Het zal niemand verbazen dat ik vandaag nog even verder blog over de Nineveh-tentoonstelling in het Rijksmuseum van Oudheden. Eigenlijk heb ik een groot deel van de afgelopen vrijdag fluitend doorgebracht, mijn foto’s ordenend en bladerend in de mooie catalogus. Museumbezoek kan je soms zo blij maken. Dat geldt overigens ook voor de betrekkelijk nieuwe Griekse opstelling in opgemeld museum: gewoon móói – alleen een ongelooflijke droogstoppel loopt na het zien daarvan niet blijer het Rapenburg op.
Dat geldt dus ook voor de kruik die hierboven is afgebeeld. Normaliter moet je ervoor naar Oxford, naar het Ashmolean Museum, maar de komende maanden is ’ie in Nederland. En ook dit stuk ceramiek is dus gewoon mooi. En bovendien verdraaid oud.
Er is iets wonderlijks aan de hand met het aardewerk uit het immer fascinerende Chalcolithicum (de tijd die voorafgaat aan de Bronstijd). Of het nu gaat om de ceramiek uit het noorden van Irak, zoals hierboven, of om het Naqada-aardewerk uit Egypte, of om de Iraanse ceramiek – ineens sprankelt het. Het allervroegste aardewerk is functioneel en een beetje saai, maar in het Chalcolithicum, zeg maar het vierde millennium, beginnen de pottenbakkers er een eer in te stellen de fraaiste decoraties te maken.
De pot die u hierboven ziet, is gemaakt in de stijl die bekendstaat als “Ninevitisch 5” en is een tikje jonger dan Naqada en het Iraanse aardewerk dat ik noemde. Deze kruik dateert uit de eerste helft van het derde millennium v.Chr. In Egypte bouwden ze piramiden, in Zuid-Irak leefde Gilgamesj, de Indo-Europees-sprekenden hadden net Bulgarije bereikt en in onze eigen contreien bloeide de Enkelgrafcultuur. Ergens in de buurt van het huidige Mosul maakte een pottenbakker een mooie kruik. Hij zal over het resultaat tevreden zijn geweest maar zal nooit hebben kunnen bevroeden dat zijn werkstuk vijf millennia later nog altijd bewondering zou afdwingen.
[Dit was de 243e aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
Vergis ik me, of zie ik hier bandkeramische versiering?
Ik denk dat twee, drie millennia wat veel verschil is.
Je hebt gelijk. De motieven deden me denken aan het vroege kopertijdkeramiek uit de Varnaregio in Bulgarije. Daar zit minstens twee millennia in ontwikkeling tussen.
Inmiddels de tentoonstelling gezien en er zeer van genoten. Het meest intrigerende voorwerp vind ik misschien wel het niet volledige kleipaneeltje van (vermoedelijk) de godin Isjtar met kind op schoot en aan de borst (2000-1700 BCE). Ik moest onmiddellijk aan de bekende Madonna’s met Kind denken. Volgens mij is de standaarddoctrine dat deze van de Egyptische afbeeldingen van Isis met Horus zijn afgeleid, maar wie weet wat de Assyriërs aan dit beeld hebben bijgedragen. Isjtar, Isis, what’s in a name…
Het ‘Huis van Theseus’ te Paphos op Cyprus (i.e. de ambtswoning van de proconsul) heeft trouwens een prachtig vloermozaïek met daarop Hermes met de kleine Dionysos op schoot. Ook hier gaan de gedachten direct naar een Madonna met Kind, waarbij zich uiteraard het feit wreekt dat Hermes moeilijk voor een Madonna kan doorgaan.
Ik zie piramiden, woeste golven en mannetjes in slagorde.
Maar het bijzonderste zijn toch wel die modern aandoende Latijnse schrifttekens.
Ik ben inmiddels ook wezen kijken. Zoals je gisteren schreef is het ruim opgezet en licht. De replica’s die er ook waren, waren erg mooi gemaakt. De twee lamassu’s had ik niet bij de uitgang verwacht maar waren wel indrukwekkend.
Het RMO en het British Museum in Londen schenken de museale kopieën van de twee lamasus aan de universiteit van Mosul.
Wat een geluk dat deze er nog zijn, nu IS de originelen heeft vernield…
Jona, is het je overigens opgevallen dat er één voorwerp onderdeel is van de tentoonstelling dat eerder al te zien was bij de tentoonstelling over Carthago?
Nee. Vertel!
De zevende-eeuwse Fenicische schaal met Assyrische (en Egyptische) voorstellingen, gevonden in Italië. Het is kennelijk een stuk van het RMO zelf (http://www.rmo.nl/onderwijs/museumkennis/oude-nabije-oosten/de-voorwerpen/fenicische-zilverschaal). Multi-inzetbaar, want enerzijds geschikt om in het kader van Carthago het handelsnetwerk van de Feniciërs te duiden en anderzijds om in het kader van Nineveh de versmelting van culturen te laten zien.
Ach natuurlijk. Heb er nog een foto van gemaakt, dacht nog “die heb ik meer gezien”.
‘Eigenlijk heb ik een groot deel van de afgelopen vrijdag fluitend doorgebracht, mijn foto’s ordenend en bladerend in de mooie catalogus.’
Die ‘catalogus’ is zeker mooi, maar een echte catalogus is het niet en het merendeel van de inhoud vind ik ronduit onbevredigend. Veel hap snap informatie, veel te weinig toelichting, verwijzingen naar voorwerpen die niet zijn afgebeeld, afbeeldingen die veel te klein zijn om echt te kunnen bestuderen, ga zo maar door. Ik hoop niet dat dit als een voorbeeld moet gelden van de door Jona gepropageerde wetenschapsvoorlichting.