Vom Nutzen und Nachteil der Historie für das Leben (1)

Ik heb geen plaatje van een brandende moskee (en eigenlijk gaat dit stukje er ook niet over) dus ik geef u deze foto maar van de Lotfollah-moskee in Isfahan.
Ik heb geen plaatje van een brandende moskee (en eigenlijk gaat dit stukje er ook niet over) dus ik geef u deze foto maar van de Lotfollah-moskee in Isfahan.

Het is verleidelijk om over de actualiteit te bloggen. Een nieuwsbericht over pakweg een rechtszaak tegen de NS maakt je boos of wanhopig of vrolijk, of alledrie, en dat wil je van je afschrijven. Het leuke is dat je met een actueel stukje ook wat meer lezers trekt. Soms wordt het doorgeplaatst naar andere websites en dan heb je wat eer van je werk.

Een nadeel van zo’n stukje is dat het een bepaalde eenvoud moet hebben. Je kunt er één gedachte in uitwerken, hooguit twee. Je kunt ook niet te veel voorkennis veronderstellen. De discussie over de islam, die in de kern gaat over lastige zaken als methodisch collectivisme en methodisch individualisme, is geen onderwerp voor een blogstukje. (Ik heb dat hier eens uitgelegd aan de hand van de ontspoorde discussie tussen Peter Breedveld en Marcel Hulspas.) De discussie die we zouden moeten voeren, leent zich ook niet voor een TV-debat en is vermoedelijk zelfs te complex voor een krant. Aangezien onze meningen desondanks worden beïnvloed door deze media, is de discussie inmiddels onderdeel van het probleem.

Eind vorig jaar was er een bericht waarop ik wilde inhaken: in Culemborg was brand gesticht op het terrein van een toekomstige moskee. Iemand vestigde mijn aandacht op de commentaren die waren geplaatst op de website van Tubantia. “Ik hoop dat die stinkmoskee vol zat met van dat tuig dan was het dubbele pret”, trapte een zeker Leo Kok af en de rest moet u hier en daar maar lezen.

Voor een blogger zit hier een stukje in. Het stukje dat ik zélf het liefst zou schrijven is er een vol verontwaardiging. Ik zou bijvoorbeeld een verband hebben gelegd met dit bericht in de Duitse media, eveneens eind vorig jaar, over het huiveringwekkende geweld dat in Duitsland tegen vreemdelingen plaatsvindt en dat de Nederlandse media nauwelijks heeft gehaald. Zo’n stukje maak ik in een half uur en daarna heb ik het van me afgeschreven. Indien ik anders over de islam zou denken, zou ik even snel een stukje hebben kunnen schrijven waarin ik eerst het vandalisme en de woedende commentaren veroordeel en vervolgens herinner aan de praktijken bij de moskee bij mij in de buurt, die niet zonder reden door de politie in de gaten wordt gehouden. Ook dan zou ik mijn emotie van me af hebben geschreven en was ik er vanaf. Met beide stukjes zou ik echter ook hebben bijgedragen aan de stortvloed aan simplistische stukjes die – in combinatie met even simplistisch geneuzel op TV – moet doorgaan voor publiek debat en die ons steeds verder van een oplossing brengt.

Nogmaals: of u dat nu leuk vindt of niet, het behoort te gaan over methodisch collectivisme en methodisch individualisme.

En verder is zo’n bericht over een moskeebrand voor mij, historicus, de aanleiding tot allerlei vragen. Vragen die wel zinvol zijn, maar die je niet moet stellen op het moment dat we allemaal hysterisch bezig zijn om op te stuiven als kippen in een kippenren. Over de vragen die ik me als historicus stel en die de aanleiding zijn tot de titel van dit stukje, later meer.

Deel dit:

9 gedachtes over “Vom Nutzen und Nachteil der Historie für das Leben (1)

  1. Erik Hofmans

    Ik kan niet wachten op een nadere invulling van de begrippen methodisch individualisme en methodisch collectivisme in het kader van de Islam.

  2. Bedankt voor de link Jona, want dat was ook mijn vraag. Ik begrijp het nog niet helemaal, maar vermoed 1) dat de waarheid tussen beide uitersten heen en weer schommelt en 2) dat het meer iets is voor de wetenschap dan voor een blog of column. Ik natuurlijk wel erg benieuwd naar het vervolg.

  3. mnb0

    “het behoort te gaan over methodisch collectivisme en methodisch individualism”
    Ik heb je stukje van vorig jaar nog eens gelezen en ik denk dat beide zo beperkt, zo eenzijdig zijn dat ze beide fout zijn. In de natuurkunde is al tientallen jaren bekend dat causaliteit een oversimplificatie is die tav allerlei vraagstukken tot een verkeerd begrip leidt. Eén van de oudste voorbeelden (en er is een zekere overeenkomst met de aldaar bedisussieerde vraag of islam een oorzaak is van terrorisme) is

    https://nl.wikipedia.org/wiki/Brownse_beweging

    Je kan dat wel proberen in simpele causale verbanden te vatten, maar geen natuurkundige die goed bij zijn hoofd is probeert dat. Een statistische benadering werkt veel beter. Hulspas dient dat te weten.
    Op soortgelijke wijze is de wisselwerking tussen individu en collectief (netwerk) veel te ingewikkeld om een causale benadering van moslimterrorisme een goed begrip te laten opleveren. Bepaalde Koranverzen zijn er een oorzaak van is daarom gewoon fout. Die beruchte Koranverzen spelen echter wel degelijk een rol, en een belangrijke. Daarvoor hoeven we alleen maar bij de psychologie te rade te gaan. Mensen nemen eerst een beslissing en zoeken daarna een rationalisatie. Die Koranverzen voorzien daarin. Dat is kwalijk. Dat heb ik overigens verschillende keren op FN geschreven en dat heeft nooit een onvertogen woord van PB opgeleverd. Alleen – haal die Koranverzen weg en die terroristen vinden wel een andere rationalisatie, juist omdat ze hun beslissing al genomen hebben. Wat dat betreft heeft PB gewoon gelijk.
    Hiermee wil ik illustreren waarom ik zowel methodisch individualisme als methodisch collectivisme verwerp. Wie de wisselwerking tussen individu en collectief negeert zit er gegarandeerd naast.

  4. Manfred

    “De discussie over de islam, die in de kern gaat over lastige zaken als methodisch collectivisme en methodisch individualisme”

    1. Welke ‘discussie over de islam’ bedoel je hier precies? Je suggereert met ‘de discussie’ dat daar consensus over is. Zelf heb je het alleen over geweld tegen moskeeën, is dat ‘de discussie’? Vast niet. Mnb0 heeft het over moslimterrorisme en of de islam een oorzaak is. Dat is dus weer een heel andere discussie. Als je niet eerst duidelijk maakt wat je wil bespreken heeft het al helemaal weinig zin om uit te willen leggen dat we ‘de discussie’ op een verkeerde manier voeren.

    2. Als ik google op ‘methodisch collectivisme’ vind ik vrijwel uitsluitend stukjes van jouw hand. Voor wie wil je jouw uitleg schrijven, wie is je doelgroep, welke foutdiscussieerders wil je op het rechte pad brengen? Als je werkelijk gelooft dat ‘het behoort te gaan over methodisch collectivisme en methodisch individualisme’ schrijf je alleen voor jezelf want de rest van de wereld vindt dat blijkbaar irrelevant.

    1. Ja, “de” discussie… het is inmiddels een scheldpartij tussen doven.

      Wat betreft je tweede punt: ik vrees dat je gelijk hebt. Geschiedtheorie is geen leuk vak. Historici houden er niet van en studenten zijn altijd blij als ze het eenmaal hebben gehad. Desondanks: hier worden de échte vragen gesteld en zoekt men naar een antwoord. Dat het ontbreekt in de voorlichting, valt de historici zeer zwaar aan te rekenen, want zo hebben ze de deur open gezet voor kwakhistorici als Tom Holland.

      Je zou van Chris Lorenz “De constructie van het verleden” kunnen lezen.

      Overigens heb ik een stuk in de pen waarin dit aan de orde komt, maar ik heb wat moeite met concentratie en (dus) met bloggen.

Reacties zijn gesloten.