Wetenschap schrijdt voort met stapjes. Vandaag lees ik over een zo’n kleine stap: de ontdekking van een prehistorische nederzetting van zo’n 14.000 jaar oud bij Triquet in westelijk Canada. In Nederland wordt het, zonder veel context, gemeld door Nu.nl. De context is echter boeiend, al moeten we ervoor teruggaan naar de vijftiende eeuw.
Zoals bekend stak Columbus in de zomer van 1492 de Atlantische Oceaan over, op weg naar India. Hij ontdekte enkele eilanden en identificeerde de bewoners als Indiërs. Vijf jaar later constateerde Amerigo Vespucci dat deze eilanden niet behoorden bij India, maar een Nieuwe Wereld vormden, die de cartograaf Waldseemüller in 1507 naar Vespucci “Amerika” doopte. De ontdekking vormde een schok, groter en dieper dan wij ons kunnen voorstellen.
Alle antieke teksten veronderstelden namelijk het bestaan van drie werelddelen – Europa, Azië en Afrika – en de vijftiende-eeuwers wisten dat die waren bevolkt na de Babylonische Spraakverwarring: Genesis 10 bood een overzicht van alle volken. En daarin stonden de Indianen niet. Een nieuw werelddeel bewoond door onbekende mensen: dit was de genadeslag voor een wetenschap waarin men teruggreep op de autoriteit van antieke teksten. Het zou nog even duren voor de moderne wetenschap zou ontstaan, maar de oude wetenschap had dankzij Vespucci een dijk van een geloofwaardigheidsprobleem.
Van wie stamden de Indianen af? Men dacht destijds aan Chinezen, Egyptenaren, Ethiopiërs, Feniciërs, Friezen, Israëlieten, Pelasgen, Skythen, Tataren en de bewoners van het verzonken continent Atlantis. “Onze” Hugo de Groot beweerde in De oorsprong van de Amerikaanse volken (1643) dat de Indianen eigenlijk Germanen waren die de Atlantische Oceaan waren overgestoken via Zweden, IJsland en Groenland. (De Groot werkte op dat moment in Zweden, dat het huidige Delaware aan het koloniseren was. Vandaar.)
En laten we eerlijk zijn: we weten het nog altijd niet precies. Er was lange tijd een consensus dat de eerste mensen zo’n 13.000 jaar geleden vanuit Siberië aankwamen in Amerika, kort voor het einde van de laatste IJstijd, toen de Beringstraat er nog niet was maar het niet meer zó koud was dat de landbrug bedekt was met ontoegankelijke gletsjers. De oudste bewoners van Amerika behoorden bij een Steentijdcultuur die naar de eerste vindplaats “Clovis” wordt genoemd.
Dit leek allemaal perfect te kloppen, maar inmiddels zijn er diverse vondsten gedaan die ouder zijn. Daarvan zijn er twee, één uit Brazilië en één uit de Verenigde Staten, die wel 50.000 jaar oud kunnen zijn. Beide gelden als zeer controversieel. Daarnaast zijn er een stuk of tien dateringen tussen 18.500 en 13.000 jaar, waar we nu dus de vondst in het Canadese Triquet aan kunnen toevoegen. Wéér een nagel aan de doodskist van de “Clovis First theory”.
Omdat sommige van die vroege dateringen in Latijns-Amerika zijn, komt nu ook een tweede migratieroute weer in zicht: niet over de Beringstraat, maar over zee, vanuit Polynesië. Zeg maar Thor Heyerdahl, maar dan de andere kant op. Er zijn intrigerende overeenkomsten tussen het DNA van de oorspronkelijke bewoners van het Amazone-gebied en Australië (al is voorzichtigheid zeker geboden).
Om het helemaal verwarrend te maken: sommige Clovis-voorwerpen lijken op voorwerpen die in Europa zijn vervaardigd in de periode die bekendstaat als het Solutréen. Dit zouden we als toeval terzijde schuiven als er niet ook wat aanwijzingen lijken te zijn in het mitochondriaal DNA. Alle inheemse bewoners van Amerika behoren tot de groepen A, B, C, D en X, en van die laatste groep kan niet zonder meer worden aangenomen dat ze uit Siberië afkomstig is. Hoewel ik het zelf moeilijk kan geloven, is het denkbaar dat oostelijke Canada, waar X het meest voorkomt, is gekoloniseerd vanuit Europa. Misschien had Hugo de Groot toch een béétje gelijk.
Terug naar Triquet: schokkend is de ontdekking niet. We wisten al dat er mensen in Amerika woonden vóór de Clovis-mensen. We mogen er ook alle vertrouwen in hebben dat we over een jaar of vijf, tien weten waar de eerste bewoners van Amerika vandaan zijn gekomen. En dat zal dan zijn door de gestage aanwas van archeologische data uit deze heel vroege tijd, waarvan Triquet een voorbeeld is.
[Dit was het 2500ste stukje op deze blog.]
Ik mis een derde migratieroute die o.a. werd genoemd in de BBC-serie * die Daan Nijssen op zijn vorige blog ** nog beschreef, de trek vanuit Noord-Azië naar Alaska maar dan niet verder het Amerikaanse binnenland in maar langs de westkust naar Zuid-Amerika.
* http://www.dailymotion.com/video/x13206o_the-incredible-human-journey-the-americas-5-5_lifestyle
** https://web-beta.archive.org/web/20160624225005/ancientworldlibrary.com/the-incredible-human-journey
Nog een fijne reactie.
De meest raadselachtige vondsten vind ik die in Noord-West Brazilië, die nu toch tamelijk hard gedateerd zijn op ouder dan 20.000 jaar, in een zeer langdurige bewoning.
Dat er langs de Westkust van Noord Amerika migratie heeft plaatsgevonden voor de Cloviscutuur was al langer heel waarschijnlijk. Omdat daar de kuststrook van vroeger nu ver onder water staat is het geen wonder dat vondsten ontbreken – behalve op enkele eilandjes. Het lijkt me nog altijd veel eenvoudiger om een duizenden kilometers langs een kust naar het Zuiden te migreren dan over een tamelijk lege Oostelijke Stille Oceaan.
Als je zulke lange tochten in overweging neemt, dan is een overtocht van West Afrika naar Brazilië eigenlijk nog waarschijnlijker: daarvoor zijn de passaatwinden en stromingen niet eens zo beroerd, en de afstand is veel kleiner dan die over de Stille Oceaan.
Bevaren van de Stille Oceaan vereist toch hoogwaardige navigatie om eilanden onderweg niet te missen. Dit soort technologie lijkt toch pas van de laatste paar duizend jaar. Als men dit al veel eerder onder de knie had, verwacht je toch ook op andere vlakken al een meer ontwikkelde techniek.
Dit soort reacties heb ik nou graag.
“Bevaren van de Stille Oceaan vereist toch hoogwaardige navigatie om eilanden onderweg niet te missen.”
Als het eiland per eiland gebeurt en er gaan behoorlijk wat generaties over heen valt dat wel mee. Bv. Hawai ligt ook nergens dicht bij in de buurt en is toch al zeker sinds 400 CE bewoond. Zowel vanaf Tahiti als vanaf Bora Bora is het meer dan 3000 km.
We weten domweg niet hoe goed onze Pacifische medemensen destijds konden navigeren. Ik zie geen reden aan te nemen dat ze het een paar duizend jaar geleden slechter konden dan 1600 jaar geleden en toen konden ze het klaarblijkelijk goed genoeg.
Je hebt een goed zeilvaartuig nodig om precies te navigeren, met een vlot lukt dat niet.
Een goed zeilvaartuig is een complex mechanisch geheel, zeilen maken vereist een hele keten van technologische ontwikkeling.
Een volk dat dat allemaal kan zal toch in een meer geavanceerde beschaving leven dan de oudste mensenresten in Amerika aangeven? Daarmee heb je het cultuurniveau van de nieuwe steentijd bereikt.
Toch lukte het de mensen die Hawai bereikten.
Ja, die waren dan ook technologisch veel verder ontwikkeld dan de mensen uit de oude steentijd. Weven bijvoorbeeld, met de hele keten die daar bij hoort.
In ‘Lost Enlightment’ (over de cultuur van Centraal Azië) schrijft Frederick Starr dat Biruni een heel goede globe maakte, en dat daarop maar 2/5 van de omtrek land was. Biruni schijnt de gevolgtrekking gemaakt te hebben dat er een onbekend continent moest bestaan. https://en.wikipedia.org/wiki/Al-Biruni
De Atlantische oceaan moet in de IJstijd ook vergeven zijn geweest van afgebroken ijsplaten en ijsbergen. Ook was er misschien een ijsveld tussen Europa en Amerika wat ik eens in een documentaire kreeg gesuggereerd
https://m.youtube.com/watch?v=yDScxPObgBw
Kan groep X van Vikingen zijn gekomen (oostelijk Canada…)? Of is groep X daarvoor te oud?
Dan zou je een combinatie moeten hebben met typische “Viking-genen”. Die is er niet, meen ik te weten, maar ik beken dat ik ook niet weet wat typische Viking-genen zijn. Als haplogroep X echter is gevonden in Steentijd-DNA, is een Viking-connectie uitgesloten.
Ok, ik beschouw Vikingen niet als ‘ras’. Ik bedoel natuurlijk invloed van Scandinavische bevolkingsgroepen die dna dat voorkomt in Noord(west)-Europa zouden hebben kunnen meebrengen. Maar gezien de reacties van Rudmer Koopal is deze mogelijkheid al afgevallen.
“Viking-genen”. In geval van Y-DNA zou je een aantal subclades van de haplogroepen I1, R1a, R1b en N kunnen duiden als Vikingen-genen. Met name in Engeland zijn er nogal wat studies over. In 2006 beschreef Bryan Sykes dit al in zijn boek ‘Blood of the Isles’.
“Solutrean”: De indianen in Noord-Amerika zijn allemaal X2a. In Europa en het Midden-Oosten komt X2a niet voor. Transatlantische migratie is hierdoor heel onwaarschijnlijk en eigenlijk uitgesloten.
Zie voor recent overzicht/ discussie: http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1179/2055556315Z.00000000040
Dank je wel Rudmer!
En mag ik nog een andere ‘leuke’ theorie aandragen over de oorsprong van een aantal indianen stammen/-culturen a.h.v de these over de Afrika-Amerika route via de Atlantische oceaan: zie het boek van Hans Giffhorn. Volgens hem waren het de Carthagers en Keltische bondgenoten die naar de vernietiging van Carthago zo ver mogelijk westwaarts zeilden
https://www.amazon.de/Wurde-Amerika-Antike-entdeckt-Chachapoya/dp/3406645208
Er is zelfs een documentaire over gemaakt:
https://www.youtube.com/watch?v=1tnzmbTX8ag
De theorie is al enigszins ontkracht, door de vele R1b-mannen bij de Chachapoya’s (dus na Columbus aan land gekomen), maar het past prima naast Kon-Tiki van Heyerdahl.
Zie het maar als een soort Kon-Tiki over de Atlantische Oceaan.
Wetenschap schrijdt inderdaad voort met stapjes en onderweg kom je dit soort theorieën tegen.
Het meest voor de hand liggende volk dat de oversteek waagde wordt geheel niet genoemd in dit verder interessante stuk en de discussie. Ref: https://www.youtube.com/watch?v=hjWd9a8Ck8U