Meneer Van Dale Wacht Op Antwoord. Ajax Voetbalt Goed. Herman Broods Fan Club Is Ondergang Nabij. Ons Buurmeisje Anne Frank Gaat Koekjes Maken. Hoe belachelijker een ezelsbruggetje klinkt, hoe beter mensen het onthouden. Als dit ook opgaat voor andere dingen dan ezelsbruggetjes, dan zal de belachelijkheid van “interweekum” ervoor zorgen dat dit ridicule woord – ik was erbij toen het op woensdag 17 mei werd verzonnen in de tuin van het Rijksmuseum van Oudheden – én lange tijd meegaat, én ingeburgerd raakt en én komt te staan voor het belangrijkste oudheidkundige evenement van het universum en wijde omtrek.
Het interweekum is de werktitel van enkele thema-avonden in opgemeld museum, maar als ik het u zo aankondig, haalt u uw schouders op. Het gaat om de achtergrond, namelijk dat we in Nederland en Vlaanderen ieder jaar de oude wereld in het zonnetje zetten met twee evenementen, beide in het voorjaar: de Week van de Klassieken en de Romeinenweek. Het is de organisatie van het laatste evenement, RomeinenNU (waar ik bestuurslid ben), al tijden een doorn in het oog dat die twee zo weinig samenwerken. Met elkaar samen kunnen we immers een evenement maken dat er écht toe doet. Met elkaar samen kunnen we de klassieken laten terugkeren naar de plaats waar ze behoren: middenin de wereld, als onderdeel van het maatschappelijk debat.
Omdat Timo Eppink van het RMO dat ook zo ziet, zaten we laatst in het zonnetje te filosoferen in de museumtuin. Het interweekum is wellicht een oplossing voor problemen waar beide organisaties tegenaan lopen.
Verwarring bijvoorbeeld. We maken met de Romeinenweek, die wat later in het jaar is dan de Week van de Klassieken, weleens mee dat een van onze partners zegt “maar de Romeinenweek, die was toch vorige maand al?” Dat komt de boodschap niet ten goede. Omgekeerd zag ik onlangs een evenement toegeschreven aan de Romeinenweek dat door de collega’s van de Week van de Klassieken was voorbereid. Ik vond het niet leuk voor de vrijwilligers die het organiseerden dat anderen het krediet ervoor kregen.
Een tweede reden waarom het gebrek aan samenwerking problematisch is, ligt besloten in de kwetsbaarheid van de culturele sector. Als je samenwerkt, kun je doorgaan als een van de betrokken partijen wegvalt. Dat dit gebeurt, is helemaal niet denkbeeldig: het is immers onwaarschijnlijk dat de VVD niet in het komende kabinet zit en mocht u zijn vergeten hoe die partij denkt over cultuur, lees dan dit stuk nog even terug. Of denk even aan de oudheidkundige collecties van het Gronings Museum en Bonnefantenmuseum: opgedoekt zonder dat er een haan naar kraaide.
Nog een reden om samen te werken: om de boodschap (samengevat: “nee, de oude wereld is géén verzameling triviale weetjes en is wél belangrijk”) beter te laten doordringen moet de prioriteit liggen bij “zo snel mogelijk zo goed mogelijke informatie bij zoveel mogelijk mensen”. En nergens anders. Dat brengt je automatisch tot samenwerking: het gedeelde belang prevaleert dan immers makkelijker boven de deelbelangen.
Nog een reden om samen te werken is dat je van elkaar kunt leren. RomeinenNu organiseert al “inspiratiebijeenkomsten” om de eigen vrijwilligers, die in ieder geval mij regelmatig versteld doen staan met hun enorme kennis van zaken, in contact te brengen met dingen die ze misschien óók nog interessant vinden. Het gaat hierbij minder om verdieping van de kennis, want dat zit vaak wel goed, dan om verbreding. Kennismaking met andere partijen die zich óók het vuur uit de sloffen lopen voor de oude wereld.
Nu zou je zeggen: fuseer die evenementen. Eén week is beter dan twee. Maar zo gemakkelijk is het niet. De tientallen partijen die deelnemen aan een van de twee of allebei de evenementen hebben belangen, belangetjes en menselijke zwaktes. Op korte termijn is fusie slecht haalbaar. Maar wat we wél kunnen doen, is de periode tussen de Week van de Klassieken en de Romeinenweek – het “interweekum” dus – benutten voor een evenement waarin de betrokkenen elkaar beter leren kennen én hun kennis verbreden.
Timo en ik denken daarom aan een reeks thema-avonden in het Rijksmuseum van Oudheden waarin de verspreide eilandjes met elkaar in contact komen. Eilandjes zullen het voorlopig blijven, maar we kunnen bij de bewoners het gevoel doen groeien dat ze behoren tot één oudheidkundige archipel en dat ze op elkaar kunnen rekenen. Zoiets kun je bereiken door samen je kennis uit te bouwen. Tijdens de thema-avonden willen we én de diverse perspectieven tonen én het belang van de klassieken tonen aan buitenstaanders.
Een voorbeeld: wat hebben psychologen aan de klassieken en wat hebben degenen die zich bezig houden met pakweg Seneca aan de hedendaagse filosofie? Timo en ik hebben wel wat meer ideeën, maar ik gebruik deze blog om u te vragen mee te denken. Welke onderwerpen tonen dat er muziek zit in de oude wereld? Welke thema’s maken journalisten nieuwsgierig, zijn boeiend voor wetenschappers en zijn aantrekkelijk voor de ruim honderd partners?
En nog een andere vraag: “de klassieken” en “de Romeinen” zijn twee dingen. Of toch niet? Zoals ik het zelf zie – en ik zie zojuist dat ik het al in 1993 zo schreef – is er vanaf het begin van de IJzertijd een proces van culturele homogenisering bezig dat zich uitstrekt van de Atlantische Oceaan tot Oezbekistan. Culturele vernieuwingen golven in alle richtingen, interfereren en versterken elkaar. Zo ontstond een klassieke cultuur, die werd gedeeld en uitgedragen door verschillende volken. De Griekse stadstaten, het hellenisme, het Romeinse Rijk en de “opvolgerstaten” (de Franken, de Visigoten, de Byzantijnen…) zijn uitingen van een en dezelfde cultuur. Zo bezien is de Romeinse tijd slechts een fase in de klassieke cultuur en kun je die twee uitstekend samennemen. Wat denkt u?
Ik ben benieuwd naar uw reacties en beloof dat ik ze meeneem naar de komende bestuursvergadering van RomeinenNu. Die is aanstaande donderdagavond, dus u heeft ongeveer vijfenvijftig uur.
Er zou een gedragscode moeten komen: veel moeite wordt gedaan om een op te heffen collectie digitaal te redden.
DANA lijkt me een mooi thema. Iedereen hoort erover, maar het is altijd iemand anders z’n vak. Daar kunnen mensen van elkaar leren.
Wat bedoel je met DANA?
DNA.
“opvolgerstaten” (de Byzantijnen…)
????
Ga je mond spoelen. Met groene zeep. Nu.
Jij houdt hardnekkig vol dat de Byzantijnen Romeinen heetten hè.
Zo noemden ze zichzelf wel. Nou heb ik zelf niet zoveel moeite met naamsveranderingen. Het Koninkrijk der Nederlanden is ook de opvolgersstaat van De Republiek.
Beste Jona,
U schrijft in je blog over de culturele homogenisering van de Atlantische oceaan tot Oezbekistan sinds de ijzertijd. Maar daar over de Oeral stuit je toch op een andere wereld , een maatschappij vorm die onze “klassieke” waarden in vraag stelt. En dan heb ik het nog niet over, de andere Europese moslim enclaves in het kerngebied. Waar ik me zorgen over maak is dat door de steeds verder gaande globalisering we dat klassieke geleidelijk aan verliezen. Net zoals zovele steden gesticht door Alexander de Grote, die geleidelijk hun Griekse wortels verloren in een opdringende Aziatische vloedgolf. Kan de cultuur van het Oosterse gedachtengoed ingepast worden in “onze” Westerse cultuur, of is er in de vroege Middeleeuwen inderdaad een breuk ontstaan die niet meer gedicht kan worden? Ook leuk dat je Vlaanderen betrekt in de Romeinenweek. Want in die tijd werden er nog geen nationale scheidlijnen getrokken door gemeenschappen die eeuwenlang met elkaar samenleefden. Het zou de blik op de Romeinse ruimte in onze regio alleen maar vernauwen. Wat betreft de verschillende clubjes , facties, en anders denkers en doeners , laten we het hoofd koel houden en samenwerken. Jona in deze onrustige tijd is je blog een licht puntje in de duisternis.
Wat was dat, die opdringende Aziatische vloedgolf indertijd? Wat was of is de cultuur van het Oosterse gedachtengoed? Wordt met dit laatste de Islam bedoeld?
Wat mijzelf betreft, naast onze Westerse cultuur, die al meer was dan Klassieken en Romeinen, heb ik belangstelling voor de oude culturen van India, ZO-Azie, China, Japan, Amerika, Australie en Polynesie.
Ik besef dat de twee organiserende partijen waar Jona Lendering het over heeft, hier weinig mee kunnen.
“Maar daar over de Oeral stuit je toch op een andere wereld”
Bah. Als je vanuit de Randstad de Veluwe en daarna de IJssel oversteekt stuit je ook op een andere wereld, die de West-Nederlandse waarden in vraag stelt. Vraag maar aan al die westerlingen die daar rust en zuiverheid komen zoeken en opgeschrikt worden door lawaai en mestgeur.
Zullen we de Hollandse Waterlinie en de Grebbelinie maar permanent onder water zetten? Muur erbij?
Interweekum ook voor psychologen, psychiaters en psychotherapeuten natuurlijk. De historie van hun patiënten/cliënten is het atoom van de wereldhistorie. Mij viel in dat J.T. Barendregt, hoogleraar Persoonlijkheidsleer UvA, tweede helft 20e eeuw, een aardig boekje heeft gemaakt over de persoonlijkheidsmodellen die reeds in de Oudheid werden beschreven. Karakters van en naar Theophrastus (1977), vrije vertaling uit het Grieks van Charakteres door Theophrastus
Voorstel: nodig Gerard Bodifée (astrofysicus met grote interesse in wetenschapsgeschiedenis) eens uit om te spreken over Griekse wetenschap en moderne. Hij kan daarover zeer verhelderend zijn. Voor de restum, interweekum is normalum Macaronilatijn.
Genoteerd!
Beste Jona,
Al enkele tientallen jaren verzamel ik antieke munten. Mijn belangstelling werd aanvankelijk gewekt door onderzoek aan oude munten naar de samenstelling van de metalen en de herkomst van de grondstoffen. Nu ben ik meer geïnteresseerd in de historische achtergrond. Munten, die zo je zo in je hand kunt houden, geven een duidelijk band met het verleden, waaruit deze zijn voortgekomen. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor Romeinse munten. Wie was de keizer op de voorzijde en wat stelt de afbeelding op de keerzijde voor? Wat kon men met de munt doen? Munten hebben mij ertoe gebracht me meer in de Antieke Oudheid te verdiepen.
Mijn voorstel is om in het kader van het Interweekum een werkgroep of een club te vormen, die zich richt op antieke numismatiek. Een dergelijke organisatie is er binnen het netwerk van numismatisch Nederland nog niet. Men kan dan binnen activiteiten van het Interweekum antieke munten onder de aandacht brengen en eventueel materiaal determineren. Er zijn genoeg belangstellenden in Nederland om een dergelijke werkgroep of club te vormen.
Helaas is mijn lichamelijke toestand te wrakkig om zelf iets dergelijks op te zetten.
Genoteerd!
Mede naar aanleiding van het lezen van het boek “The silk roads” van Frankopan (geen aanrader, overigens) zou ik wel verdieping willen over de uitwisseling tussen de (griek-romeinse) wereld rond de middellandse zee en India/centraal azië, zowel economisch als cultureel en religieus. Bijvoorbeeld vragen als: Er was handel, maar hoe groot was de betekenis daarvan? Wat valt er te zeggen over de interactie tussen Griekse ideeënwereld en het Boeddhisme? Is de Alexandrijnse secte van de Therapeutai inderdaad beïnvloed door het Boeddhisme? Of de ontwikkeling van Taxila als cultureel kruispunt. Dat soort vragen.
Dat zijn de betere vragen, maar omdat er zo lang gedacht is dat die uitwisseling er niet kon zijn, is er minder naar gekeken dan we zouden willen. Ik lees nu een lastig boek over identiteiten in Afghanistan en zal daar nog eens over bloggen.
Anders gezegd: het is een dijk van een thema voor het Interweekum.