Het kan ook nooit eens gewoon goed, als oudheidkundigen de publiciteit zoeken. Hier vindt u weer eens een klassiek overdreven bericht. Samenvatting:
Latest tests on charred ancient papyri reveal the invention of metallic ink to be several centuries earlier than previously thought.
U hoeft het artikel verder niet te lezen, want er staat vooral in wat de Herculaneum-papyri zijn, hoe die in 79 na Chr. zijn verbrand en dat ze die nu met röntgenstralen proberen te lezen. En nu hebben ze dus ontdekt dat er metaal in de inkt zat. Dat is eeuwen eerder dan men had verwacht. Beweert men.
Hier is nog een citaat. Het komt uit het Oxford Handbook of Papyrology, een standaardwerk dat elke oudheidkundige wel eens heeft bekeken. Het staat op bladzijde 18, dus je hoeft niet het hele boek te lezen om erachter te komen.
The earliest occurence of metallic ink is from the third century BCE.
Een noot verwijst naar een artikel uit 1990, dus we weten het ook alweer een kwart eeuw of zo. Het lijkt echter onbekend te zijn aan de wetenschappers die het oorspronkelijke artikel schreven, die nog denken dat alles wat we weten over antieke inkt, is gebaseerd op een passage uit de encyclopedie van Plinius de Oudere. Tja, als je antieke teksten als norm neemt, is álles vroeg of laat nieuws. “Anders dan we op gezag van Plinius meenden,” zou een volgend academisch persbericht kunnen zijn, “komen er in Cyrenaica geen basilisken voor.”
Het onderzoek heeft sinds 1990 niet stilgestaan. In Qumran, waar de Dode Zee-rollen zijn gevonden, zijn inktpotten gevonden en de sporen van de inhoud daarvan zijn onderzocht. Daarbij zijn koper en aluminium gevonden. In combinatie met andere ingrediënten krijg je een soort “signatuur” van de inkt, die weer kan worden gebruikt om de herkomst vast te stellen. Zo is er een kalkverbinding aangetroffen in de inkt van Qumran die niet uit de omgeving komt, wat suggereert dat de inkt (en wellicht de tekst) niet ter plekke is vervaardigd.
Kortom, de wetenschap is allang voorbij het punt waarop de aanwezigheid van metaal in antieke inkt nieuws was. Vraag één: waarom bluffen oudheidkundigen? Cijfer: twee vijfde van de persberichten bevat fouten die de betrokkenen moeten hebben herkend. Vraag twee: waarom nemen journalisten kritiekloos alles over wat oudheidkundigen de wereld in sturen?
Willen de geesteswetenschappen overleven, dan moeten ze investeren in een betrouwbare voorlichting. Geen kletspraatjes à la Fik Meijer of Maarten van Rossem, geen overdreven persberichten als hierboven. Vertel over het onderzoek zoals het is, want dat is interessant genoeg – bijvoorbeeld dat je de ingrediënten van inkt kunt gebruiken om de herkomst te bepalen. Echt, niemand, maar dan ook werkelijk niemand, schiet er iets mee op als wetenschappers maar wat roepen om aandacht te krijgen.
“Echt, niemand, maar dan ook werkelijk niemand …”
Behalve ik dan, die zich iedere keer weer amuseert als jij boze stukjes schrijft.
Hear, hear.
De boze stukjes zijn inderdaad het leukste.
Vriendelijke groet,
Ik sluit me hierbij aan. Al vind ik de wat minder boze stukjes doorgaans ook buitengewoon lezenswaardig.
Het artikel in The Guardian bevat een comment-sectie. Je zou het daar de lezers en journalist haarfijn uit kunnen leggen.
Bedankt voor de tip.
Van dezelfde orde: claims dat men in de oudheid geen woord voor de kleur blauw zou hebben gehad, en een theorie die daaruit afleidt dat men die kleur toen nog niet kon zien.
http://www.sciencealert.com/humans-couldn-t-even-see-the-colour-blue-until-modern-times-research-suggests
Het artikel waarna je verwijst beweert: ” the first society to have a word for the colour blue was the Egyptians, the only culture that could produce blue dyes.”. Ik neem aan dat het bestaan van een woord voor “blauw” vóór de Egyptenaren kan worden aangetoond (bijvoorbeeld via de technieken die worden gebruikt om “proto-pre etc talen te reconstitueren)? Op welke gronden denkt men overigens dat de Egyptenaren als eerste blauwe kleurstoffen kenden? En hoe zit dat met blauwe bloemetjes, bosbessen enzovoorts?
Het aantonen van een ouder woord is blijkbaar problematisch vanwege de kennis van oude(re) talen. Wat niet wil zeggen dat men geen woorden had voor blauw, maar alleen dat we geen 100% kennis hebben van de talen tot 5000 v. Chr.
Dat de Egyptenaren de kleur kenden staat wel vast denk ik door wat ze er mee deden in de kunst. maar met een woord erbij weten we dat ze het als aparte kleur zagen. Ze gingen er wel met opzet voor.
wat natuurlijk blauw aangaat, tsja, dat zegt die theorie dus: ze zouden het niet hebben herkend als blauw maar als een soort grijs of een soort groen. Niet dat ze kleurenblind waren of zo.
Zelf vind ik die theorie wat vergezocht, en ik denk dat het snel onderuit te halen valt met gedegen onderzoek van taalkundigen of zo.