[Een tijdje geleden kreeg ik van de familie van de heer Dick van Zoonen het verhaal toegestuurd van zijn wederwaardigheden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ik plaats het deze weken op mijn blog. Een overzichtspagina is daar.]
De brug en de film
Eigenlijk zijn er twee rivieren Kwai, ook wel Kweh of Kwee geheten, namelijk de grote Kwai en de kleine Kwai (in het Thais Kweh Hjai en Kweh Noi geheten). Even voorbij de ijzeren brug vloeien deze twee samen en dan heet de rivier de Meh Klong (met de namen van deze rivieren wordt in reisgidsen nogal eens gegoocheld).
De spoorlijn liep eerst 50 km langs de Meh Klong, dan een paar kilometer langs de Kweh Hjai, stak deze dan over over de ijzeren brug en liep dan bijna 240 km langs de Kweh Noi, tot de Drie-pagodenpas, die de grens met Birma vormde, daarna nog 115 km in Birma ook langs een rivier. Die rivieren waren voor ons heel belangrijk, want daar zwommen wij in, wasten wij onze kleren in en daaruit kwam het water voor de keuken.
De rivieren hadden talrijke zijriviertjes en dus zaten er in de spoorlijn honderden bruggen en bruggetjes, sommige maar vier meter lang, sommigen 100 of meer meter lang, allemaal van hout.
Het bekende boek van Pierre Boulle, De brug over de rivier de Kwai, is oorspronkelijk in het Frans geschreven in 1954 en kort daarna in vele talen vertaald. De beroemde film met Alec Guiness is omstreeks 1958 gemaakt. Als je het boek nauwkeurig leest is niet duidelijk of Pierre Boulle nu de brug over de Kweh Hjai als voorbeeld genomen heeft of één van de langere bruggen aan de bovenloop van de Kweh Noi, of een mengsel van de twee.
In het boek en in de film wordt gesproken over een Engelse kolonel Nicholson, die een bijzonder flink iemand was, maar die het werk min of meer van de Japanners overnam en op het eind de sabotage van de brug probeerde te verhinderen.
De beroemde film was in zoverre goed, dat hij goed de omstandigheden, de kleding, de huisvesting, de houding van de Japanners, en allerlei andere details weergaf.
Wij hadden een Engelse kolonel Toosey die ook bijzonder flink was, niet bang voor een klap van de Japanners, die voortdurend probeerde beter eten en meer medicijnen van de Jap los te krijgen, maar die zich in het geheel niet met het technische deel van de brug bezig hield.
Wat mij altijd gestoord heeft in het boek en in de film is, dat er nooit iets gezegd is over de Hollanders die ook aan de spoorlijn gewerkt hebben. Er is omstreeks 1975 door de BBC een film gemaakt, geheten The True Story of the Bridge over the river Kwai, gebaseerd op de herinneringen van Toosey. Hij zet zich daarin af tegen het laakbare gedrag van Nicholson. Ook in die film geen woord over de Hollanders.
In 1980 ben ik met met mijn echtgenote Nel in Thailand geweest. We zijn toen bij de brug geweest, waar nog een oude locomotief staat, een werktreintje, een stationnetje, wat souvenirstalletjes en tegenwoordig ook een klein museumpje. Vlak bij is een groot oorlogskerkhof, waar mensen liggen die ik gekend heb. We werden met een busje van Bangkok naar de brug gebracht daarna 50 km verder met het busje tot Nam Tok, daarna 50 km de rivier de Kweh Noi op met een motorboot. Op dat punt was een drijvend bamboehotel, waar we twee nachten logeerden.
Vanuit dat drijvende hotel heeft een gids ons gebracht naar een plek in de jungle waar je nog kon zien waar de spoorlijn gelopen had en waar nog een deel van de dwarsliggers lag. De rails hadden ze weggehaald. De volgende dag terug met de motorboot naar Nam Tok het huidige eindpunt van de spoorlijn. Vandaar met de trein naar Bangkok. Het was een dieseltrein met zes wagens.
We gingen over het griezelige viaduct bij Wangpo vlak langs het water van de rivier, door het door de rotsen gehakte stuk bij Chungkai en over de brug. Je kunt ook over de brug lopen, tussen de rails liggen planken en op iedere pijler is een uitwijk platform. Er is een druk voetgangers verkeer van Thais over deze brug. De hele reis tot Bangkok duurde ruim vier uur.
Onbelangrijk detail, maar ik houd nu eenmaal van correcte feiten: de première van de film was op 2 oktober 1957. Het schieten van de film zelf begon op 10 maart 1957.
Prachtige serie, Jona. Zeer lezenswaardige recente geschiedenis.
Bedankt voor dit stukje recente geschiedenis rond de herdenking van het einde van WOII door de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945. Komt goed overeen met de vele verhalen die ik ken van veteranen van de Birma-Siam spoorweg.
Dit is op Kattukse Vrienden voor Israël herblogd.