hadden gevraagd. Vóór ons zat een Italiaans echtpaar op stoelen D en E. En nu moest meneer E naar toilet. Gaat hij zijn slapende echtgenote op stoel D wekken? Natuurlijk niet. Hij loopt langs de zijwand voor stoel F langs, en wekt de drie Hollanders. Drie vreemdelingen storen is immers minder erg dan één echtgenote. Het hemd is nader dan drie rokken.
Turkish Airways kan hier natuurlijk weinig aan doen. Hoewel: ik ben er vrij zeker van dat meneer E, als hij rustig had kunnen nadenken, minder asociaal zou zijn geweest. Zoals ik ook vrij zeker weet dat de Italiaanse man die, toen we eens van Beiroet naar Rome vlogen, zijn stoel in de slaapstand knalde en bijkans de knieën brak van de langbenige man achter hem, minder asociaal zou zijn als hij even had kunnen nadenken.
Het is natuurlijk denkbaar dat Italiaanse mannen – “de Pathanen van Europa”, zoals ze bekendstaan in de Iraanse en Pakistaanse horeca – asocialer zijn dan de rest van de mensheid, maar ik denk dat de twee voorbeelden iets anders illustreren: dat het de omstandigheden – veel mensen op elkaar gepropt – zijn die ons brengen tot hufterig gedrag. En dáár kunnen luchtvaartmaatschappijen iets aan doen, namelijk door minder mensen op elkaar te proppen. Dan maar wat minder winst.
Al betekent dat natuurlijk weer dat er meer vluchten moeten worden gemaakt, wat niet echt fijn is voor het milieu en de mensen die naast een luchthaven wonen.
Hoe dat ook zij: door situaties te creëren waarin mensen onbeschoft worden, heeft Turkish Airlines, waar ik ooit veel respect voor had, bij mij zijn krediet verspeeld.
“volkomen mank”
Inderdaad. Op een slavenschip gingen er namelijk 600-700 mensen in een kleinere ruimte.
De openingszin is in ieder geval fantastisch!
Mijn vliegervaring schiet hierbij te kort …
Vakantiegroet,