Ik zal de allerlaatste zijn om te zeggen dat kennis van de Oudheid noodzakelijk is, maar soms zit er in de bonte grabbelton van antieke ideeën iets bruikbaars. Zoals Aristoteles’ opvattingen over de wijze waarop mensen in een discussie anderen overtuigen, een onderwerp waar hij opvallend veel en heel origineel over heeft geschreven. De Griekse filosoof meende dat drie factoren een rol speelden:
- logos: de logische opbouw van de argumentatie;
- ethos: of de spreker persoonlijk overtuigend is;
- pathos: of de spreker aan de gevoelens van het publiek weet te appelleren.
Klinkt simpel, is simpel. Er zijn eenvoudig te benoemen fouten die je kunt vermijden.
- Slechte logos: als aan oud-Griekse standbeelden de neuzen ontbreken, wil dat nog niet zeggen dat de oude Grieken geen neuzen hadden.
- Slecht ethos: Nout Wellink heeft gelogen over de inflatie bij de invoering van de euro en heeft daardoor geen geloofwaardigheid meer als hij spreekt over de eenheidsmunt.
- Slecht pathos: als je een EU-grondwet aan een referendum onderwerpt, kun je dreigen met “als jullie niet vóór stemmen, komt er oorlog!”, maar het is geen angst die bij het publiek leeft.
Ja, ik verwees naar het referendum van elf jaar geleden, waarover ik destijds al heb geschreven (hier). Nou wil ik niet beweren dat alles beter zou zijn als iedereen voortaan zou luisteren naar wat ik zeg over Aristoteles, maar ik vrees toch dat de boodschap van toen onverminderd actueel is. De huidige voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, probeert namelijk weer eens te appelleren aan niet-bestaande angsten: “Een Nederlands ‘nee’ tijdens het Oekraïne-referendum op 6 april kan de deur openen naar een grote continentale crisis”.
Nee hoor. Als Nederland de verdragstekst afwijst, verandert er helemaal niks. Het verdrag is, zoals ook de organisatoren van het referendum weten, al in werking getreden en kan hooguit opnieuw besproken worden, waarbij ’s Neêrlands bezwaren ter kennisgeving zullen worden aangenomen en waarna men overgaat tot de orde van de dag. Dat is niet wat iedereen zich voorstelt bij een democratische besluitvorming, maar het staat eenieder vrij bij de komende verkiezingen – Europees of landelijk – een stem uit te brengen op een partij die daarin verandering wil brengen.
Bangmakerij, dat is dus precies wat we niet nodig hebben. Noch van Juncker, die zou moeten weten dat je alleen kunt appelleren aan angsten als die reëel zijn, noch van de organisatoren, die appelleren aan een evenmin bestaande angst voor de Russische Beer. Nederland verkeert zeker in staat van verwarring, en je kunt Nederlanders behoorlijk gek krijgen, maar ze laten zich niet elke angst aanpraten. Iets zegt me dat het Oekraïne-referendum niet kan rekenen op voldoende angst. De opkomstdrempel van 30% zal niet worden gehaald en daarmee waait de storm waar Juncker bang voor lijkt te zijn, gewoon over en blijft de burger gewoon verongelijkt achter.
Persoonlijk vind ik referenda geen goed idee in een democratie waar we kiezen voor vertegenwoordigers. Men snapt niet alle achtergronden en stemt dan met de verse retoriek van de volksmenners in het hoofd.
En uiteraard zijn Zwitsers slimmer dan Nederlanders.
/sarcasme.
Geachte heer Lendering, ik zou het op prijs stellen als U zich op Uw overigens gewaardeerde oudheidkundige site van politieke stellingname’s onthoudt. U vertroebelt mijn zicht op U.
Dit is geen oudheidkundige site maar een blog. Daar heeft een auteur de totale vrijheid.
U heeft in zo’n beetje alle blogs over de stand van de wetenschap in Nederland blijkbaar de politieke stellingname gemist…
De prijsstijging na de invoering van de euro was ongeveer 2%. Die bestond uit de toentertijd normale inflatie van 0,5% plus de btw-verhoging van 1,5% die op hetzelfde moment werd ingevoerd (van 17,5% naar 19%). Deze prijsstijging was dus niet het gevolg van de invoering van de euro maar van de btw-verhoging. Dat belofte dat de invoering van de euro niet tot inflatie zou leiden werd niet gebroken, maar dat was natuurlijk aan de goegemeente niet goed uit te leggen aangezien die alleen maar de hogere prijzen zag.
Ik herinner me iets anders. Al voor de invoering van de munt werden de prijzen aangepast om mooie euro-bedragen op te leveren. Na de invoering van de euro ging dat door, waarbij vooral de horeca de aandacht trok. Wellink ontkende aanvankelijk dat er iets speelde, maakte vervolgens een onderscheid tussen reële en ervaren/waargenomen inflatie, gaf toen toe dat er wel degelijk inflatie was door de invoering van de euro en moest uiteindelijk erkennen dat hij daarvoor al zeer vroeg was gewaarschuwd.
Het verhaal van Wellink klopt. Er speelde niets, de reële inflatie was 0,5, de waargenomen inflatie was 2%, hij gaf toe dat de mensen met prijsstijgingen werden geconfronteerd en iedereen wist van te voren dat het verhaal niet goed werd uitgelegd.
Maar iedereen was ontevreden over de prijsstijgingen, wilde een schuldige aanwijzen en hij en Zalm waren nou eenmaal verantwoordelijk. Maar hun grootste fout was dat ze het volk als dom zagen die het correcte verhaal niet zouden begrijpen en daarom misschien tegenstand zouden gaan bieden.
De horeca maakte misbruik van de stommiteit van hun klanten en verdubbelde zowat hun prijzen. Dat heeft met inflatie niets te maken. Veel klanten bleven uit protest lang weg uit de horeca.
Mee eens. Wellink als ‘ongeloofwaardig want leugenaar’ neer te zetten gaat wel ver, met grote woorden.
Dan kunnen we de hele politiek van de afgelopen anderhalve eeuw (minstens) wel wegzetten als ongeloofwaardig.
De gulden werd tegen een te lage (wissel)koers ingevoerd ten opzichte van Euro en DMark
Hierdoor was het in ons land goedkoop zakendoen, werd de economie oververhit en onstond daardoor de wat overdadige inflatie.
Die koers stond al een paar jaar vast. Als dat al tot een economische reactie leidde dan zou die al te zien moeten zijn geweest voor de invoering van de euro.
http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/internationale-handel/nieuws/default.htm
Klik op deze CBS pagina op ‘Export naar EU landen’. Je ziet dan een forse daling in de eerste 3 kwartalen van 2002, gevolgd door een langere stijging tot eind 2003. Dus het tegenovergestelde van een ‘oververhitting’.
Men snapt, volgens J. Maas, niet alle achtergronden en stemt dan met de verse retoriek van de volksmenners in het hoofd. Hij bedoelt zeker Timmermans. Dat is ook al zo’n bangmaker waar “men” niet meer in gelooft. Is overigens wel arrogant of denigrerend om de voorhoede, 450.000 mensen groot, die dit referendum heeft afgedwongen als onwetenden weg te zetten. Of zijn zij die kwalijke volksmenners? Of is het volk dan zo dom nu het de gevestigde politieke partijen stap voor stap laat vallen?
Het zijn overigens niet de organisatoren, die appelleren aan vermeende angst voor de Russen. Juist de bangige EU-bonzen verwijten hen de Russen in de kaart te spelen met een afwijzing van Oekraïne als toekomstig kandidaatlid van de EU (de volgende stap).
Of de 30% wordt gehaald? Niet als het aan de regering ligt, die het referendumbudget voor de gemeenten meer dan 50% heeft gekort waardoor er o.a. veel minder stembureaus komen.
Het wordt helaas nog veel erger als je de verhoudingen uit onderzoeken leest tussen deze drie factoren, schokkend, maar verklaart heel veel. Zo is er ook in communicatie, woorden, articulatie, lichaamstaal. Ook hier zijn de verhoudingen op zijn minst schokkend t.o.v. wat de meeste mensen veronderstellen. Of helaas nog cynischer, het verloop van het aantal grote media bureau’s die het dagelijks nieuws bepalen. De werkelijkheid is voor iedereen een perceptie die in hoge mate controleerbaar is. Zo heeft hij ook wel over politieke bestellen geschreven volgens mij, wat is beter democratie of depotisme? Dat is geheel afhankelijk van de despot en het volk ben ik bang. Ik zie het in beide gevallen somber in voor Nederland op dit moment.
Als men nu eens kon vertellen wie de volksmenners waren & zijn, schieten we al een heel eind op. Maar de ellende is, dat geen enkele partij zegt, dat zij populisten zijn, terwijl elke partij zich aan dat gedrag schuldig maakt.