In het midden van de vijftiende eeuw v.Chr. veroverden de Egyptenaren het gebied dat bekendstaat als Kanaän of de Levant. Zeg maar alles van Gaza tot aan de Eufraat. In het zuidelijk deel, dat wij nu aanduiden als Israël, is de Egyptische aanwezigheid in diverse nederzettingen gedocumenteerd, zoals in Beth Shean in het oosten van Galilea. Op een heuveltop is het paleis van een Egyptische gouverneur opgegraven, met een inscriptie van farao Seti I en een standbeeld van een der diverse Ramsessen, ik meen numero drie.
Ook de bovenstaande stele is er gevonden. Ze komt uit een Kanaänitisch heiligdom en wordt wel gedateerd in de vijftiende eeuw, maar kan ook jonger zijn. We weten het niet goed, zoals zo vaak. De interpretatie, tja, ook die is wat speculatief.
Wat we zien is in elk geval duidelijk: twee afbeeldingen van een leeuw en een hond. Bovenaan zijn de twee in gevecht, onderaan heeft de hond de leeuw lelijk gebeten en loopt deze naar links weg. Het is alsof op het bovenste plaatje de hond de leeuw tegenhoudt en op het onderste plaatje tot de aftocht heeft gedwongen.
Eén mogelijke interpretatie is dat de leeuw staat voor het kwaad en dat de hond, man’s best friend, het kwaad op een afstand houdt. Maar misschien projecteren we daarmee wel een van onze ideeën, dat er een strijd is tussen goed en kwaad, op een reliëf uit een tijd waarin die tegenstelling in de religie helemaal zo belangrijk niet was. Niet dat mensen geen besef van goed en kwaad hadden, maar moraal was in de Oudheid niet altijd iets wat ze rekenden tot de religie.
Kortom, we weten het weer eens niet. Dat is ook helemaal niet erg, want we mogen er ook zo van genieten. Ik vind dit reliëf uit Beth Shean zelf gewoon heel erg móói.
[Dit was de 214e aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
Er is nog een derde beestje waarvan de achterpoten te zien zijn tussen de voorpoten van de leeuw in de onderste afbeelding. Die lijken me niet te horen bij de hond die in de billen van de leeuw bijt, anders zou het wel een zeer lange hond zijn.
En is die hond onderin trouwens wel hetzelfde beest als het rechterbeest op de bovenste afbeelding? Dat bovenste beest rechts lijkt meer op een leeuwin. Ook vanwege de vecht/speelhouding, die lijkt meer op hoe leeuwen vechten. Honden vechten heel anders, die gaan voor de poten en vertrouwen zelden op hun gewicht, wat ook zinloos zou zijn tegen een leeuw.
Volgens mij is het beestje tussen de voorpoten van de leeuw het achterlijf van de hond of aap.
Een lange hond dus.
Afgezien daarvan vind ik die ‘hond’ op het onderste plaatje eerder op een aap lijken. Met de laatste drie regels kan ik overigens volledig instemmen.
Ik beken dat ik aanvankelijk ook aan een aap dacht. 😉
Ik zag ook boven een leeuwin en beneden een aap, en geen hond. De vraag is of er daar wel apen waren.
Mij doet het reliëf vooral denken aan de latere grote en kleine leeuwenjachtreliëfs uit het noordelijke paleis van de Assyrische koning Assurbanipal in Niniveh, compleet met reusachtige jachthonden die blijkbaar speciaal voor de leeuwenjacht gefokt waren.