Een kwart eeuw geleden. De cafés heetten Wildschut, De Brakke Grond, De Chirurgijn, De Pels of Gollem en wij hadden steeds dezelfde grappen. Ik zei bijvoorbeeld dat ik de zanger was van Spargo – iets wat zó gênant was dat het domweg niet bij mensen opkwam dat het verzonnen moest zijn. Als het gezelschap neigde tot cultureel elitisme, hadden we het over het aankomende Anton Pieck-retrospectief in “het Stedelijk”. Het grappige was dat mensen vaak meepraatten alsof ze Pieck altijd al een onderschatte kunstenaar hadden gevonden. Slechts een enkeling zei dat hij (vaak een zij, overigens) nog niet had gehoord van opgemeld retrospectief en dat het haar (soms een hem) verbaasde, maar dan zeiden we dat het niet aan Pieck lag dat mensen het niet artistiek vonden. Zo’n oordeel zei meer over degenen die naar de kunst keken en het was goed dat “het Stedelijk” met dit retrospectief de relatie tussen kunst, kunstenaar en kunstkenner problematiseerde.
Uiteraard is er nooit een Anton Pieck-retrospectief geweest in het Stedelijk Museum maar het was opvallend dat mensen het mogelijk achtten dat Wim Beeren zo’n expositie zou kunnen organiseren. Terwijl je toch op je klompen aanvoelt dat dit niet kan. Zoals je ook op je klompen aanvoelt dat niemand ooit een tentoonstelling zal wijden aan kleurenkladder Marc Chagall. Het is waar dat sommige mensen een ontluisterend gebrek aan goede smaak hebben, maar zó smakeloos komt in werkelijkheid natuurlijk niet voor.
Ik schrok dus toen ik de bovenstaande poster zag. Het werd nog erger toen ik in Het Parool meer las over het schilderij, dat “Calvarie” bleek te heten.
Chagall schilderde Calvarie in 1912, hij was toen 25 jaar oud. Het toont een gekruisigde Jezus, afgebeeld als onschuldig kind – wat direct voor een enorme ophef zorgde. En eigenlijk was het nóg erger: later verklaarde Chagall dat het kind aan het kruis niet Jezus was, maar dat hij het zelf was; het schilderij verbeeldt het lijden van de kunstenaar. Het lijden van het Joodse volk, altijd en overal.
Ik mocht ooit graag in het café de draak steken met de blasé cultuurdames en -heren, maar een kunstenaar die meent te lijden en dat zijn lijden het lijden van zijn volk weerspiegelt… hoe smakeloos wil je het hebben? Gijs van Tuyl, die dit schildersel uit de collectie van het Metropolitan Museum of Art in New York haalde, zegt: “Waarom het tot nu toe zo weinig te zien is in het MoMA, is me een raadsel.”
Mij niet.
Over gebrek aan smaak hoeft men echt niet te twisten. Zoals een wijs man ooit zei: “liever helemaal geen kunst dan Marc Chagall”.
Artikel over Chagall grote kunst. Klasse. Lees ook eens Michel Houellebecq: de kaart en het gebied.
Het is zo doodjammer van Anton Pieck dat hij zichzelf eigenlijk de afgrond heeft in getekend en geschikderd. In een documentaire over hem waren zeer veel schetsen en ontwerpen voor zijn “schilderijen” te zien. Die waren los getekend en geschilderd, zwierig, met frisse lichte kleuren en artistiek zeer genietbaar. Pas nadat hij ze had “uitgewerkt” waren het de burgertruttige quasi Biedermeiertjes geworden, die we helaas zo goed kennen.
Moest de schoorsteen roken?
Niet in het Stedelijk, wel in het Rijks.
https://www.rijksmuseum.nl/nl/zoeken?p=1&ps=12&maker=Anton%20Pieck&ii=0
(Geen afbeeldingen wegens nog geldig auteursrecht.)
Chagall, prima werk. Elitaristische trutjes mogen daar niet naar kijken, die vergrauwen de kleuren.
Hoe invoelbaar de boodschap van deze video ook is, de bron ervan is een beetje… wat zal ik zeggen? Zie, uit dezelfde koker (Prager University):
https://www.youtube.com/watch?v=UjGPHF5A6Po
Intelligent design!
Gelukkig heb ik niet genoeg verstand van en gevoel voor beeldende kunst om te beoordelen of Chagall een kladderaar is. Van muziek heb ik dat wel en Spargo is inderdaad genant.
Dit is zo heerlijk over de top! Hyperbolisch tot en met. Ooit kunst beoordeeld aan de hand van de persoonlijkheid van de kunstenaar? Of literatuur op basis van de persoonlijkheid van de auteur? Ik beoordeel dit als superieure ironie…
Misschien helpt het om Cagall’s werk te bezien als ‘volkskunst’, ‘street-art’ of ‘graffiti’? Met zulke eigentijdse uitingen is het namelijk zeer verwant.
I.t.t. tot de vorige respondent, proef ik geen ironie maar serieuze ergernis. Het argument ‘smakeloosheid’ werd al vanaf het begin van de ‘modernistische’ bewegingen in de kunst (het fauvisme) in stelling gebracht door kunstbeschouwers die geschoold waren in de Beaux Arts school. Hetzelfde gold voor ‘negernuziek’. Dit verzet heeft niet mogen baten. De ‘negermuziek’ heeft via jazz, soul en jeugd- en popmuziek de traditionele kwaliteits hiërarchie radicaal overhoop gegooid. Ooit als ‘laag’ en ‘volks’ beschouwde cultuuruitingen domineren inmiddels de publieke ruimte. Het onderscheid tussen ‘hoge’ en ‘lage’ cultuuruitingen wordt niet meer geaccepteerd. In de beeldende kunsten heeft het ‘modernisme’ een dominante positie bevochten. De ‘smakeloosheid’ heeft ongekende diepten bereikt (zou je vanuit Beaux Arts standpunt kunnen zeggen).
Hoe dit ook zij, je ergeren aan het werk van een kunstenaar die in 1887 is geboren, lijkt me nogal vergeefs. Chagall is allang bijgezet in het modernistisch pantheon.
Als mensen niet herkennen of een stukje ironisch of serieus is, is het goede ironie. 😉
Wist je, beste Jona, dat jouw blog volgens het Lovecraft thema is opgebouwd? Dat is een soort sjabloon, maar wat naam betreft natuurlijk wel zwaar beladen. Literair? Occult? Magisch-realistisch? Horror?
Wat heeft horror pulp met historische kritiek te maken? Ben benieuwd.. .
Weet ik niet: ik vond de tegenstelling juist zo treffend.
Wat versta je onder het ‘Lovecraft thema’?
Even naar de footer scrollen en dan zie je een link die zo heet.
O ja haha. De WP themanamen hebben een hoog Ikeagehalte…
IKEA = Cthulhu?
Op die manier café- en terrasbezoekers voor de mal houden, dat doe ik ook graag. Ironie ervan wordt vaak niet begrepen.
De musical Fiddler On The Roof die ik ooit in Carré gezien heb, hielp ook al niet om Chagall te waarderen. Maar toen ik drie jaar geleden een Chagall-museumpje in Zuid Frankrijk bezocht, was ik plotseling wèl getroffen in een kamer waar vier doeken van de schilder tegenover elkaar hingen. Verbeelding van heimwee naareen weliswaar geïdealiseerde- maar definitief verloren wereld in de Oekraïene als het niet Polen of Zuid-Rusland was.