Ruttes Romeinse Rijk

rutte

Gisteren maakte de Leidse historicus Mark Rutte de voorlopig domste opmerking uit zijn loopbaan. Konden we zijn onwetendheid over de Hollandse Schouwburg nog afdoen als een moment van verstrooidheid aan het einde van een persconferentie, een opmerking in een interview is weldoordacht. De geïnterviewde herleest het immers en als hij minister-president is, heeft hij ook nog mensen die er even naar kijken. Rutte heeft willens en wetens aan de vooravond van het Nederlandse voorzitterschap van de EU in de Financial Times “on record” willen gaan met zijn opmerking dat Europa óf de migrantenstromen moet indammen óf ten onder zal gaan zoals het Romeinse Rijk.

Dit is om twee redenen fout. De eerste daarvan is dat de Germaanse stammen die zich in de vierde en vijfde eeuw in het Romeinse Rijk vestigden, opgingen in de plaatselijke bevolking. Het is een van de verdiensten van de twintigste-eeuwse archeologie dat ze het idee weerlegde dat Rome door volksverhuizingen ten onder is gegaan. De immigranten – groepen van hooguit enkele tienduizenden Germanen op een bevolking van tientallen miljoenen Romeinen – zijn geassimileerd.

Sommige uit geschreven bronnen bekende migraties zijn bijvoorbeeld niet terug te vinden in het bodemarchief omdat de landverhuizers zich volledig Romeins waren gaan gedragen. De Visigoten streden vóór Rome tegen Attila, de Franken sloegen nog in de zesde eeuw munten met het portret van de Romeinse keizer. Niet dat de Germaanse krijgers allemaal lieverdjes waren die niet wisten hoe snel ze Romeins moesten worden, maar grosso modo assimileerde men. En snel.

Het waren trouwens niet alleen archeologen die hierop wezen: ook historici herkenden dit. Ik ben er vrij zeker van dat Mark Rutte, toen hij in Leiden geschiedenis studeerde, van zijn docenten (van wie ook ik college heb gehad) heeft gehoord dat de migratie-theorie over de val van het Romeinse Rijk al driekwart eeuw geen mainstream meer is.

De tweede fout is dat Rutte doet alsof hij niet weet dat een historische vergelijking dan en slechts dan is toegestaan als ze wordt toegelicht. Dat heet “de rechtvaardiging van het comparandum” en Rutte heeft in zijn tweede of derde jaar vernomen welke regels daarvoor zijn. Geschiedtheorie en -methodiek zijn geen leuk vakken, ik weet het, maar geëxpliciteerde kennis van de methode vormt wel de kwaliteitsgarantie van de geschiedwetenschap. Dat weet Rutte heel goed.

Of je nu het Romeinse Rijk vergelijkt met de EU of dat je vluchtelingen vergelijkt met soldaten, je moet je comparandum rechtvaardigen. Ik zeg hiermee overigens niets nieuws: Jan van Aken wees er ruim een maand geleden, toen Rutte zijn malle vergelijking in de Tweede Kamer maakte, in dit stuk in het NRC Handelsblad al op dat je niet zomaar alles met alles kunt vergelijken. (Full disclosure: Van Aken had mij gevraagd als meelezer.)

Kortom, Rutte heeft niet de inhoudelijke kennis en mist de ambachtelijke vaardigheid die een doctoraalbul rechtvaardigen. Dit roept de vraag op hoe hij dan ooit heeft kunnen afstuderen als historicus. En die vraag bedoel ik niet als een grappige plaagstoot – er is écht iets in Leiden dat mij zeer verontrust.

Ik heb al een paar keer het grapje gehoord dat in Leiden een docent economische geschiedenis rondloopt die zich doodschaamt omdat hij Rutte, die ooit vijftig miljard zoek maakte, een genade-zesje voor zijn vak heeft gegeven. Zoals we nu en duidelijk zien, is Mark Rutte ook voor oude geschiedenis en de theoretische vakken gematst.

Ik heb zowel aan de VU als in Leiden gestudeerd. Aan de eerste universiteit haalde ik gemiddeld achten. In Leiden waren dat plotseling alleen maar negens. Ik begin me serieus af te vragen wat mijn Leidse bul waard is geweest.

Deel dit:

28 gedachtes over “Ruttes Romeinse Rijk

  1. Mooi zoals jouw blogtitel duidelijk maakt dat Rutte weer eens zegt: Ra ra, zie mij weer eens raar doen ….”

    Wanneer zijn de nieuwe verkiezingen?

    Vriendelijke groet,

  2. Dat geïnterviewden een interview mogen nalezen en corrigeren, is in Nederland weliswaar (jammer genoeg) gebruikelijk, maar in het buitenland veel minder en voor de Angelsaksische pers zo goed als taboe. Het lijkt me dus niet zo zeker dat Rutte of zijn medewerkers hebben meegelezen.
    Dit is slechts een detail, natuurlijk, maar details zijn óók belangrijk.

  3. Als iemand iets raars zegt over het klimaat, zijn klimaatwetenschappers er altijd snel bij om het tegen te spreken. Als creationisten het woord nemen, reageren de biologen. Hebben de Leidse historici eigenlijk al ergens aangegeven dat Rutte’s ideeën niet kloppen?

    1. Voor zover ik weet niet en ik denk eerlijk gezegd dat je zoiets ook even de tijd moet geven. Niet iedereen kan even een vrijdagochtend uittrekken om een persbericht te schrijven dat nog voor het weekend online kan en zaterdag in de krant staat.

      Nu kun je tegenwerpen: dan is de organisatie verkeerd ingericht. En dat is waar. Die is opgebouwd rond het onderzoek en niet rond de voorlichting. De structuur van de oudheidkunde werkt de verspreiding van desinformatie in de hand en hét kernprobleem is dat niemand daar iets aan wil doen.

      En zo verliest het vak draagvlak.

  4. kees claassen

    De clou van die opmerking is: Europa gaat ten onder als de migrantenstroom die nu zo massaal gaande is, blijft doorgaan. De komende jaren dreigen miljoenen moslims uit Middeleeuwse culturen Europa (kalifaat, sharia) te overstromen. En dat een sterk geacht Europa ten onder kàn gaan. Ooit is ook het sterk geachte Romeinse Rijk ten onder gegaan. De huidige politiek van Rutte, de andere Europese landen en de EU houden die ondergang niet tegen, integendeel. Schrijf hier eens over Jona Lendering.

      1. kees claassen

        Uw oplossing, ik vermoedde het al, is een Verenigde Staten van Europa: Europa moet een eenheid worden (militair, politiek, economisch, sociaal en cultureel) onder één regering. Hoe? Door elke cisis weer aan te grijpen om de nationale soevereiniteit van Nederland en andere Europese landen – is democratie – in te perken, zodat we de status van Europese provincie krijgen. Elke mogelijkheid om ons land dan nog te beschermen tegen een massale overstroming door jihadisten en jihad-sympathisanten (merendeel van de moslims uit het Midden-Oosten) is dan verkeken. Dat wordt een burgeroorlog.

  5. Ben Spaans

    Mensen, hulp is onderweg. Maarten van Rossem brengt in februari een boekje uit over de val van het Romeinse rijk, zo heeft hij in de ‘Maarten’ aangekondigd, waarin hij reeds een korte voorpublicatie weggaf ☺ (die mij heel erg deed denken aan The Fall of Rome van Adrian Goldsworthy trouwens)

    1. O dat is kras, want ik heb wel eens een lezing over een oudheidkundig onderwerp van Van Rossem moeten overnemen nadat hij had aangegeven daar geen verstand van te hebben.

  6. mnb0

    Het Romeinse RIjk verloor in de vijfde eeuw weliswaar de helft van zijn grondgebied, maar ging bepaald niet ten onder. Het duurde nog zo’n tien eeuwen voort. En dat is al bekend sinds

    http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/BURLAT/home.html

    Het maakt niet zoveel uit of Rutte op de hoogte is of niet. Hij is politicus. Macchiavelli heeft er al op gewezen dat het niet zozeer van belang is eerlijk te zijn als eerlijk te schijnen. En Rutten weet bliksems goed (omdat het Nederlands lagere school onderwijs dat nou eenmaal ingeprent heeft) dat volgens vele Nederlanders het Romeinse Rijk wel ten onder is gegaan in 475 en dat dat door de Volksverhuizingen kwam. Wat zal hij dan nog malen om historische accuratesse?

  7. Jaap-Jan Flinterman

    Is dit echt de “voorlopig domste opmerking” uit de loopbaan van de ‘historicus’ Mark Rutte? Zelf zou ik de erepalm toch eerder laten gaan naar de opmerking over de wenselijkheid van terugkeer naar de ‘Gouden Eeuw’. Gedeelde eerste plaats met Balkenende: ‘VOC-mentaliteit’. Dat is echt pijnlijk geheugenverlies. In vergelijking daarmee is een uitglijjer over de Oudheid nou ook weer niet zo erg – hoewel betreurenswaardig.

    1. Je mag mijn stukjes lezen zoals je wil, maar de kop en de eerste driekwart gaan toch echt over Ruttes Romeinse Rijk. Daarna heb ik gezocht naar een oorzaak, die ik zoek in een wat laconieke manier van cijferen. Het woord tentamenfraude vind ik daarvoor wat groot.

      Je bent ondertussen niet de enige die mijn stukje leest alsof ik tentamenfraude aan de orde wil stellen; ik heb reacties gehad waaruit blijkt dat er eind jaren tachtig, begin jaren negentig wat makkelijk is gecijferd. Misschien was dat de tijdgeest?

  8. Dom? Je bent te aardig voor hem. Het zou dom zijn geweest als Rutte serieus had geprobeerd om een historische vergelijking te maken. Maar hij gebruikt de geschiedenis alleen om zichzelf met een soundbite een aura van staatsmanschap te geven, voor dichte grenzen te pleiten en en passant Syrische vluchtelingen weg te zetten als nieuwe barbaren. Niet dom, maar effectief voor het grootste deel van zijn electoraat, vrees ik, en dus gewoon door en door cynisch

    1. Je zou gelijk kunnen hebben. In elk geval zou ik hebben gehoopt dat een premier, die toch het hele land vertegenwoordigt, eens tegen “rechts” zegt: “houd er nou eens mee op uitgerekend de zwaksten, de Syrische vluchtelingen, de schuld te geven van problemen waar zij meer dan wij het slachtoffer van zijn”.

      Dat zou hem van een politicus veranderen in een staatsman.

  9. Even los van hoe de heer Rutte functioneert als premier, ik vraag me af of er tijdens zijn studietijd veel aandacht aan het einde van het Romeinse Rijk is gegeven. Meestal wordt hier tijdens de propedeuse heel snel over heen gelopen (hoogstens met wat aandacht voor de Donatio Constantini), laat staan dat er een ‘in-depth’ studie wordt aangeboden van alle factoren die leidden tot de val van het West-Romeinse Rijk.

    Wat niet wegneemt, natuurlijk, dat het bezigen van dit soort foute argumentaties heel onverstandig is, omdat men de deur open zet voor snoeiharde kritiek – een premier hoort zijn zaakjes te kennen, of mensen in dienst te hebben die dat doen. Foei.

    Overigens, prima stuk van Jan van Aken en zijn meelezer. Ik zou de gang van Merkel naar Erdogan trouwens liever vergelijken met het afkopen van een barbaarse dreiging, zoals bijvoorbeeld Attila de Hun.

  10. Fred Vellinga

    “Niet dat de Germaanse krijgers allemaal lieverdjes waren die niet wisten hoe snel ze Romeins moesten worden, maar grosso modo assimileerde men. En snel.”
    Jaja, die assimilatie ging zo snel en succesvol dat ze helemaal vergaten Latijn te leren en te spreken.
    Anders gesteld; waarin assimileerden die Germanen dan?
    Of, er zijn twee type Germanen; de Germanen die migreerden, assimileerden, oplosten en verdwenen, de Type A, en de Germanen die thuis bleven, de Type B Germanen. Of zijn ze allemaal gemigreerd?
    Die type A Germanen zijn bijzonder. Eerst assimileerden, losten ze op, in de Romeinen, en later assimileerden die Romeinen, het schijnen er tientallen miljoenen zijn geweest, ook ergens in. Want ze zijn er niet meer. Het is knap dat je in een niet meer bestaande verzameling Romeinen, een niet meer bestaande verzameling Germanen kunt vinden. Aan de andere kant, waarom ons daar druk over maken. We hebben Type B nog.
    Het zorgwekkende aan Rutte’s uitspraak zou kunnen zijn, dat Rutte denkt dat wij nazaten zijn van de Romeinen, schatplichtig aan hen zijn, en dat het Romeinse Rijk als goed voorbeeld zou moeten dienen. (Late we dan maar snel ons leger op sterkte brengen!)
    Dit is net zo bizar als de Romeinen die dachten dat ze afstamden van de Trojanen terwijl ze in werkelijkheid een herdersvolkje met een asiel (een fysieke plek waar ‘allochtonen’ woonden en denk ik bedoeld om mensen aan te trekken) waren, ergens op een heuvel, hier ver vandaan.
    Kortom, de minister-president was gewoon goed op dreef om als echte politicus de zaken weer eens totaal anders voor te stellen dan ze zijn.
    Wij Nederlanders zouden wel eens nazaten kunnen zijn van die mensen die vroeger een VOC mentaliteit hadden.

    1. “Jaja, die assimilatie ging zo snel en succesvol dat ze helemaal vergaten Latijn te leren en te spreken.”

      Eh, de Franken, de Visigoten, de Sueben, de Ostrogoten: ze spraken allemaal Latijn, waren allemaal christelijk en hun leiders duidden zich aan met Latijnse titels.

Reacties zijn gesloten.