Ik was lunchen in de Brakke Grond en fietste terug naar huis, toen bleek dat De Dam was afgezet. “Wat is hier nou weer aan de hand?!” hoorde ik een vrouw zeggen, hoewel de reden voor een afzetting op 4 mei toch niet zo moeilijk te raden valt.
Tja, de Dodenherdenking. Gretta Duisenberg kwam eens in opspraak omdat ze door de twee minuten stilte heen had zitten kletsen. Annabel Nanninga deed min of meer hetzelfde maar dan met Twitter. Ik herinner me een discussie of er Duitsers bij de herdenking aanwezig mochten zijn. Ik herinner me ook een discussie over de verbreding van het thema – moest het wel gaan over de Tweede Wereldoorlog, moest het niet gaan over eigentijds racisme? Dit jaar herhaalt die discussie zich met #geen4meivoormij.
Een paar jaar geleden wist de PVV het halve land op de kast te jagen door te schrijven dat we de slachtoffers van het “(nationaal-)socialisme” herdenken. Er kwam heibel toen werd aangekondigd dat Rost van Tonningen Junior zou spreken, er kwam heibel toen een jongen een gedicht zou voorlezen over een oudoom die “fout” was geweest. Ik heb de Damschreeuwer gehoord en ik heb wel eens een stukje geschreven over een automobilist die begon te claxoneren tijdens de twee minuten stilte.
Het is altijd wat met de Dodenherdenking, zelfs als het geen 4 mei is. Was het geen schandaal dat een Duits bedrijf het monument op De Dam ging restaureren? Was het geen schandaal dat een Marokkaanse jongen zich liet fotograferen voor het monument met de tekens “✡=卐”?
Ik ben blij dat er altijd wat is. Elk relletje bewijst dat we nog steeds onze schouders niet ophalen over de Tweede Wereldoorlog, zelfs al ligt die inmiddels ruim zeventig jaar achter ons. Het betekent dat mensen verdraaid goed weten dat de Dodenherdenking belangrijk is. Natuurlijk, ook ik betreur dat verdriet gepolariseerd raakt, maar het zou pas écht erg zijn als we geen discussies meer hadden of ons afvroegen wat er nou weer aan de hand is.
Ik ben iets minder optimistisch dan jij, vrees ik. Als 4 mei gekaapt wordt door dezelfde polarisatie die we de rest van het jaar ook hebben gaat de dodenherdenking de weg van Zwarte Piet: ze blijft wel bestaan, maar als een lege huls waar ieder het zijne in kan leggen.
Ja, ja, dat ben ik grotendeels met je eens. Dat risico is er zeker.
Waar ik een kanttekening plaats, is dat dit een kwestie is van “ieder het zijne”, of, zoals je in je eigen column vandaag opmerkte, dat “de individuele beleving boven alles gaat”. Ik heb namelijk het idee dat niet-standaard-interpretaties van rituelen of historische gebeurtenissen eigenlijk groepsprocessen zijn waarmee subculturen zichzelf definiëren. Vergelijk het met de echo-kamers waarin pseudowetenschap wordt verspreid: de betrokkenen vinden elkaar steeds in internetfora.
(Die column – dit voor andere lezers – is overigens http://www.christianjongeneel.nl/2016/05/microcolumn-ritueel-op-4-mei/.)
Sinds ik 2 meisjes van een jaar of 15/16 op TV heb gezien die een werkstuk over WO2 in hun woonplaats hadden gemaakt en daar werkelijk alles van af wisten, maar toen er werd gevraagd wanneer die oorlog was, heel aarzelend antwoordden: “Zo van 1938 tot 47/48?”, vrees ik het ergste.
Ik zou dat nooit helemaal fout rekenen. Geschiedenis gaat om verbanden en niet om jaartallen.
En laten we bedenken dat je in Leiden mag afstuderen zonder dat je weet hoe het Romeinse Rijk ten onder ging of kennis van wat er is gebeurd in de Hollandsche Schouwburg.
Nee, nee, JIJ mag Leiden nooit als argument gebruiken, tenzij voor de teloorgang van alle studies.
Niet zo vitten op geschiedenis in Leiden terwijl je eigenlijk nu alleen Mark Rutte bedoeld. Er bestaat daar geen collegereeks ‘Wat is de betekenis van de Hollandse Schouwburg in de Jodenvervolging tijdens de Duitse bezetting 1940-1945’.
Verbanden in de geschiedenis hebben heel veel te maken met chronologie dus periodisering dus data dus jaartallen. En ik ben echt niet voor wezenloos jaartallen stampen.
Laat ik nu altijd gedacht hebben dat jaartallen wel handig zijn bij het aantonen van verbanden.
Waarom wordt dan bij de eerste schreden van een klas kinderen bij het vak geschiedenis altijd een tijdbalk opgehangen, die begint bij jagers verzamelaars, landbouwers, Romeinen enz. en uitgelegd dat de volgorde niet andersom kan.
“Zo van 1938 tot 47/48?”
Dat vind ik nog niet eens zo’n heel fout antwoord.
Er zijn hele volksstammen die denken dat WO2 liep van mei 1940 tot mei 1945.
Beter te ruim genomen dan te krap.
Er is een wezenlijk verschil tussen oorlogsslachtoffers die op Nederlandse bodem vallen als gevolg van buitenlandse aanvallen en de Nederlandse slachtoffers in Verweggiestan, in landen die geen kwaad in de zin hebben tegen Nederland, behalve dan dat ze geen Nederlands militair geweld willen.
De nationale dodenherdenking zou uitsluitend over slachtoffers bij het verdedigen en bevrijden van Nederland moeten gaan. Dus minstens over de Eerste en Tweede Wereldoorlog.
Wie kent nog de gevolgen van de oorlog 14-18? De Nederlandse neutraliteitsverklaring, de Belgische, Duitse, Britse, Russische en andere geïnterneerde militairen en krijgsgevangenen, de massaal in Nederland opgevangen Belgische vluchtelingen (burgers en soldaten), de schaarste in enkele grote steden en voedsel plunderende huisvrouwen. En niet te vergeten de vergissingsbombardementen op Zeeland in 2017 en 2018 met veel materiële schade en enkele doden en gewonden (Zierikzee, Renesse , Sas van Gent, Sluis, Goes, Axel, Hoek, Koewacht, Aardenburg).
Gelukkig zijn er verschillende theatervoorstellingen en tentoonstellingen over WO I. Op de site eerstewereldoorlog.nu is te vinden wat en waar.
Zo een tikfout (want dat is het) als hier boven staat (vergissingsbombardementen op Zeeland in 2017 en 2018) werkt lekker relativerend. Het toverde bij mij een grote glimlach te voorschijn!
Hartelijke groet allen, – Luberta Werkman