Eerst even twee alinea’s met standaardopmerkingen, die de trouwe lezers van deze kleine blog al kennen. Ik heb immers al vaker verteld dat de humaniora in de kern een pedagogisch programma zijn. Zie het stukje dat ik onlangs schreef over de vraag of geschiedenis een stom schoolvak was: door kennis van het verleden begrijpen we het heden iets beter, relativeren we onze eigen opvattingen en leren we vooroordelen af. En je kunt er nog van genieten ook. Dat sloeg op geschiedenis, maar voor andere letterenstudies geldt ruwweg hetzelfde: de baten zijn pedagogisch van aard.
Omdat het oneerlijk zou zijn als uitsluitend academici profijt zouden hebben van de humaniora, worden ze verondersteld hun inzichten aan de maatschappij over te dragen, maar daar komt in de praktijk weinig van terecht. Op deze wijze ontdaan van hun pedagogische essentie zijn de humaniora de afgelopen kwart eeuw verschraald tot geesteswetenschappen. Vergelijkbaar verlies aan maatschappelijke betekenis speelt ook bij andere disciplines, zoals in de godsdienstwetenschappen. Daar zijn echter initiatieven, interessante initiatieven die ook bruikbaar zijn in de humaniora.
Zoals het Bijbelcommentaar van dominee Jim West, over wie ik al eens eerder heb geschreven. Ga er maar aanstaan: van Genesis tot de Openbaring van Johannes heeft hij elk hoofdstuk uitgelegd aan “the person in the pew” – de gewone gelovige, die in de Bijbel wordt geconfronteerd met een vreemde cultuur uit een lang-vervlogen tijd en die daarom wat handvatten nodig heeft bij de lectuur. Dat geldt immers voor élke antieke tekst. Daarom is het succes van Wests commentaar een aanwijzing dat de oudheidkundige wetenschappen langs deze weg hun verloren betekenis kunnen herwinnen.
Wests aanpak is eenvoudig: hij biedt de antieke tekst in vertaling (American Standard Version) en onderbreekt die om de zoveel verzen met een toelichting. Die is, zoals hij aangeeft, “aimed at English speaking and reading members of the community of faith”. Anders gezegd, West becommentarieert de oude teksten voor gelovigen. Dat betekent dat hij andere vragen beantwoordt dan een oudheidkundige zou doen, maar het genre kan zó worden toegepast op auteurs als Herodotos, Caesar of Suetonius.
Met gemak zelfs. Zou ik een West-achtig commentaar schrijven op Caesar, ik hoefde immers slechts één vertaalslag te maken: ik moet ervoor zorgen dat de hedendaagse lezer de achtergrondkennis verwerft die de antieke luisteraars ook hadden. Als pastor heeft West een extra taak, namelijk dit zó doen dat het voor zijn gelovigen een richtsnoer kan vormen. West toont dat deze weg om mensen teksten te laten begrijpen begaanbaar is en oudheidkundigen zouden er een voorbeeld aan kunnen nemen. Sterker nog, iemand als Selma Schepel heeft deze aanpak al getoond in haar vertaling van Enuma Elish.
Terug naar Wests commentaar, dat immers niet is geschreven om te tonen aan oudheidkundigen hoe het ook zou kunnen, maar is bedoeld als middel in de pastorale zorg. Als historicus kan ik de merites daarvan niet beoordelen, maar ik kan alleen zeggen dat ik het prettig vind om te lezen. Ik heb de PDFs op mijn tablet geplaatst, zodat ik de hele Bijbel kan doornemen als ik eens moet wachten op een vertraagde trein of een overstap heb gemist. Ik ben momenteel bezig met Daniël, waarvan ik me al eerder had voorgenomen er eens over te gaan schrijven, maar gegeven de kwaliteit van het Nederlands openbaar vervoer verwacht ik de Bijbel binnen enkele maanden uit te hebben.
***
Het commentaar van Jim West kan hier worden besteld (in papieren vorm en als PDF) gedownload en kost $199. Je moet er een PayPal-account voor aanmaken. De tweeënveertig delen beslaan de hele Bijbel inclusief enkele apocriefe teksten.
Twee opmerkingen:
1. Als voormalig katholiek (en zelfs misdienaar) was ik veel minder op de hoogte van het OT en lezing ervan werd ook niet aangemoedigd. Mijn kennis steekt schril af tegen jouw ongelooflijke kennis van de Bijbel. Op school waren de twee Prismaboekjes (ik geloof van de Canisiusstichting) van het OT en het NT mijn enig bezit. Ik geloof dat daar ook wel wat voetnoten bijstonden, maar dat waren eerder verduidelijkingen dan commentaren.
Ik bespeur nu bij mezelf de neiging om de Bijbel in zijn geheel te gaan lezen. Ik heb bij het verschijnen de nieuwe vertaling ervan gekocht, maar heb er nog maar zeer sporadisch in gelezen. Op mijn Android-tablet heb ik een paar apps met alleen de tekst. Ik denk dat er hier of daar wel sites ziijn met commentaar. Ik zag dat je op de blog van Jim West deze blog in het Engels hebt geplaatst. Uit alles blijkt op zijn website (ook uit de naam) dat hij een aanhanger is van het Zwinglianisme. Daar is op zich natuurlijk niets op tegen, maar kleurt het feit dat zijn commentaar voor pastorale doeleinden bestemd is deze commentaar niet teveel in voor een lezer die vooral geïnteresseerd is in de historische aspecten van de Bijbel?
2. Ik vind de prijs voor de PDFs tamelijk duur. Er schijnen meer ‘bibliobloggers’ actief te zijn op internet. Zijn er goede alternatieven?
Probeer eens de Skeptics Annotated Bible, met vaste onzinaangever en link naar koran en Book of Mormon op http://www.skepticsannotatedbible.com/
Hartelijk dank voor de tip. Ik kende de site niet. Ziet er goed uit! Ben wel een paar jaar geabonneerd geweest op The Skeptics Journal van Shermer.
Met vriendelijke groet,
Roger van Bever
Op jouw aanbeveling (die meestal betrouwbaar is, zoals in het geval van Richard K) heb ik de blog van Jim West een tijdje gevolgd. De ene lamlendige one-liner na de andere.
Dat zegt natuurlijk niets over dit Bijbelcommentaar. Alleen kan ik voor 200 USD een stuk of acht schaakboeken kopen en dan is de keuze voor mij bepaald gemakkelijk.
Bijbel en andere oude teksten: niet goed te lezen zonder doorlopend commentaar over de maatschappelijke context en de (vermoedelijke) bedoeling van de schrijver. Dus: geen gelovig of skeptisch commentaar, maar een oudheidkundig commentaar. Het zal wel bestaan: wie geeft me een tip (tav. de Bijbel)?
Misschien ga ik dat zelf wel eens schrijven. Op de Nederlandse oudheidkundigen hoeven we niet te wachten. Niemand zit nog op die lui te wachten, vrees ik. Terwijl ze best aardig zijn.
Ik teken in. Wel een beetje opschieten, want ik ben al 60 en daar ik voorheen wat slordig met mijn gezondheid omsprong ga ik de 94 jaar van mijn moeder niet halen.
Met de serie “De Bijbel voor ongelovigen” (1 tot en met 5) heeft Guus Kuijer een prijzenswaardige bijdrage geleverd aan de verlevendiging van onze Westerse joods-christelijke cultuur en aan de toegankelijkheid van de bijbel. De bijbelse mythologie door hem herverteld, is meer dan een commentaar. Zijn eigentijdse interpretaties zijn in elk geval heerlijk om te lezen.
Ben ik niet aan begonnen. Zijn interpretaties in Hoe een klein rotgodje God vermoordde zijn inderdaad goed te lezen maar zitten ook zo vol halve waarheden dat ik er niet meer van nodig had. Wat mij betreft zou er een geactualiseerde uitgave van Lucas Grollenbergs’ Nieuwe kijk op het oude boek mogen komen.
Alleen al het feit dat Kuijer (net als de Blokkers dat deden) de volgorde van de Bijbelboeken aanhoudt, diskwalificeert hem. Een goed boek begint met wat psalmen en liederen, die het oudste deel zijn, en werkt chronologisch verder. Of je doet het thematisch. Of per genre. Maar niet met een volgorde die een theologische visie uit het verre verleden documenteert. We willen die visie immers doorgronden.
Moet ik toch weer reageren…diskwalificatie, rode kaart! De man is een schrijver, geen geleerde. Dat zie je ook aan de opzet – zeker niet de hele bijbel, alleen de sappigste oudtestamentische verhalen. Voor zijn doelgroep kon hij het beter bekend houden. Die theologische visie uit het verre verleden is trouwens nog steeds voor zeer veel mensen de norm. (Ik heb Kuijer’s werk overigens alleen een beetje doorgebladerd in boekwinkels).
Daar zit wat in. Mijn kritiek zou meer hout hebben gesneden als ik haar had gericht op de Blokkers.
Weet je wat het was met de Blokkers…ze hadden behoorlijk wat succes gehad met hun Het Vooroudergevoel; geschiedenisles naast de toch nog steeds beroemde schoolplaten van Isings, en dat deden ze heel aardig. Hoogstwaarschijnlijk dacht de uitgeverij (Atlas-Contact) ‘sequel’ – die Isings heeft toch een best een groot oeuvre, kijk hier eens, tekeningen voor Bijbelse Geschiedenis – familie Blokker, wat denken jullie?
Gezien de stapels Er was eens een God die je bij De Slegte aantrof is het nooit zo’n succes geworden. Kuijer verkoopt beter. Er is al een Engelse vertaling verschenen.
Ben Spaans, het is hem gegund maarreh… om toch nog even op je vorige post terug te komen. Ken je die van een schrijver die de grootste apekolder verkondigde maar ondertussen wel op de flap liet zetten dat zijn boek ‘met grote historische en academische vakkundigheid’ geschreven was? Schrijvers mogen vinden dat ze om het even wat met de feitelijkheid kunnen doen. Maar meestal proberen ze ondertussen wel te overtuigen –Kuijer van zijn interpretaties, in dit geval. Die kunnen interessant zijn maar ondertussen is het simpelweg niet waar dat dat ‘ongelovigen’ in de bijbel slecht zijn ongeacht wat ze doen, dat de bijbel net als de koran oproept tot liefde en wraak, dat Jezus (voor zover we weten uiteraard) geen tegenspraak duldde, en dat Augustinus van mening was dat afvalligen en ketters gedood moesten worden. Dat is allemaal baarlijke nonsens waar velen, aan de recensies te zien, intrappen. Kortom, als studiemateriaal volstrekt niet serieus te nemen.
Ja, het is wel zo dat literaire auteurs zich kunnen verschuilen achter hun ‘recht’ op verdichting. Het tweede gedeelte van uw opmerking kan ik niet helemaal plaatsen, als u het nog steeds over Kuijer heeft tenminste; die behandelt alleen verhalen uit het OT voor zover ik weet.
Komt nog bij dat schrijvers nooit aan hoeven te geven waar ze hun beweringen vandaan halen. Dat maakt het extra moeilijk te controleren. / De voorbeelden komen uit het genoemde eerdere boek van hem, Hoe een klein rotgodje God vermoordde.