Ik moest iets afgeven in Eijsden en belandde zo op het station. Dat is historische grond. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Eijsden de plaats waar Nederland asielzoekers uit België opving: een dorp met zo’n 2900 inwoners bood onderdak aan ruim 2700 vluchtelingen, terwijl hiervandaan ook mensen werden doorgestuurd naar interneringskampen. Het station, dat destijds veel groter was dan het huidige, was één van de plekken waar de Nederlandse autoriteiten de nieuwkomers beoordeelden en registreerden.
Op 10 november 1918 arriveerde hier een wel erg opmerkelijke asielzoeker: de Duitse keizer Wilhelm II. In de voorgaande weken was duidelijk geworden dat de Centrale Mogendheden de oorlog zouden verliezen en op 9 november was in Berlijn de republiek uitgeroepen. Omdat de Britten en Fransen de keizer al hadden getypeerd als oorlogsmisdadiger en zijn berechting wilden, zat er voor Wilhelm II weinig anders op dan asiel te zoeken en daarom spoorde hij vanuit het Duitse militaire hoofdkwartier in Spa richting Nederland.
Halverwege stapte het gezelschap over op auto’s en bij het gehucht Withuis stak het de grens over. De sergeant die de keizer te woord stond, wist niet goed wat te doen en nam de tijd, hoewel de keizer nog stroop probeerde te smeren door te zeggen dat een sergeant in Duitsland niet werd gerekend tot de manschappen maar gold als onderofficier. Pas toen de garnizoenscommandant van Maastricht was aangekomen, kon het gezelschap verder: naar het een kilometer verderop gelegen station Eijsden dus. De inmiddels ook aangekomen keizerlijke trein mocht daar ook heen, zodat de vorst in elk geval beschikte over zijn eigen restauratie en slaapverblijf.
In de loop van de avond besloot het Nederlandse kabinet de keizer asiel te verlenen, onder de voorwaarde dat deze de Nederlandse neutraliteit zou respecteren en zich zou onthouden van politieke activiteiten. De volgende ochtend, 11 november, reisde hij met zijn trein naar Amerongen om daar zijn intrek te nemen. U leest hier meer over de keizerlijke asielaanvraag, inclusief discussie van de fascinerende vraag of de Nederlandse regering vooraf op de hoogte was.
Een soort plaquette is het enige dat vandaag de dag in Eijsden aan de gebeurtenis herinnert. Een huis uit 1897 heeft het allemaal gezien maar zolang de muren niet kunnen praten, zegt dat weinig. De mooiste opmerking over het incident is van de beroemde historicus Jacques Presser die, verwijzend naar het feit dat Wilhelm II er nooit in was geslaagd zo geliefd te zijn als hij wilde, over ’s keizers aankomst in Eijsden noteert “Eindelijk had hij heel Duitsland achter zich.”
Het duurde een halve avond voordat de Keizer asiel verkreeg in Nederland, en dat kwam vooral door Wilhelmina. Ten eerste was zij helemaal niet zo happig op het idee Keizer Wilhelm op Nederlandse bodem te hebben, ook al was hij familie (welke Europese vorst was geen familie van elkaar?), zij mocht hem niet heel erg, en de Koningin was dan ook pas na druk van de regering bereid toestemming te geven. Zij stelde wel een voorwaarde: de Keizer moest zijn titel “Prins van Oranje” (die hij door vererving óók droeg) opgeven, hetgeen geschiedde.
Wilhelmina heeft de Keizer nooit bezocht, Juliana en Bernhard wel tenminste eenmaal: in 1937.
De keizer van Duitsland had de titel “Prins van Oranje” door overerving verworven. Dat kunnen de huidige Oranjes niet zeggen. Hoe is die overerving van Wilhelm II dan tot stand gekomen?
Er is nog een familie die die titel voert. Het komt omdat op een gegeven moment die ene prins van Oranje kinderloos stierf. Ja, dan krijg je heibel in de tent. https://nl.wikipedia.org/wiki/Prins_van_Oranje
We moeten ook even vermelden dat Keizer Wilhelm II zich vanaf 15 mei 1940 niet voor het nazistische karretje liet spannen. Jammer dat hij dezelfde koppigheid niet vertoonde toen hij in 1914 onder druk werd gezet om de oorlogsorders te tekenen.
Wilhelm II (‘Kaiser Bill’) had ook gevoel voor humor: toen de Engelse koning George V aan het begin van de Eerste Wereldoorlog de naam van het Britse koninklijk huis veranderde van ‘Saxe-Coburg-Gotha’ in ‘Windsor’ om de verwantschap met de keizer wat minder prominent te maken, schijnt deze opgemerkt te hebben dat het toneelstuk van Shakespeare in Duitsland voortaan ‘ The Merry Wives of Saxe-Coburg-Gotha’ zou heten. De bron ben ik helaas vergeten.