Vandaag is de laatste dag in de Romeinenweek. Er zijn vijfenveertig activiteiten in het hele land, waaronder een door mij verzorgde inleiding tot de film Spartacus (1960) in het Allard Piersonmuseum. Ik heb vanmiddag nog een stukje over de vraag “What have the Romans ever done for us?” maar voor het moment geef ik het woord aan een gastredacteur, Jeroen Pelgrom. Hij is een van de leukste bloggers in Nederland: op Art in Space plaatst hij vrijwel elke dag een afbeelding van een kunstvoorwerp en geeft daar in het Engels uitleg bij. De Nederlandstalige uitleg vindt u elke dag weer op zijn Facebookpagina. Hij haakte in op de Romeinenweek met bovenstaande propagandaprent uit de achttiende eeuw, een Allegorie rond de Bataafse Opstand van Romeyn de Hooghe.

***

Een prent van de bekende Nederlandse tekenaar en etser Romeyn de Hooghe (1645-1708). Deze allegorie heeft als onderwerp de Bataafse opstand van A.D. 69-70.

Tijdens deze Bataafse Opstand kwamen verschillende stammen in en rond Nederland in opstand tegen het Romeinse gezag. Geholpen door de chaos en burgeroorlog na de zelfmoord van de Romeinse keizer Nero (het zogenaamde “jaar van de vier keizers”) wisten de opstandeling in het begin de nodige overwinningen te behalen. Nadat de Romeinse keizer Vespasianus als overwinnaar in de burgeroorlog uit de bus kwam, richtte deze zijn aandacht op de opstandige Bataven. Een Romeins leger van meer dan 40.000 man met legioenen uit Duitsland, Spanje en Engeland werd richting Nederland gestuurd om de opstand neer te slaan.

De leiders van de Bataven realiseerden dat een overwinning tegen een dergelijke overmacht uitgesloten was en besloten vredesonderhandelingen te starten. De exacte details van deze onderhandelingen zijn onbekend maar de Bataven werden weer opgenomen in het Romeinse rijk. De hoofdstad van de Bataven werd afgebroken en werd een stuk verderop weer opgebouwd in een moeilijk verdedigbare positie. Het Tiende Legioen Gemina werd bij de stad gelegerd om de vrede te handhaven (dit is het tegenwoordige Nijmegen).

Toen in de zestiende eeuw de Tachtigjarige oorlog uitbrak, hebben de Nederlandse opstandelingen zich veel gespiegeld op de “Bataafse vrijheidsstrijders”. Vooral op propagandagebied werden de Bataafse opstand en de Tachtigjarige oorlog met elkaar verbonden: de zestiende- en zeventiende-eeuwse Nederlandse strijders zetten het werk voort van de Bataven.

Deze prent is een voorbeeld van dit soort propaganda (alhoewel hij van na de Tachtigjarige oorlog stamt). De andere prent uit deze reeks is een allegorie van de Tachtigjarige oorlog, waarmee Romeyn de Hooghe dus beide opstanden met elkaar verbindt. Geheel links zie je schildverheffing van Brinno. Brinno was de leider van de Cananefaten, een andere stam die mee deed aan de opstand. Met de schildverheffing werd Brinno gekozen als leider van de Cananefaten.

Aan de rechterkant zie je de samenzwering van Claudius Civilis. Claudius Civilis was de leider van de Bataven en tijdens een feestmaal besloten Civilis en andere leiders om in opstand te komen tegen de Romeinen. Op de rechterachtergrond zijn de vredesonderhandelingen te zien tussen Civilis en de Romeinen op een brug. In het midden zijn allerlei mythologische figuren afgebeeld zoals de zeegod Poseidon, Faam, Rijkdom e.d. De tekst onder de prent luid:

Swigt Romein! Brinio en Civilis Staan in ’t veld.
Batavia blyft Vry: Met Zeegenpraal Hersteld.

De tekst is zeventiende- en achttiende-eeuwse propaganda en is geen reflectie van wat er in werkelijkheid gebeurde. De prent dateert van rond 1704-1706.