Ik had eigenlijk vandaag willen schrijven over de invloed van Homeros op latere epische dichters, maar dat stel ik even uit. Wat u vandaag lezen wil én moet is dit artikel in The Atlantic van Ariel Sabar, waarin duidelijk wordt hoe de vervalsing van het Evangelie van de Vrouw van Jezus tot stand is gekomen. De Stasi, een pornograaf: het zit er allemaal in en als onderzoeksjournalistiek is het uiterst amusant.
Het is minder amusant als je het leest als beschrijving van de onluisterende naïviteit van een geleerde. Ik heb de kwestie hier al eens uiteengezet: alleen de ontdekster van de papyrussnipper meende dat het ding authentiek was, hoewel er al volstrekt overtuigende aanwijzingen waren dat het moest gaan om een vervalsing. De Harvard-universiteit liet onderzoek uitvoeren, waarvan iedereen kon weten dat het niets kon opleveren. Zolang een vervalser zich houdt aan een antiek inktrecept (staat in elk handboek papyrologie), schrijft op antieke papyrus (te koop via eBay) en geen scherpe pen gebruikt (die microscopisch kleine krasjes achterlaat) – zolang hij dat doet, is zijn tekst niet als vervalsing te herkennen. Daarom hebben alleen “provenanced” papyri (papyri dus waarvan de herkomst bekend is) wetenschappelijk waarde.
Het onderzoek leverde inderdaad op dat de papyrus oud was, dat de inkt van het juiste recept was en dat er vermoedelijk met een kwastje was geschreven. Anders gezegd: niets wat we niet verwachtten – behalve dan dat Harvard in volle ernst beweerde dat, omdat deze tests niets hebben opgeleverd, het fragment dus authentiek moest zijn. Er is nog altijd een website waarop Harvard deze onzin uitdraagt: het plaatje hierboven is een screenshot die ik vandaag om half tien maakte. [[website is inmiddels offline, 27 dec. 2022]]
Als u de tweede alinea hebt begrepen, dan weet u voldoende om professor te worden in Harvard. De ontdekster van het Evangelie van de Vrouw van Jezus wist het in elk geval nog niet:
On a more practical level, she couldn’t see how a con artist cunning enough to produce a scientifically undetectable forgery could at the same time be so clumsy with Coptic handwriting and grammar.
Nog een citaatje, nu over haar reactie toen Sabar haar uitlegde hoe ze om de tuin was geleid:
[She] wasn’t interested in talking. “I haven’t engaged the provenance questions at all,” she said.
PATS! Zonder de provenance te onderzoeken is de onderzoekster aan het werk gegaan. Het is te erg voor woorden. Maar het kan nóg erger: hoewel de onderzoekster nu – terwijl de rest van de wereld dit allang wist – dan ook erkent dat het gaat om een vervalsing, staat de website vol misleidende informatie nog steeds online.
Wat nu? De onlangs ontdekte Sapfo-papyri bieden een interessante parallel. De ontdekker, die claimde dat ze authentiek waren omdat hij de inkt met een spectrometer had gedateerd (een methode die niet bestaat), weigert inmiddels vragen te beantwoorden. Ik vermoed dat de ontdekster van het Evangelie van de Vrouw van Jezus dat ook zal doen en ik vermoed bovendien dat haar collega’s er niets van zullen zeggen. Academici beoordelen immers academici – dat is de kern van de academische vrijheid.
Er zijn slechts twee conclusies mogelijk: in de papyrologie faalt het mechanisme van zelfreiniging dat de kern vormt van het wetenschappelijk bedrijf en de academische vrijheid wordt misbruikt om niet over gemaakte fouten te hoeven spreken.
Het is als onderzoeksinstrument meer dan ‘amusant’; het is adembenemend. Goed geschreven, met enorm veel geduld en inventiviteit onderzocht, werkelijk briljant.
Helemaal eens met fonolog. Briljant provenance onderzoek door Ariel Sabar. En pijnlijk dat dit wordt genegeerd door het academisch circuit. Iemand heeft ooit gesuggereerd dat mediëvisten – met name degenen die zich bezighouden met het middeleeuwse Christendom – nog wel eens lijden aan te sterke identificatie met (een 19de eeuwse romantische voorstelling van) hun onderwerp. Iets dergelijks lijkt mevrouw King ook parten te spelen.
Alles wat Jezus betreft is wereldnieuws, verzonnen in de vierde of de twintigste eeuw, maakt niet uit. Als voor uw laatste (allerlaatste?) boek “Jezus” in de titel was verwerkt, was de verkoop een factor 10 hoger geweest. Jezus! die arme man heeft heeft heel wat teweeggebracht.
Het lijkt vaak wel of er bij vrouwelijke theologen een stop doorslaat als er aanwijzingen komen bovendrijven waaruit blijkt dat Jezus getrouwd was of zou kunnen zijn geweest. Of zoals Sheldon Cooper het zo aardig uitdrukte: “The rest of the brain gives that part a wedgie”.
Ik abonneer me graag op dit blog
Er is rechts een knop “Abonnement. Klik hier om artikelen van deze blog per mail te ontvangen.”